Την ώρα που στο Ισραήλ ο κόσμος διασκεδάζει σε μπιτς μπαρ και απολαμβάνει και πάλι την ελευθερία του, οι ευρωπαϊκές χώρες παλινδρομούν από “λάιτ” σε σκληρά λοκντάουν και αλληλοκατηγορούνται για το ποια έχει πρόσβαση σε περισσότερα εμβόλια, με τον γενικότερο ρυθμό εμβολιασμών να παραπέμπει σε ράλι χελωνών.
Μόλις 11,2% των Ευρωπαίων έχουν κάνει την πρώτη δόση
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg vaccine tracker της 1ης Απριλίου 2021, μόλις το 11,2% του ευρωπαϊκού πληθυσμού έχει λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου και το 4,7% έχει πλήρως εμβολιαστεί. Αντίστοιχα, τα ποσοστά αυτά για το Ισραήλ είναι 57,9% και 52,8%, για το Ηνωμένο Βασίλειο, 46,3% και 6,2% και για τις ΗΠΑ 29,6% και 16,4%. Κι αν τα νούμερα δεν είναι αρκετά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε “απαράδεκτα αργή” την καμπάνια εμβολιασμού στην Ευρώπη.
Κακές αποφάσεις από κακούς ηγέτες
Αν κάτι έχει προσπαθήσει να κάνει η Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια, είναι να ειδικευτεί στη συλλογική αντιμετώπιση κρίσεων, ανοίγοντας τον δρόμο για περαιτέρω ενοποίηση, ωστόσο το ευρωπαϊκό αυτό φιάσκο με τα εμβόλια απλώς ξυπνάει τις μνήμες από την απόλυτα ανέμπνευστη -έως καταστροφική- ευρωπαϊκή απάντηση στη χρηματοοικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας.
“Η καταστροφή του εμβολιασμού στην Ευρώπη σχεδόν σίγουρα θα καταλήξει σε χιλιάδες περιττούς θανάτους. Και το θέμα είναι ότι οι πολιτικές της ηπείρου δεν μοιάζουν με μεμονωμένες περιπτώσεις, μερικές κακές αποφάσεις που λαμβάνονται από μερικούς κακούς ηγέτες”, γράφει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός οικονομολόγος και ακαδημαϊκός Πολ Κρούγκμαν στους Νew York Times. “Αντίθετα, οι αποτυχίες φαίνεται να αντικατοπτρίζουν θεμελιώδη ελαττώματα στους θεσμούς και τις στάσεις της Ηπείρου - συμπεριλαμβανομένης της ίδιας γραφειοκρατικής και πνευματικής ακαμψίας που έκανε την κρίση του ευρώ πριν από μια δεκαετία πολύ χειρότερη από ό,τι θα έπρεπε”.
Συγκεκριμένα, αυτό που χρεώνουν διεθνώς στη διαχείριση των εμβολιασμών στην Ε.Ε. είναι πρώτα απ’ όλα καθυστερήσεις που οφείλονται κυρίως στη γραφειοκρατική παράδοση των Βρυξελλών, αλλά και ενός είδους εθνοκεντρικό λαϊκισμό που φέρνει συχνά τις μισές κυβερνήσεις αντιμέτωπες με τις άλλες μισές, υπό την απειλή της σφοδρής κριτικής στο εσωτερικό τους. Υπενθυμίζεται ότι στην αρχή της πανδημίας κάποιες χώρες έσπευσαν να κλείσουν τα σύνορά τους ακόμα και σε αναγκαίο ιατρικό εξοπλισμό.
Τι γίνεται με την προμήθεια των εμβολίων
Σχετικά με την προμήθεια εμβολίων, μετά από διαβουλεύσεις αποφασίστηκε να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις διαπραγματεύσεις με τις φαρμακευτικές για τη σύναψη συμβολαίων, κάτι που όντως μπορεί να ήταν ευνοϊκό για τις μικρότερες χώρες, ωστόσο πήρε πολύ περισσότερο χρόνο, με αποτέλεσμα η Ε.Ε. να μπει στο τέλος της “ουράς”, μετά από χώρες όπως οι ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Μάλιστα, πολλοί διεθνείς παρατηρητές καταλογίζουν στην Επιτροπή απειρία σε τέτοιου είδους διαβουλεύσεις, αφού το βασικό μέλημά της ήταν να πετύχει χαμηλές τιμές (προκειμένου να μην την κατηγορήσουν ότι ξοδεύει αλόγιστα τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό) αλλά και να μην υποκύψει στις πιέσεις των φαρμακευτικών όσον αφορά την ανάληψη της ευθύνης σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά. Οι άλλες χώρες, όμως, ως παλιές καραβάνες, γνώριζαν ότι τώρα αυτό που έχει σημασία είναι να ξεμπερδεύουν με τα λοκντάουν που απομυζούν τις οικονομίες τους και όχι πόσο νικήτριες θα βγουν οι φαρμακευτικές.
Οι παλινωδίες και η δυσπιστία
Επιπρόσθετα, οι παλινωδίες με τις φαρμακευτικές σε ό,τι αφορά την προμήθεια των συμφωνημένων δόσεων κατέληξαν στην απόφαση της Ε.Ε. να θεσπίσει έναν μηχανισμό ελέγχου και αδειοδότησης των εξαγωγών των εμβολίων που παράγονται εντός της Ένωσης, που μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να έχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα, ενώ ταυτόχρονα στέλνει ένα μήνυμα “εμβολιαστικού εθνικισμού” που κάθε άλλο παρά κολακεύει τους “27”.
Τέλος, οι Ευρωπαίοι αναδείχθηκαν από τους πιο δύσπιστους απέναντι στα εμβόλια, κάτι που επηρέασε σημαντικά και τη λήψη πολιτικών αποφάσεων, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο δυσπιστίας. Υπενθυμίζεται ότι μια μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της Ε.Ε. αποφάσισε να αναστείλει τους εμβολιασμούς με AstraZeneca λόγω ανησυχιών για πρόκληση θρομβώσεων, μόνο για να τις επανεκκινήσει μετά την εκ νέου διαπίστωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων ότι είναι “ασφαλή και αποτελεσματικά” κατά της Covid, αφήνοντας όμως πίσω πολλούς πολίτες χωρίς καμία διάθεση να εμβολιαστούν.
Η παραδοχή της αποτυχίας
Το “μπάχαλο” με τα εμβόλια αναγκάζονται να παραδεχτούν όλο και περισσότεροι ηγέτες (ο Εμ. Μακρόν δήλωσε πως «Κάναμε λάθος που δεν εμφανιστήκαμε πιο φιλόδοξοι»), ωστόσο το τελευταίο δείγμα από τις μεταξύ τους διαβουλεύσεις δεν ήταν και τόσο αισιόδοξο. Ειδικά ο Αυστριακός πρωθυπουργός Σεμπάστιαν Κουρτς φαίνεται πως εκνεύρισε τους ομολόγους του στην τελευταία σύνοδο κορυφής, όταν προσπαθούσε να τους πείσει να πάρει η χώρα του μεγαλύτερο μερίδιο από τις πρόσθετες 100 εκατ. δόσεις που υποσχέθηκε η BioNTech / Pfizer να αποστείλει στην Ε.Ε., παρ’ όλο που δεν συγκαταλέγεται στα κράτη - μέλη που βρίσκονται σε αυξημένη ανάγκη. Τελικά, ο Κουρτς αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να στραφεί προς το ρωσικό εμβόλιο, αν και ο ΕΜΑ δεν έχει δώσει ακόμα την έγκρισή του (η Επιτροπή υποστηρίζει πως αυτό δεν οφείλεται σε κάποια ευρωπαϊκή καθυστέρηση, αφού δεν έχει υποβληθεί αίτηση αδειοδότησης).
Σε κάθε περίπτωση, πολλά μπορούν να δικαιολογήσουν τη δυσκίνητη στάση της Ε.Ε. σε αυτό το ζήτημα, ωστόσο η πραγματικότητα είναι ότι ΗΠΑ, Η.Β. και άλλες χώρες είναι σε τροχιά “ανοίγματος” των οικονομιών τους, ενώ για την Ε.Ε. ο στόχος να έχει εμβολιαστεί το 70% του ενήλικου πληθυσμού μέχρι τον Σεπτέμβριο αφενός μοιάζει ακόμα υπεραισιόδοξος, αφετέρου, ακόμα και αν επιτευχθεί, μπορεί να αποδειχθεί πως θα είναι ούτως ή άλλως αργά.
