Οι Σκακιστικές Ολυμπιάδες ιστορικά παραμένουν κορυφαίες αθλητικές στιγμές που συγκεντρώνουν εθνικές ομάδες από όλο τον πλανήτη και δίνουν τη δυνατότητα στους σκακιστές να μετρήσουν τις δυνάμεις τους σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό τουρνουά. Οι Ολυμπιάδες έχουν όμως μείνει και στην ιστορία σαν στιγμές που κάποιες κορυφαίες σκακιστικές μορφές έκαναν για πρώτη φορά αισθητή την παρουσία τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Η 13η σκακιστική Ολυμπιάδα που έλαβε χώρα στο Μόναχο της Δυτικής (τότε) Γερμανίας ήταν η στιγμή στο σκακιστικό χρόνο που ένα υπέρλαμπρο άστρο έκανε την εμφάνισή σου, ο Μιχαήλ (Μίσα) Ταλ.
Ο μετρ Λουκάς Ζαχείλας, ο οποίος επιμελείται τα αφιερώματα στις Ολυμπιάδες, δίνει πολλές πληροφορίες για αυτόν τον μεγάλο σκακιστή: Γνωστός και ως «ο μάγος από τη Ρίγα», ο Ταλ έγινε διάσημος για το επιθετικό του στυλ, τους όμορφους και πολύπλοκους συνδυασμούς του και τις ριψοκίνδυνες θυσίες. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να οδηγείς τον αντίπαλό σου σε ένα βαθύ δάσος όπου 2+2 κάνουν 5 και στο μονοπάτι που οδηγεί στην έξοδο χωράει μόνο έναν». Ή κάνοντας αυτοκριτική στο θυσιαστικό του παιχνίδι: «Υπάρχουν δύο τύποι θυσιών στο σκάκι, οι σωστές και οι δικές μου».
Γεννημένος στη Ρίγα της Λετονίας το 1936, ο Ταλ ήταν σχετικά άγνωστος στον κόσμο του σκακιού, αντίθετα με τους διάσημους Σοβιετικούς συμπατριώτες του, όταν το όνομά του, περί τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 ταρακούνησε όλο τον κόσμο με τις νίκες του στο πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης το 1957 και το 1958. Δύο χρόνια αργότερα, το 1960, ο Ταλ θα εκθρόνιζε τον Μποτβίνικ και θα εστέφετο παγκόσμιος πρωταθλητής. Το στυλ του παιχνιδιού του δεν θύμιζε καθόλου το στυλ των περισσοτέρων Σοβιετικών γκραν μετρ, αφού δεν έδινε προτεραιότητα στο ήσυχο, μετρημένο παιχνίδι που βασιζόταν στη μεθοδική ανάλυση και υπολογισμό κινήσεων αλλά έδινε έμφαση στην επίθεση με κάθε τρόπο και κάθε τίμημα.
Πίσω από τη νεανική λεπτεπίλεπτη φιγούρα του και τους πολύ ευγενικούς και φιλικούς τρόπους, έκρυβε ένα δυναμισμό που έπαιρνε εκρηκτικές διαστάσεις στις παρτίδες του σε σημείο που πραγματικά φόβιζε τους αντιπάλους του. Ένα αστείο περιστατικό συνέβη σε ένα παιχνίδι του εναντίον του Ούγγρου γκρανμέτρ Παλ Μπένκο στα προκριματικά του παγκοσμίου πρωταθλήματος στο Βελιγράδι της Γιουγκοσλαβίας το 1959. Ο Μπένκο, επειδή δεν είχε καλά αποτελέσματα εναντίον του μέχρι τότε, άρχισε να σκέφτεται ότι ο Ταλ τον υπνώτιζε, έτσι φόρεσε γυαλιά ηλίου πριν ξεκινήσει η παρτίδα. Όμως ο Ταλ, ο οποίος είχε μάθει για το σχέδιο του Μπένκο, δανείστηκε ανάλογου τύπου γυαλιά από τον Πετροσιάν και όταν τα φόρεσε δεν γέλασαν μόνο οι θεατές, αλλά και όλοι οι άλλοι συμμετέχοντες, καθώς και οι διαιτητές, ακόμη και ο ίδιος ο Μπένκο. Αντίθετα όμως από τον Ταλ, ο Μπένκο δεν αφαίρεσε τα γυαλιά του μέχρι την 20ή κίνηση, όταν η θέση του ήταν πλέον μάταιη και η νίκη του Ταλ σίγουρη.
Το 1961, στη ρεβάνς για τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή, ο Μποτβίνικ απέφυγε τις περιπλοκές και νίκησε. Θαυμαστές του Ταλ ισχυρίζονται ότι δεν έχασε από τον Μποτβίνικ, αλλά από την κακή του υγεία. Είχε χρόνιο πρόβλημα με τα νεφρά του και οι γιατροί είχαν συστήσει να αναβληθεί το ματς. Ο μαχητής ζήτησε να παίξει!
Αρκετές φορές, σε κρίσιμες στιγμές, η υγεία του τον πρόδιδε και η σκακιστική του απόδοση -όταν δεν αναγκαζόταν να διακόψει τους αγώνες- έπεφτε κατακόρυφα.
Τέσσερα χρυσά για τους Σοβιετικούς
H 13η σκακιστική Ολυμπιάδα διοργανώθηκε στο Μόναχο από τις 30 Σεπτεμβρίου έως τις 23 Οκτωβρίου 1958, στο πλαίσιο των εορτασμών των 800 χρόνων από την ίδρυση της πόλης. Παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά 36 χώρες και περισσότεροι από 200 σκακιστές και μετά από απουσία δύο ετών επανεμφανίστηκε η ομάδα των ΗΠΑ που κατέλαβε μάλιστα την 4η θέση. Η Σοβιετική ομάδα, για μια ακόμα φορά τερμάτισε πρώτη έχοντας στην πανίσχυρη σύνθεσή της τους Μποτβίνικ (παγκόσμιος πρωταθλητής), Σμίσλοβ, Κέρες, Μπρονστάιν, Ταλ και Πετροσιάν. 4 χρυσά μετάλλια στις σκακιέρες 3, 4 καθώς και στις 2 αναπληρωματικές, αντικατοπτρίζουν την υπεροχή της ομάδας. Ο Ταλ με 12 νίκες και 3 ισοπαλίες ήταν φυσικά το βαρύ της πυροβολικό. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός ότι 4 από αυτούς τους 6 παίκτες της ΕΣΣΔ διετέλεσαν παγκόσμιοι πρωταθλητές τη μεταπολεμική περίοδο.
Πολύ καλή εμφάνιση και 2η θέση για την ομάδα της Γιουγκοσλαβίας που μάλιστα προηγείτο κατά τους 6 πρώτους γύρους. Εξαιρετική ήταν η εμφάνιση του Γκλίγκοριτς στην 1η σκακιέρα με ένα εντυπωσιακό 12/15. Η Αργεντινή πλασαρίστηκε στην 3η θέση ενώ οι δύο Γερμανίες μοιράστηκαν τις θέσεις 6 (Ανατολική) και 7 (Δυτική). Στη μεταξύ τους καθοριστική συνάντηση μεγάλη νίκη γοήτρου πέτυχε η Ανατολική Γερμανία που συνέτριψε τη Δυτική με 3,5-0,5, μια ομάδα που στη σύνθεσή της δεν είχε κανένα γκραν μετρ και έναν μόνο διεθνή μετρ!
Υψηλές επιδόσεις από Άγγο και Παναγόπουλο
Η ελληνική ομάδα για μια ακόμα φορά έκανε μια φιλότιμη και αξιοπρεπή εμφάνιση και οι παίκτες μας (Άγγος, Παναγόπουλος, Σακελλαρόπουλος, Αναστασόπουλος και Ζωγραφάκης) είχαν σημαντικές επιτυχίες. Για πρώτη φορά σε Ολυμπιάδα η χώρα μας στην τελική φάση πέτυχε 6 νίκες (από τις 7 συνολικά που είχε στο σύνολο των αγώνων), 4 ισοπαλίες και 1 ήττα παρότι η τελική κατάταξη δεν αντικατοπτρίζει αυτή την καλή εμφάνιση.
Μια ασθένεια του Συγγελάκη τον υποχρέωσε να αγωνιστεί μόνο κατά τους πρώτους 2 γύρους αφού στη συνέχεια έχασε χωρίς αγώνα την παρτίδα του με το Βέλγιο και τελικά οι διοργανωτές απαγόρευσαν τη συμμετοχή του και υποχρεώθηκε να επιστρέψει στην Αθήνα. Από τους σκακιστές μας ο Άγγος έκανε 8 βαθμούς σε 18 αγώνες, ο Παναγόπουλος 6,5/16, ο Σακελλαρόπουλος 4,5/15, ο Αναστασόπουλος 7/14 και ο Ζωγραφάκης 6,5/10. Παρά τις χαμηλές επιδόσεις τα ποσοστά στην τελική φάση του Άγγου (5,5/10) και Παναγόπουλου (4,5/10), εναντίον ισχυρών αντιπάλων, αποτέλεσαν σημαντικές ατομικές επιτυχίες. Ας δούμε τους δύο πρωταθλητές μας:
Αλέξανδρος Άγγος (Σέρρες 1933 – Μιλγουόκι 2007). Ήταν νευρολόγος - ψυχίατρος, επέλεξε να διδάσκει Φιλολογία και Λογοτεχνία, έγραψε βιβλία και είχε πάθος με το σκάκι! Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη όπου σπούδασε ιατρική, βρέθηκε νωρίς στη Βιέννη για μετεκπαίδευση σε Νευρολογία και Ψυχιατρική και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Μιλγουόκι των ΗΠΑ. Εκεί σπούδασε Γερμανική Φιλολογία και Συγκριτική Λογοτεχνία και δίδασκε στο τοπικό Τεχνικό Κολέγιο. Ως σκακιστής της ΕΣΘ διακρίθηκε σε εθνικούς και διεθνείς αγώνες, διέπρεψε στα Πρωταθλήματα Ελλάδας 1956 (ισόβαθμος στη πρώτη θέση) και 1959 (μόνος πρώτος και αήττητος) και ενίσχυσε την Εθνική Ελλάδας στις Ολυμπιάδες 1956–1960. Το σκακιστικό του ταλέντο ξεδιπλώθηκε και στις ΗΠΑ, όπου αναδείχθηκε πρωταθλητής Μιλγουόκι 1963-1964 και βρέθηκε στους 30 καλύτερους Αμερικανούς σε ΕΛΟ. Έγραψε σκακιστικά βιβλία για φινάλε («Endgame artillery», «You Move... I Win!» με θέμα το τσούγκτσβανγκ, «Castles with Knights and Bishops»), καθώς και λογοτεχνικά. Το σκωπτικό ύφος του διακρίνεται στη συλλογή από νουβέλες «Σφίγγα» (1968), όπου, αναφερόμενος στο θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, γράφει ότι «ένα κουνούπι διέλυσε ολάκερη αυτοκρατορία».
Τάκης Παναγόπουλος (Γύθειο 1916 - Αθήνα 1999). Καλλιτεχνική φυσιογνωμία και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, σπούδασε στη Νομική και στο Ελληνικό Ωδείο. Με το σκάκι ασχολήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄30, αλλά ο πόλεμος ανέκοψε τη σκακιστική του δράση. Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, θα περάσει από το κολαστήριο της Μακρονήσου και θα στιγματιστεί από τους κρατούντες. Επανεμφανίζεται στο σκάκι στα τέλη της δεκαετίας του ΄40 και το 1950 συμμετέχει με την Εθνική στην Ολυμπιάδα του Ντουμπρόβνικ. Θα ενισχύσει την Εθνική μας στην Ολυμπιάδα του Άμστερνταμ (1954) και του Μόναχο (1958). Το 1957 αναδεικνύεται πρωταθλητής Ελλάδας. Το 1959 καταξιώνεται ως μουσικοσυνθέτης και στιχουργός με το τραγούδι «εφύτεψα μια λεμονιά», το οποίο θα τραγουδηθεί ακόμα και σε ελληνικά σχολεία στην Αυστραλία και στην Αμερική. Βραβεύτηκε σε ελληνικά και ξένα φεστιβάλ, ενώ τα ελαφρά, λαϊκά και δημοτικά τραγούδια του θα ερμηνευτούν από τους Μαρούδα, Χατζοπούλου, Καζαντζίδη, Μαρινέλα, Περπινιάδη, Φυτούση, Ζαγοραίο, Νταλάρα, Αλεξίου, Κωχ, Βοσκόπουλο, Ζωγράφο κ.ά.
Στην παρτίδα που ακολουθεί ο Ταλ κάνει αυτό που ξέρει να κάνει πολύ καλά. Επίθεση!
Ταλ (ΕΣΣΔ) - Τρίνγκοβ (Βουλγαρία) [Α96]
1.ε4 γ5 2.Ιζ3 δ6 3.δ4 γxδ4 4.Ιxδ4 Ιζ6 5.Ιγ3 a6 6.Αη5 ε6 7.ζ4 θ6 8.Αθ4 Ββ6 9.Ιβ3 Βε3+ 10.Αε2 Βxζ4 11.Αη3 Βε3 12.Αxδ6 Ιγ6 13.Πζ1 Ιxε4 14.Ιxε4 Βxε4 15.Αxζ8 Πxζ8 16.Ρζ2 Αδ7
17.Βxδ7+ Ρxδ7 18.Ιγ5+ Ρε7 19.Ιxε4 ζ5 20.Ιγ5 1-0
Ένα ακόμα παράδειγμα επιθετικού παιχνιδιού από τον Ταλ:
Ταλ (ΕΣΣΔ) - Μίλεβ (Βουλγαρία) [D41]
1.γ4 γ5 2.Ιγ3 Ιγ6 3.Ιζ3 Ιζ6 4.ε3 ε6 5.δ4 δ5 6.γxδ5 Ιxδ5 7.Αγ4 Ιβ6 8.Αβ5 a6 9.Αxγ6+ βxγ6 10.0-0 Αβ7 11.Ιε4 Ιδ7 12.Βγ2 Ββ6 13.Ιε5 γxδ4 14.Ιxδ7 Ρxδ7 15.εxδ4 Ρε8 16.Αε3 Βγ7
17.δ5 εxδ5 18.Πζε1 Ρδ8 19.Ββ3 γ5 20.Ιxγ5 Αxγ5 21.Αxγ5 Βxγ5 22.Βxβ7 1-0
Στην επόμενη παρτίδα ο πρωταθλητής μας χάνει με ένα ιδιαίτερα θεματικό τρόπο.
Ρογιάν (Νορβηγία) - Άγγος [E62]
1.γ4 Ιζ6 2.η3 η6 3.Αη2 Αη7 4.Ιγ3 δ6 5.Ιζ3 Ιζδ7 6.δ4 0-0 7.Αη5 γ5 8.0-0 Ιγ6 9.δxγ5 Ιxγ5 10.Βδ2 Αε6 11.Αθ6 Αxθ6 12.Βxθ6 ζ6 13.β3 Αζ7 14.Πζδ1 Ιε6 15.Αθ3 Βa5 16.Ιδ5 Ιγ7 17.Ιε3 Ιε5 18.Ιδ4 Ιε8 19.Ιε6 Αxε6 20.Αxε6+ Ιζ7 21.Πδ5 Βγ3
22.Πθ5!! 1-0.
Η κίνηση 22.Πθ5 θεωρήθηκε η πιο όμορφη της Ολυμπιάδας. Στο 22…Βa1+ 23.Ρη2 και ακολουθεί και αναπόφευκτο ματ πχ 23…ηxθ5 24. Ιζ5 Πδ8 25. Ιxε7+ Ρθ8 26. Βxζ8 ματ.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Σήμερα ολοκληρώνεται το πρώτο από τα δέκα τουρνουά της σειράς Champions Chess Tour. Η τελική κατάταξη των προκριματικών: Κάρλσεν, Νακαμούρα, Σο, Νεπομνιάτσι, Αρονιάν, Ρατζάμποβ, Βασιέ Λαγκράβ, Χίρι (αυτοί είναι οι 8 πρώτοι που συνέχιζαν στα προημιτελικά), Φιρούζια, Λε Κουάνγκ, Ντινγκ Λίρεν, Βιντίτ, Αντόν, Σβίντλερ, Καριάκιν, Ντούντα (https://championschesstour.com/).
Διαδικτυακή Σκακιστική Ολυμπιάδα για Άτομα με Αναπηρία από 20/11 μέχρι 3/12/20, με 61 τετραμελείς εθνικές ομάδες από 45 διαφορετικές χώρες, αλλά χωρίς ελληνική συμμετοχή (https://dis.fide.com).
Το Διασυλλογικό Πρωτάθλημα Ρωσίας διεξάγεται στο Σότσι με συμμετοχή 10 ομάδων ανδρών και 13 ομάδων γυναικών (https://www.ruchess.ru/).
Ο 22χρονος Βάχαπ Σανάλ αναδείχθηκε πρωταθλητής Τουρκίας. Οι αγώνες έγιναν στο παραθαλάσσιο θέρετρο Κεμέρ της Αττάλειας (http://tr2020.tsf.org.tr/).
Το πρώτο Intercontinental ChessKid FIDE Challenge θα πραγματοποιηθεί στις 23/1/2021 και απευθύνεται σε παιδιά έως 12 ετών. Τα βραβεία περιλαμβάνουν ομαδικά μαθήματα με Ανάντ, Κόστενιουκ και Κόνερου (https://fide.com/news/816).
Το τελευταίο τουρνουά για το Γκραν Πρι Γυναικών της FIDE θα πραγματοποιηθεί στο Γιβραλτάρ από 17 έως 29 Ιανουαρίου 2021.
Το Ίδρυμα Ροκφέλερ προσφέρει στη Σκακιστική Ομοσπονδία των ΗΠΑ το ποσό των 3 εκατομμυρίων δολαρίων!
Διαδικτυακό Πρωτάθλημα Μπλιτς Θεσσαλίας το Σαββατοκύριακο 5 και 6 Δεκεμβρίου. Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι τις 3/12 στην φόρμα: https://forms.gle/8yFMiYvRQJeptLuH9 και κάνοντας αίτημα στην διαδικτυακή ομάδα της ΤΕΣΣΘ στο lichess.org.
Εβδομαδιαία Online Νεανικά Τουρνουά και Ενηλίκων οργανώνει ο Σ.Ο. Νέας Φιλαδέλφειας. Εγγραφή στο: https://lichess.org/swiss/MeBLyUW1.
Οι γκραν μετρ Γιάννης Νικολαΐδης και Θανάσης Μαστροβασίλης αναλαμβάνουν εκλέκτορες της εθνικής ανδρών και της εθνικής γυναικών αντιστοίχως.
Σκυτάλη από τη Δυτική στην Ανατολική Γερμανία, την επόμενη Κυριακή στην Αυγή, με τη διοργάνωση της Ολυμπιάδας της Λειψίας (1960). Με ελλείψεις η Εθνική Ελλάδας. Ξανά πρώτη η Σοβιετική Ένωση και δεύτερη η ομάδα των ΗΠΑ με επικεφαλής τον Φίσερ!
