«Η δοκιμασία της οικονομικής κρίσης έδειξε ότι η δημοκρατία και το κράτος δικαίου δεν αρκεί να αποτελούν τυπικά δεδομένα, αλλά πρέπει να έχουν λειτουργικότητα και ουσία. Αυτά τα διδάγματα εμπνέουν την παρούσα πρόταση αναθεώρησης» τόνισε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ στη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση Νίκος Παρασκευόπουλος. «Το κέντρο βάρους αυτής της πρότασης αναθεώρησης είναι οπωσδήποτε η εμβάθυνση της δημοκρατίας» επισήμανε ο Ν. Παρασκευόπουλος παρατηρώντας ότι «δομικά στοιχεία της δημοκρατίας αποτελούν η συμμετοχή του ενεργού πολίτη στις αποφάσεις, καθώς και η δέσμευση και η λογοδοσία των αρχόντων».
Ο Ν. Παρασκευόπουλος υπογράμμισε ότι στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν κάποιες αμεσοδημοκρατικές «πινελιές», αλλά ο βασικός κορμός της αφορά τη «θεραπεία κάποιων δυσλειτουργιών ή και αδυναμιών των θεσμών αντιπροσώπευσης». Σημείωσε ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για αναθεώρηση του άρθρου 86 για την ευθύνη των υπουργών δεν αφορά μόνο την καταπολέμηση της διαφθοράς, αλλά «διασφαλίζει τη λογοδοσία των πολιτικών ως στοιχείο της δημοκρατίας».
Ο Ν. Παρασκευόπουλος αναφέρθηκε εκτενώς στην αντίθεση του ΣΥΡΙΖΑ με την αναθεώρηση του άρθρου 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια παρατηρώντας ότι «ο δημόσιος χαρακτήρας της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι απλώς αναγκαίος, αλλά είναι ζωτικός». Υπογράμμισε δε ότι «η γνώση στην εποχή μας για πρώτη φορά γίνεται εργαλείο επιβίωσης της ανθρωπότητας καθολικά» σημειώνοντας ότι «τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ενδιαφέρονται για εφαρμογές που προάγουν την ανταγωνιστική θέση των ιδιοκτητών τους».
Επιπλέον θύμισε την εμπειρία των ιδιωτικών πανεπιστημίων του εξωτερικού και το ζήτημα των υποτροφιών για την πληρωμή των διδάκτρων που οδήγησε σε μία υπερχρεωμένη νέα γενιά επιστημόνων, που «αδυνατεί να αναπτυχθεί επαγγελματικά». Μάλιστα αναφέρθηκε και στο ζήτημα της αριστείας παρατηρώντας ότι «όταν η γνώση αντιμετωπίζεται ως προνόμιο λίγων αρίστων, τότε η συνθήκη της προόδου αποδυναμώνεται», προσθέτοντας ότι «η αριστεία είναι προϊόν της δημοκρατίας και της ισότητας και όχι αντίπαλός τους».
Ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας
«Εμβάθυνση της δημοκρατίας και ανάσχεση του νεοφιλελευθερισμού» αποτελούν το στίγμα της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για τη συνταγματική αναθεώρηση, όπως επισήμανε ο Γιώργος Κατρούγκαλος. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι «δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα», καθώς «βασική προσπάθεια του νεοφιλελευθερισμού είναι να κρατήσει έξω από τη δημοκρατική πολιτική διαδικασία τα κεντρικά διακυβεύματα της οικονομίας». Έφερε ως παράδειγμα την προσπάθεια άσκησης ενιαίας οικονομικής πολιτικής σε όλη την Ε.Ε. «πέραν της πολιτικής λογοδοσίας», αλλά και στεγανοποίηση ολόκληρων χώρων της πολιτικής, όπως συμβαίνει με τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζιτών επί πολιτικών ζητημάτων.
Ο Γ. Κατρούγκαλος τόνισε ότι «ο νεοφιλελευθερισμός συνεπάγεται μια υπονόμευση του ιστορικού συμβιβασμού του κράτους πρόνοιας, μια επίθεση κατά των κοινωνικών δικαιωμάτων και των καθολικών κοινωνικών υπηρεσιών» και προειδοποίησε ότι «όταν αδυνατίζει το αριστερό χέρι του κράτους, αυτό που δίνει τις παροχές και τα δικαιώματα, ενισχύεται το δεξί, το χέρι του αυταρχισμού». Τόνισε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει την ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας «και στις δύο διαστάσεις της»: την αντιπροσωπευτική και την άμεση.
Αναφερόμενος στην απλή αναλογική, τη δημιουργική ψήφο δυσπιστίας, αλλά και στα στοιχεία άμεσης δημοκρατίας που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, υπογράμμισε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρεται για την καθιέρωση «αποφασιστικών αντίβαρων στην εξουσία των ελίτ», αλλά και για την ενεργό συμμετοχή του πολίτη, ώστε «να μην είναι μόνο ψηφοφόρος μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια». Ο Γ. Κατρούγκαλος πρόσθεσε ότι «απαντούμε στον νεοφιλελευθερισμό και με τα κοινωνικά δικαιώματα και με την ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών, με την απαγόρευση της ιδιωτικοποίησης του νερού και της ενέργειας, που είναι ανθρώπινα δικαιώματα».
Επιπλέον επισήμανε ότι οι αλλαγές που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν στόχο και την αντιμετώπιση του πελατειακού κράτους με προτάσεις που είναι αντίθετες με την αντίληψη για βουλευτές - επαγγελματίες της πολιτικής, αλλά και την αντίληψη για τεχνοκρατική άσκηση της πολιτικής. Τέλος, προέτρεψε η αναθεώρηση του άρθρου 86 για την ευθύνη των υπουργών, «αυτό το άγος για τον πολιτικό κόσμο», να αποφασιστεί με ομοφωνία.
