Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων σήμερα με την Ε.Ε. να προετοιμάζεται για μια ακόμα σύνοδο κορυφής, για την οποία οι διαρροές περί των προθέσεων για το προσφυγικό μόνο αισιόδοξους δεν μπορούν να μας κάνουν καθώς φαίνεται ότι η Ε.Ε. προετοιμάζεται πια για πλήρη αποδέσμευσή της από την υποχρέωσή της να προσφέρει καταφύγιο στους κατατρεγμένους από τον πόλεμο και τις διώξεις, με την κατασκευή hotspot, εκτός ευρωπαϊκού εδάφους και έχοντας πρόσφατη την οδύσσεια του πλοίου με τους πρόσφυγες που δεν δέχθηκαν Μάλτα και Ιταλία.
Η ελληνική πραγματικότητα
Την ίδια ώρα στην Ελλάδα η εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας έχει χωρίσει στα δύο την πραγματικότητα για τους πρόσφυγες. Υπάρχει η πραγματικότητα των εγκλωβισμένων προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου, που μπορεί να περιμένουν για μήνες υπό απαράδεκτες συνθήκες στα κέντρα μια απόφαση ασύλου που μπορεί να σημάνει είτε τη συνέχιση της διαδικασίας στην ενδοχώρα πια, μακριά από τα κατάμεστα κέντρα των νησιών του Αιγαίου, είτε όμως την απόρριψη και το ενδεχόμενο επιστροφής τους στην Τουρκία.
Υπερπληθυσμός και εγκλωβισμός
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του συντονιστικού για το προσφυγικό στις 17 Ιουνίου στα νησιά του Αιγαίου βρίσκονταν συνολικά 17.352 πρόσφυγες και μετανάστες, με μόνο το κέντρο υποδοχής της Λέρου να καταγράφεται ότι δεν ξεπερνά τη χωρητικότα και τη Σάμο και τη Μόρια της Λέσβου να υπερβαίνουν το διπλάσιο της χωρητικότητας.
Οι συνθήκες εγκλωβισμού, συνωστισμού και η συνεχής αγωνία - ανασφάλεια για το μέλλον έχουν ουσιαστικά "τραυματίσει" εκ νέου τους αιτούντες άσυλο, όπως καταγράφουν εκθέσεις οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία, η Human Rights Watch και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, με τους τελευταίους να εκφράζουν επανειλημμένα τις ανησυχίες του ειδικά για τη χειροτέρευση της ψυχικής υγείας του προσφυγικού πληθυσμού καθώς είδαν να αυξάνονται τα περιστατικά κατάθλιψης και αυτοκτονικού ιδεασμού.
Η αντίδραση του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής είναι η προσπάθεια αποσυμφόρησης των κέντρων μέσω των μεταφορών των ευάλωτων περιπτώσεων και οικογενειών από τα νησιά μόλις ολοκληρώνεται η απαραίτητη διαδικασία, ωστόσο ο ρυθμός των αποχωρήσεων σε σχέση με τον αριθμό των αφίξεων μέχρι και τον Μάιο ήταν αυξημένος σε σχέση με τα στοιχεία της ίδιας περιόδου του 2017. Η αύξηση στις αφίξεις προσφύγων είχε ξεκινήσει από τον Αύγουστο του 2017 ενώ το πρώτο τετράμηνο του 2018 αξιοσημείωτη είναι η αύξηση των αφίξεων μέσω του Έβρου, που έφτασε τις 5.802 έναντι μόλις 667 το αντίστοιχο διάστημα του 2017. Στα νησιά τα επίσημα στοιχεία κατέγραψαν την άφιξη 8.522 προσφύγων και μεταναστών. 3.215 περισσότερων από το αντίστοιχο διάστημα του 2017.
Στις νέες αφίξεις του Έβρου παρατηρήθηκε μάλιστα μεγάλος αριθμός Κούρδων του Αφρίν, ενώ αρκετές είναι και οι αφίξεις Τούρκων πολιτών που αναζητούν άσυλο από τις διώξεις του καθεστώτος Ερντογάν.
Η Ελλάδα στην πρώτη θέση στην αναλογία αιτήσεων ασύλου και κατοίκων
Κατά τα άλλα, η χώρα μας ήδη από το τέλος του 2016, βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ε.Ε. όσον αφορά την αναλογία αιτούντων άσυλο και κατοίκων στη χώρα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ασύλου, γεγονός που εξηγεί τη δυσανάλογη ευθύνη, έχει αποτέλεσμα αναπόφευκτες καθυστερήσεις που παρατηρούνται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ασύλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του τελευταίου ενημερωτικού δελτίου της Ειδικής Γραμματείας Επικοινωνιακής Διαχείρισης Κρίσεων, "το πρώτο τετράμηνο του 2018 στα νησιά κατατέθηκαν 9.469 αιτήσεις έναντι 6.637 το αντίστοιχο περσινό τετράμηνο και εκδόθηκαν 2.588 θετικές αποφάσεις χορήγησης ασύλου έναντι 1.433 το ίδιο χρονικό διάστημα πέρσι. Οι παραπομπές λόγω ευαλωτότητας έφτασαν τις 7.096 το πρώτο φετινό τετράμηνο έναντι 3.951 το αντίστοιχο περσινό".
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου, οι πολίτες Συρίας, Αφγανιστάν και Ιράκ παραμένουν οι τρεις μεγαλύτερες κατηγορίες αιτούντων άσυλο, ενώ αύξηση έχει παρατηρηθεί κατά το 2017 στις αφίξεις και αιτήσεις ασυνόδευτων ανηλίκων. Οι θέσεις φιλοξενίας ασυνόδευτων είναι γύρω στις 1.500, ενώ ο πληθυσμός των ασυνόδευτων ανηλίκων υπολογίζεται από οργανώσεις όπως η Άρσις γύρω στους 3.000. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση προσπαθεί να δημιουργήσει συνολικά 2.000 θέσεις φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων για τους οποίους προωθεί ρυθμίσεις για τη διαδικασία ανάθεσης της φροντίδας τους σε αναδόχους γονείς, ενώ πιλοτικά λειτουργούν και ελάχιστα διαμερίσματα όπου μένουν ασυνόδευτοι έφηβοι υπό την επίβλεψη υπηρεσιών και ΜΚΟ.
Η άλλη πραγματικότητα των προσφύγων είναι η ένταξη, που όμως κυρίως αφορά τους πρόσφυγες που έχουν καταφέρει να φτάσουν στην ενδοχώρα. Σύμφωνα με την ειδική γραμματεία επικοινωνιακής διαχείρισης κρίσεων, έως το τέλος του πρώτου τετραμήνου του 2018 στο πλαίσιο του προγράμματος ESTIA στεγάστηκαν 21.002 αιτούντες άσυλο σε διαμερίσματα σε 21 πόλεις της Ελλάδας ενώ δόθηκε οικονομική βοήθεια μέσω πρoπληρωμένων καρτών σε 44.753 δικαιούχους πρόσφυγες τον Απρίλιο. Παράλληλα συνεχίζεται η φοίτηση των παιδιών στα σχολεία. Ενδεικτικά κατά το τετράμηνο του 2018 7.316 παιδιά προσφύγων και μεταναστών πήγαιναν στο σχολείο ενώ ξεκίνησε επίσης πιλοτικό πρόγραμμα για την αναγνώριση των ακαδημαϊκών προσόντων των προσφύγων. Επιπλέον δίνεται πια ΑΜΚΑ στους πρόσφυγες, ενώ υπάρχει πρόσβαση στη δημόσια υγεία παρά τα προβλήματα μετάφρασης.
