Σάββατο 30 Ιουνίου 1477, Κάθερες. Η Ισαβέλλα είναι εδώ και τρία χρόνια βασίλισσα Καστίλλης και Λεόν, διαδεχθείσα τον αδελφό της Ερρίκο Δ'. Σε αυτό το διάστημα αντιμετώπισε τις μηχανορραφίες του μαρκησίου Διέγο Πατσέκο της Βιγιένα και του αρχιεπισκόπου του Τολέδο, όπως επίσης την εκστρατεία του βασιλιά της Πορτογαλίας Αλφόνσου Ε'. Βγαίνοντας αλώβητη, όπως αλώβητη είχε βγει άλλωστε και από τις μηχανορραφίες και τα παιχνίδια εξουσίας προ της ανάρρησής της στον θρόνο, δίνει όρκο τήρησης των Φουέρος, των τοπικών προνομίων, στην Πουέρτα Νουέβα της πόλης. Τον ίδιο όρκο και στο ίδιο σημείο θα δώσει οκτώ μήνες αργότερα, στις 27 Φεβρουαρίου 1478, και ο σύζυγός της, Φερδινάνδος Β' της Αραγωνίας. Το σημείο όπου οι βασιλείς της ενωμένης πια Ισπανίας δίνουν τους όρκους δεν έχει επιλεγεί τυχαία.
Το μεσαιωνικό Κάθερες είναι πόλη προστατευόμενη από αδιαπέραστα τείχη. Η παλαιά μεσαιωνική τάξη πραγμάτων, ευγενείς και κλήρος, αλλά και εύποροι που διαθέτουν την προς τούτο οικονομική δυνατότητα, ζουν εντός των τειχών. Έξω από αυτά ζουν οι απλοί πολίτες, όπου αναπτύσσεται το εμπόριο, σε μια πόλη που γνωρίζει ημέρες οικονομικής ευμάρειας, βρισκόμενη άλλωστε και στη Βία ντε λα Πλάτα, στον Δρόμο του Αργύρου, ο οποίος διασχίζει εδώ και αιώνες την Ισπανία από Νότο προς Βορρά συνδέοντας Σεβίλλη με Χιχόν, όντας ο σημαντικότερος εμπορικός δρόμος και η κυριότερη συγκοινωνιακή αρτηρία της Ιβηρικής ήδη από την εποχή της Ρώμης, παρά δε το όνομά του ουδόλως σχετίζεται με ασήμι.
Όπως συνέβη και στην Αθήνα πριν από δύο χιλιετίες, το προτσές ενισχύει τον ρόλο και τη σπουδαιότητα του «άστεως» έναντι της «πόλεως». Μοιραία λοιπόν οι «εντός των τειχών» που έχουν αυτοαπομονωθεί θα αναζητήσουν γέφυρα επικοινωνίας με το το οικονομικό σφρίγος των εκτός των τειχών, κατά βάση των εμπόρων. Ρόλο «γέφυρας» διαδραματίζει μια πύλη επί των τειχών που συνδέει τους «μέσα» με τους «έξω» και αυτή είναι η Πουέρτα Νουέβα. Έχοντας χάσει από καιρό τα τείχη τον στρατιωτικό και οχυρωματικό τους ρόλο, η διάνοιξη μιας μεγάλης πύλης στη θέση της παλαιάς μικρής θύρας (γι’ αυτό και ονομάζεται «Νέα Πύλη») δεν συνεπάγεται κινδύνους. Ίσα - ίσα, σημαίνει ευκαιρίες για την παλαιά τάξη πραγμάτων αφού της δίνει την ευκαιρία να επικοινωνεί με την Πλάθα Μαγιόρ όπου οδηγεί η πύλη, δηλαδή την πλατεία όπου είναι συγκεντρωμένοι οι επαγγελματίες, οι βιοτέχνες και έμποροι που κινούν την οικονομία.
1726. Ένας από τους Καθερένιος ευγενείς ο οποίος ζει στην «εσωτερική» πόλη είναι ο Μπερναρντίνο δε Καρβαχάλ Μοκτεθούμα. Το αρχοντικό του είναι χτισμένο δίπλα στον πύργο Μπουχάκο, πλάι στην Νέα Πύλη. Η Τόρρε δε Μπουχάκο είναι ένας πύργος τετραγώνου εμβαδού που έχτισαν οι Άραβες. Όταν το 1170 οι Ισπανοί ανέκτησαν την πόλη, πέρασε στο Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιακώβου και όταν τρία χρόνια αργότερα τον ανακατέλαβαν οι Άραβες του έδωσαν το όνομα του χαλίφη Αμπού - Γιάκουμπ, που έγινε Μπουχάκο. Τον 16ο και τον 17ο αιώνα έγινε γνωστός ως ο Πύργος του Ρολογιού. Θέλοντας ο Μοκτεθούμα να έχει το ανάκτορό του άμεση πρόσβαση στην πύλη των τειχών που ενώνει οχυρωμένη πόλη με Πλατεία Μαγιόρ και «άστυ» της ακμάζουσας οικονομίας, αποσπά την έγκριση του δημοτικού συμβουλίου να γκρεμίσει την παλαιά θύρα, τη λεγόμενη Νέα Πύλη, και να ανοίξει καινούργια με λοξό διάταξη ώστε να στρίβουν εύκολα προς τα αριστερά τα κάρα του και οι ιππείς του όταν εισέρχονται «εντός των τειχών». Ο Μοκτεθούμα αναθέτει στον 36χρονο αρχιτέκτονα από την Σαλαμάνκα, Μανουέλ ντε Λάρρα Τσουριγκέρα, να γκρεμίσει την παλαιά πύλη και να κατασκευάσει καινούργια. Ο Μανουέλ, από τα μεγάλα ονόματα της εποχής του, κατάγεται από οικογένεια κατασκευαστών.
Ο διάσημος αρχιτέκτονας Χοακίν ντε Τσουριγκέρα, που πέθανε προ διετίας, κατασκευαστής μεταξύ άλλων του θόλου του καθεδρικού της Σαλαμάνκα, ήταν θείος του, όπως θείος του ήταν και ο αρχιτέκτονας Αλμπέρτο Τσουριγκέρα Οθάνια, ο οποίος άφησε πίσω του εμβληματικά έργα σε Σαλαμάνκα, Μαδρίτη και Βαγιαδολίδ. Ο δε πατέρας του δεν είναι άλλος από τον περίφημο γλύπτη Χοσέ ντε Λάρρα Ντομίνγκεθ, ο οποίος μαθήτευσε στη Μαδρίτη στα εργαστήρια της οικογένειας Τσουριγκέρα όπου γνώρισε και τη μέλλουσα σύζυγό του, Μαριάννα. Αλλά και ο ίδιος ο Μανουέλ διαθέτει σπουδαίο βιογραφικό το οποίο θα εμπλουτίσει περαιτέρω τα επόμενα χρόνια με έργα σε Σαλαμάνκα, Κάθερες και Σόρια. Ο Ντε Λάρρα Τσουριγκέρα δημιουργεί έτσι την Άρκο ντε λα Εστρέγια, την Αψίδα του Αστέρα.
Τετάρτη 30 Ιουνίου 2021. Δεύτερη ημέρα που βρίσκομαι στο Κάθερες και αφιερώνω τις μεσημεριανές ώρες στην «εξερεύνηση» των τειχών. Η τεράστια πλατεία Πλάθα Μαγιόρ που εφάπτεται της οχυρωμένης πόλης είναι άδεια. Λογικό, καθώς η θερμοκρασία ξεπερνά τους 35οC. Και δεν υπάρχει και σκιά για να προστατευτείς. Παρατηρώ τα τείχη, τους πύργους, τα ρωμαϊκά, τα αραβικά και τα χριστιανικά αποτυπώματα ολόγυρα και συνεχίζω προς την καρδιά της εσωτερικής πόλης, οπότε περνάω και από την Αψίδα του Αστέρα. Την εξωτερική πλευρά της κομψής αψίδας κοσμεί το σήμα του Κάθερες, ενώ στην εσωτερική είναι σμιλεμένη η μπαρόκ φιγούρα της Παναγίας του Αστέρα, που έδωσε το όνομά της στην αψίδα. Η εικόνα φωτίζεται τις νύχτες από ένα μικρό φανάρι σε σχήμα αστεριού και, κάτω από αυτό, υπάρχει μια πέτρινη ασπίδα της οικογένειας Καρβαχάλ. Από εδώ και πέρα η πόλη γίνεται ένας δαιδαλώδης λαβύρινθος που σε ταξιδεύει αιώνες πίσω, οπότε η Άρκο Εστρέγια λειτουργεί και σαν είσοδος σε μια ιδιότυπη χρονομηχανή. Τη φαντασία μου προς τούτο βοηθά και η σημερινή 544η επέτειος του όρκου της Ισαβέλλας.
