Μία από τις αγωνίες που διχάζουν τους φανατικούς ρεπουμπλικάνους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι η επιθυμία τους να γίνουν μέρος της mainstream ποπ κουλτούρας. Ταυτόχρονα, το ίδιο κοινό φαινομενικά απεχθάνεται τη βιομηχανία του θεάματος, καθώς θεωρεί πως συνολικά στηρίζει προοδευτικές θέσεις - τουλάχιστον επίσημα.
Είναι εξοργιστικό για τους συντηρητικούς το γεγονός ότι αυτό το συγκεκριμένο κέντρο επιρροής παραμένει θεωρητικά εκτός της εμβέλειάς τους και, ως εκ τούτου, η δυσαρέσκειά τους στρέφεται κατά των διασημοτήτων και των μέσων ενημέρωσης που τους προωθούν. Έχοντας αντιληφθεί πλήρως τις προπαγανδιστικές δυνατότητες της μεγάλης οθόνης, οι απανταχού εκφραστές της right-wing ιδεολογίας έχουν σπεύσει να αγκαλιάσουν με περηφάνεια την περιπέτεια με τον ιπτάμενο Τομ Κρουζ και να καταδικάσουν το οικολογικό παραμύθι του Τζέιμς Κάμερον. Το ρεπουμπλικανικό κοινό στο Διαδίκτυο έχει κάνει σημαία τον αγνό πατριωτισμό του πρώτου και βλέπει σαν κόκκινο πανί τις οικολογικές ευαισθησίες και τη συμπάθεια στους αυτόχθονες του δεύτερου, σε μια μάχη που τροφοδοτούν τα εναλλακτικά μίντια. Πρέπει να αναλογιστούμε ότι η αποστροφή των δεξιών προς την κυρίαρχη νεανική και ποπ κουλτούρα τροφοδοτήθηκε εκ νέου από προπαγανδιστικούς οργανισμούς, όπως το Turning Point USA, που προσπαθούν να κάνουν πιο ελκυστική την εικόνα της συντηρητικής νεολαίας.
Αφού ξεπεράσουμε το στιγμιαίο σοκ που φέρνει η σκέψη ότι ο Τζέιμς Κάμερον αντιμετωπίζεται ως αριστερή φωνή στο Χόλιγουντ (μιλάμε για τον άνθρωπο που έγραψε τον δεύτερο «Ράμπο»…), παρατηρούμε εύκολα ότι πρόκειται για θηριώδη παραγωγή μεγάλου στούντιο που προωθήθηκε με επιθετικό μάρκετινγκ. Η μυθολογία του «Avatar» χαρακτηρίζεται από τα ρεπουμπλικανικά μίντια ως αντιπατριωτικό προϊόν για τους υποστηρικτές της κλιματικής κρίσης, ως αντικαπιταλιστικό όχημα και ως αντιχριστιανική παραβολή που καλοβλέπει τον αφανισμό της ανθρώπινης φυλής. Χαρακτηρίστηκε μάλιστα ως ακριβή ταινία κινουμένων σχεδίων με χρωματική παλέτα κατευθείαν από το πουκάμισο ενός χίπη.
Από την άλλη, το «Top Gun: Maverick» δοξάστηκε ως το πολυπόθητο αντίδοτο στην ισοπεδωτική woke κουλτούρα που επιβάλλει τη συμπερίληψη και προκρίνει διαφορετικότητα. Ένας από τους βασικούς λόγους που η περιπέτεια δράσης του Τομ Κρουζ είχε απήχηση στα συντηρητικό κοινό είναι γιατί πρόκειται για περιπέτεια με λευκούς άνδρες-πρότυπα, που έδιναν τις σωστές μάχες για τους ομογάλακτους και για τη σημαία της πατρίδας τους. Άλλωστε, στην πρώτη ταινία οφειλόταν η ραγδαία αύξηση στη ζήτηση για εγγραφή σε στρατιωτικές σχολές το 1985. Αν και είναι αλήθεια ότι οι δημιουργοί του «Top Gun» δεν ξόδεψαν φαιά ουσία για να βρουν τρόπους να εντάξουν τον πρώτο γκέι χαρακτήρα στο φωτογενές σύμπαν των νεοσύλλεκτων, το να οικειοποιηθούν οι right-wing θεατές την επιτυχία του φιλμ εξαιτίας της παραδοσιακής (δηλαδή λευκής και ανδροκρατούμενης) φύσης του επιβεβαιώνει την κοντόφθαλμη οπτική τού ακραία συντηρητικού ακροατηρίου. Με άλλα λόγια, το δεύτερο «Top Gun» είναι επιμελώς απολιτικό με τον τρόπο που λατρεύουν οι δεξιοί, επειδή τους επιτρέπει να ταυτίζονται με τη νίκη των απλών ανθρώπων σε έναν κόσμο που η κυριαρχία του λευκού άνδρα δεν έχει κοινωνικοπολιτική διάσταση και είναι το φυσιολογικό status quo.
Είτε πρόκειται για αυτοματοποιημένη ταύτιση είτε για καλλιεργημένη συναίνεση, το άγρυπνο φιλελεύθερο κοινό θα απειλείται από την (κρυφο)φασιστική ατζέντα των αυτόκλητων τιμωρών του κακού στο σύμπαν της Marvel, αλλά και το συντηρητικό κοινό θα λατρεύει τη μεσσιανική λευκή φιγούρα του Τομ Κρουζ όταν σώζει με αυτοθυσία τους δικούς του στη μάχη με τον αόρατο εχθρό εκτός συνόρων, ενώ ταυτόχρονα κερδίζει το κορίτσι του. Οι εμπορικές ταινίες κοινωνούν κοινωνικούς κανόνες αντίληψης που καταλήγουν σε εκατομμύρια αποδέκτες ως κοινωνικοπολιτικά αξιώματα μεταμορφωμένα σε ιστορίες. Προαπαιτούμενα είναι η απαραίτητη απόσταση και ο έλεγχος του βαθμού ταύτισης, γιατί τελικά κάθε μήνυμα έχει όση αξία του δώσεις.
Αληθινά ψέματα πολέμου: Η ιδεολογική ταυτότητα στο σινεμά
Η κινηματογραφική ιστορία μάς έχει χαρίσει χοντροκομμένα προπαγανδιστικά οχήματα, όπως τα «Πράσινα μπερέ», που δημιουργήθηκαν με την υποστήριξη του Πενταγώνου και την έγκριση του Προέδρου Λίντον Τζόνσον. Πρόκειται για την καταγέλαστη ιστορία ενός δημοσιογράφου που αρχικά αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τον πόλεμο στο Βιετνάμ και τελικά μια επίσκεψη στο πεδίο μάχης θα του ανοίξει τα μάτια για τις ανθρωπιστικές πράξεις των πρασινοσκούφηδων και θα αναθεωρήσει τα ιδεολογικά του ατοπήματα.
Δεν υπάρχει μόνο η εξόφθαλμη πολιτική ατζέντα του Τζον Γουέιν, καθώς ο αμερικανικός πατριωτισμός σερβίρεται και ήπια σε ταινίες, όπως το «Μαύρο γεράκι» («Black hawk down») και η «Λευκή καταιγίδα» («White squall»), αμφότερες του Ρίντλεϊ Σκοτ, με τους cool στρατιώτες να γλιτώνουν από αιμοδιψείς Σομαλούς στο πρώτο και τις εμψυχωτικές ατάκες του δεύτερου που έγιναν σύνθημα στα χείλη του Tea Party και των ακροδεξιών του συνωμοσιολογικού κινήματος Quanon. Τίποτα, όμως, δεν σε προετοιμάζει για την αντικομμουνιστική παράνοια και την αστεία εθνικιστική κοσμοθεωρία του «Red dawn» με τον Πάτρικ Σουέιζι, όπου η Αμερική δέχεται εισβολή από Ρώσους αντάρτες και ένα μάτσο λυκειόπαιδα με περίσσιο πατριωτικό θάρρος θα αναλάβουν να ξελασπώσουν την κατάσταση.
Οταν οι αστέρες ξαναγράφουν την Ιστορία
Κορυφαίο παράδειγμα ανιστόρητου ηρωισμού αποτελεί το «The patriot», όπου ο Μελ Γκίμπσον επιδίδεται σε ρεσιτάλ ρεβανσισμού για το γενικότερο καλό, αλλά τίποτα δεν πλησιάζει την παραποίηση γεγονότων του «Heartbreak ridge», όπου ο Κλιντ Ίστγουντ ηγείται μιας μάχης στον Πόλεμο της Κορέας, η οποία δεν κερδήθηκε ποτέ από Αμερικανούς πεζοναύτες. Το σενάριο αυτού του πολεμικού φιλμ πέρασε αρκετή επεξεργασία στο Πεντάγωνο και το αποτέλεσμα παραποιεί εντυπωσιακά τα ιστορικά γεγονότα. Υπάρχει, φυσικά, και η αθώα περίπτωση της «Καζαμπλάνκα» (1942), που είχε τις ευλογίες του αμερικανικού στρατού για να επηρεαστεί η κοινή γνώμη.
Ολα τα παραπάνω, όμως, μοιάζουν περίπου αθώα την εποχή που βρίσκει τον δρόμο για τις αίθουσες μια σχεδόν περήφανα φιλοναζιστική εικονογραφία σε ταινίες, όπως το «Northman» του Ρόμπερτ Έγκερς και το «300» του Ζακ Σνάιντερ, που κάνουν τον «Θρίαμβο της θέλησης» της Ρίφενσταλ να μοιάζει με ακίνδυνο διαφημιστικό.
Η αρετή της ανοησίας
Δεν είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τη σύζευξη του «Φόρεστ Γκαμπ» με τα πιο οπισθοδρομικά αντανακλαστικά της συντηρητικής κοινωνίας. Η ταινία των Όσκαρ είναι ένα δίωρο διαφημιστικό για τα ιερά αξιώματα του συντηρητισμού, υμνώντας τις οικογενειακές αξίες και το πατριωτικό καθήκον υπακοής. Οποιοσδήποτε έρχεται σε σύγκρουση αξιών βρίσκει τραγική κατάληξη, οποιοσδήποτε αποκλίνει από τις νόρμες της απλοϊκότητας και εκφράζει αμφισβήτηση είναι ύποπτος, ο πολιτικός ακτιβισμός είναι για παρανοϊκούς, ενώ η ερωτική εξερεύνηση οδηγεί στο AIDS. Το «Φόρεστ Γκαμπ» είναι το απόλυτο εγχειρίδιο της μετριοπαθούς alt right, μνημείο τέχνης για τα κατηχητικά και ορόσημο για τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων στις μεσοδυτικές πολιτείες.
Η κριτική ματιά λειτουργεί ακόμα και στις πιο αλλοτριωμένες εποχές. Το να σκέφτεσαι κριτικά και να επανατοποθετείσαι εκλεκτικά απέναντι στα έργα ψυχαγωγίας είναι βασικό δικαίωμα αυτοδιαχείρισης της συνείδησης που δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Το σινεμά παραμένει ένας καθρέφτης που ούτε θέλει ούτε μπορεί να αποκρύψει ότι αντανακλά όποιον τον κοιτάζει.
