Ένας κορυφαίος σολίστ του βιολιού, εξάρχων της ΚΟΘ και με συνεργασίες με τις περισσότερες άλλες ορχήστρες της χώρα μας. Ένας πρωτότυπος τραγουδοποιός, τολμηρός και ρηξικέλευθος. Μόνο που δεν πρόκειται για δύο μουσικούς αλλά για έναν, τον Αντώνη Σουσάμογλου που με τον τέταρτο δίσκο του «Πρόσωπα Φωτισμένα Από Λάπτοπ» κατέθεσε πριν λίγο καιρό μία ακόμα πιο ανανεωτική από τις προηγούμενες και αποφασιστικά σύγχρονη εργασία.
Δεν βιάζεσαι να κυκλοφορήσεις τους δίσκους σου, και αν το κενό ανάμεσα στον πρώτο και στον δεύτερο ήταν λίγο-πολύ συνηθισμένο, οκτώ ολόκληρα χρόνια έχουν μεσολαβήσει ανάμεσα στον τρίτο και στον τελευταίο, το «Πρόσωπα φωτισμένα από λάπτοπ». Είναι οικονομικοί ή άλλοι πρακτικοί λόγοι η αιτία γι' αυτό ή απλά παίρνεις κάθε φορά όσο χρόνο σού χρειάζεσαι για να γράψεις τα τραγούδια και να τα ηχογραφήσεις;
Η αλήθεια είναι πως δεν σταμάτησα στιγμή να μπαινοβγαίνω στα στούντιο, όταν όμως συνειδητοποίησα ότι πέρασαν κιόλας οκτώ χρόνια, τρόμαξα λίγο! Στο ενδιάμεσο έκανα την ενορχήστρωση και την παραγωγή δύο πολύ αγαπημένων δίσκων, «Όμορφη Ζωή» του Θοδωρή Βουτσικάκη και «Mosaico Mediterraneo» της Μαρίας Κωστράκη. Έκανα, επίσης, την παραγωγή στον δίσκο «ΤOPOS» της ΚΟΘ, καθώς επίσης και πάρα πολλά ενορχηστρωτικά projects για συμφωνική ορχήστρα. Αναφέρω ενδεικτικά την εργασία για τον Μάνο Λοΐζο και την πρόσφατη συνεργασία μου με τον Διονύση Σαββόπουλο. Ανάμεσα σε όλα αυτά δεν έπαψαν ποτέ να με περιτριγυρίζουν τραγούδια και να ηχογραφώ. Η πορεία προς την κυκλοφορία των δίσκων μου είναι ένα σλάλομ ανάμεσα σε ιλιγγιώδη deadlines που πέφτουν με τη μορφή ογκόλιθων στο καθημερινό μου πρόγραμμα.
Είναι η ιδέα μου ή ενώ τα δύο πρώτα albums είχαν μια ενότητα ως προς το μουσικό ύφος, από το τρίτο αυτό άρχισε να αλλάζει αρκετά; Ποια ήταν η αιτία για την αλλαγή;
Δεν πρόκειται για «ρήξη» με το δημιουργικό παρελθόν μου ούτε ήταν κάποια συνειδητή απόφαση. Όλα τα ερεθίσματα και οι επιρροές μου ανακατεύονται και βγαίνουν στην επιφάνεια κάθε φορά λίγο διαφορετικά. Δεν σταματάω να σκαλίζω τα ηχοχρώματα για κάτι πρωτότυπο και μουσικά ενδιαφέρον. Στα τραγούδια που βρίσκω την ηχητική συνέχεια είναι κυρίως αυτά με κλασικές και jazz αναφορές.
Αν στον πρώτο και στον δεύτερο δίσκο σου οι αναφορές σου ήταν κυρίως το rock, το blues και η jazz στον τελευταίο -παρότι η κλασική παιδεία σου παραμένει σταθερή στο υπόβαθρο στηρίζοντας στέρεα τα τραγούδια-, έχεις μετακινηθεί προς ένα πιο ηλεκτρονικό ύφος, ίσως ακόμα και ένα είδος ηχοτοπίων; Αυτό επηρέασε και τη γραφή σου, που είναι ίσως πιο ελεύθερη δομικά από πριν, ή εντοπίζεται μόνο στις ενορχηστρώσεις;
Εχεις δίκιο, οι πρώτοι δίσκοι ήταν περισσότερο προσανατολισμένοι προς το rock και την jazz, ενώ αυτός φλερτάρει λίγο παραπάνω με την ηλεκτρονική μουσική. Όσο περνάει ο καιρός αισθάνομαι πιο εξοικειωμένος με τη χρήση των ηλεκτρονικών και επίσης βρίσκω αυτό το ηχητικό περιβάλλον μια πολύ ενδιαφέρουσα πλατφόρμα για storytelling. Ωστόσο, δεν έχω κάνει κάποια ριζική μετάβαση. Παραμένω κατά βάση πιστός στον ακουστικό ήχο. Υπάρχει πάντα ένα τμήμα του υλικού μου που στηρίζεται καθαρά πάνω στην κλασική μου πλευρά. Αν με την ελεύθερη δομή αναφέρεσαι στο «Φινάλε», στην πραγματικότητα είναι από τα πιο παλιά μου τραγούδια, το έγραψα στα 18 μου. Τα «Φινάλε», «Φωτογραφίες του Βερολίνου» και «Καζαμπλάνκα» αποτελούν μια νοητή τριλογία τραγουδιών με πολύ ελεύθερη φόρμα και εντελώς ιδιοσυγκρασικακή αρμονία.
Εκείνο που παραμένει σταθερό είναι το στιχουργικό ενδιαφέρον και αντικείμενό σου, οι ανθρώπινες σχέσεις με κάθε έννοιά τους και όσο ευρύτερη είναι δυνατόν. Εξαρχής εστίαζες στην αποξένωση που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Πιστεύεις όμως ότι 17 χρόνια από τον πρώτο δίσκο σου και μετά από όσα μεσολάβησαν (διεθνής οικονομική κρίση και Μνημόνια στη χώρα μας, πανδημία και καραντίνα, πόλεμοι και γενοκτονίες) αυτή έχει γίνει ακόμα πιο σύνθετη και εντονότερη;
Ο δίσκος πραγματεύεται μεν αυτή την πραγματικότητα, αλλά δεν είναι μια απαισιόδοξη ματιά. Θέλω να προσεγγίσω με πολύ ρομαντισμό αυτή την άχαρη και απρόσωπη εποχή, και το κάνω από προσωπική ανάγκη. Νιώθω μια μικρή αμηχανία προσπαθώντας να τοποθετηθώ εξ ονόματος όλης της κοινωνίας, η μικρή μου αφετηρία είναι η προσπάθειά μου να βρω τον δρόμο μου σε όλα αυτά και δεν το επιτυγχάνω πάντα. Προσπαθώ να αντισταθώ στην αναπόφευκτη τάση που μας θέλει να είμαστε μοναχικοί καταναλωτές Τέχνης, Παιδείας, Υγείας... Φυσικά και δεν μπορείς να αποκοπείς από την ορμή της εποχής, αλλά είναι σημαντικό για εμένα να θυμάμαι πως όλα αυτά είναι κοινωνικά «αθλήματα».
Τελικά η ψηφιακή τεχνολογία και όσα αυτή μας έδωσε, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μας απομάκρυναν ακόμα περισσότερο αντί να βοηθήσουν ανθρώπους και κοινωνίες να προσεγγίσουν;
Ολα αυτά δεν είναι παρά εργαλεία. Δεν βάζω θετικό ή αρνητικό πρόσημο στο μέσο, αλλά στη χρήση που του κάνουμε. Είμαι βέβαιος πως σε 15-20 χρόνια θα νοσταλγούμε το σήμερα ως την εποχή της αθωότητας. Και πιθανόν μετά από 30 χρόνια, όταν όλες οι διαδράσεις θα γίνονται μέσω αλγόριθμου, θα ξαναγίνει επαναστατικό το να γνωρίζεις ανθρώπους και να φλερτάρεις χωρίς app και διά ζώσης. Έτσι και οι γονείς του 2054 θα ανησυχούν που τα παιδιά τους κάνουν τόσο ριψοκίνδυνα πράγματα, λες και βρίσκονται στο μακρινό και πρωτόγονο 2000. Η ανθρωπότητα προχωράει με κύκλους, όχι σε ευθεία γραμμή.
Τόσο η συνθετική γραφή σου όσο και η στιχουργία σου από την αρχή είχαν μια έντονη «κινηματογραφική» χροιά, ανακαλούσαν ή προκαλούσαν εικόνες, ενώ το «Πρόσωπα φωτισμένα από λάπτοπ» θα μπορούσε πολύ ωραία να είναι η περιγραφή ενός πλάνου ή σεκάνς ταινίας. Πόσο σημαντική και μεγάλη είναι η επιρροή που έχεις δεχθεί από την κινηματογραφική μουσική και ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σου από τους συνθέτες της;
Ο κινηματογράφος με έχει επηρεάσει συνολικά ως προς το πώς γράφω τραγούδια. Πολύ συχνά τα τραγούδια μου έχουν μια εξέλιξη της πλοκής, έχουν ανατροπή ή κάθαρση, και με αυτή την έννοια τα νιώθω πολύ «κινηματογραφικά». Από πλευράς συνθετών, ο John Williams, που είναι ο πατριάρχης όλων, με έχει επηρεάσει πάρα πολύ ενορχηστρωτικά. Επίσης όμως αγαπώ πολύ τους Alexandre Desplat, Nino Rota, Ennio Morricone, Danny Elfman, Νίκο Κυπουργό και τόσους άλλους.
Υπό μία έννοια γράφεις soundtracks φανταστικών ταινιών; Θα σε ενδιέφερε να συνθέσεις και το soundtrack μιας πραγματικής ταινίας κάποια στιγμή, με όλη την επιπλέον δυσκολία της έλλειψης στίχων και ερμηνείας αφού κατά κανόνα η κινηματογραφική μουσική είναι οργανική;
Δεν θα μπορούσα να είμαι περισσότερο wannabe κινηματογραφικός συνθέτης! Είχα τη χαρά να γράψω τη μουσική για την ταινία « Lurk» του Βασίλη Κατσίκη και θα το ξανάκανα με ενθουσιασμό. Δεν αντιλαμβάνομαι την απουσία στίχων ως πρόβλημα, ακριβώς το αντίθετο. Η μουσική, άλλωστε, είναι έτσι κι αλλιώς μια αυτόνομη «γλώσσα».
Ειδικά στον δεύτερο δίσκο σου είχες αναθέσει την ερμηνεία σε όχι απλά καταξιωμένα, αλλά και πολύ γνωστά ονόματα, όπως η Δήμητρα Γαλάνη και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. Τι σε έκανε λοιπόν αυτή τη φορά να συνεργαστείς με εξαίρετους μεν, αλλά γνωστούς σε ένα πιο συγκεκριμένο, ίσως και πιο εναλλακτικοί, κοινό ερμηνευτές;
Νιώθω πάρα πολύ ευγνώμων σε όλους και όλες που έχουν τραγουδήσει τα τραγούδια μου πριν και τώρα. Η αναγνωρισιμότητα είναι σίγουρα ένα πολύ ισχυρό νόμισμα στον χώρο του τραγουδιού και στις περιπτώσεις των ανθρώπων που είχα την τύχη να συνεργαστώ η φήμη αυτή δεν ήταν καθόλου τυχαία. Η σημαντικότερη αρετή όμως στο «πάντρεμα» μιας φωνής με ένα τραγούδι δεν είναι η φήμη, αλλά το casting, το κατά πόσον ο ερμηνευτής ή η ερμηνεύτρια ταιριάζει στον «ρόλο». Οι Φώτης Σιώτας, Θοδωρής Βουτσικάκης, Απόστολος Κίτσος και Πάνος Μουζουράκης είναι ερμηνευτές που διαγράφουν πολύ σημαντικές τροχιές στο ελληνικό τραγούδι. Το καθοριστικό, όμως, είναι το γεγονός πως είναι ιδανικοί για τα τραγούδια που ερμηνεύουν στο album.
Με ποια κριτήρια επέλεξες τον καθέναν από αυτούς; Μήπως ένα κριτήριο ήταν ότι και τρεις κατάγονται από τη Θεσσαλονίκη ή γενικότερα από τη Βόρεια Ελλάδα και ίσως για αυτό επικοινωνείς καλύτερα -μουσικά και όχι μόνο- μαζί τους;
Το θέμα της καταγωγής δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό. Καθένας ακουμπάει σε ένα διαφορετικό κομμάτι του εαυτού μου, σαν ένα καλειδοσκόπιο που σε κάθε του στροφή φωτίζεται από κάτι διαφορετικό. Μαγεύομαι εξίσου με όλους γιατί φωτίζουν διαφορετικές πλευρές της μουσικής μου. Χάρηκα πολύ που δούλεψα με παλαιούς γνώριμους όπως ο Φώτης και ο Θοδωρής. Χάρηκα όμως εξίσου και για το ότι γνώρισα τον Πάνο και τον Απόστολο με τους οποίους δεν είχα ξανασυνεργαστεί.
Σε μια τόσο δύσκολη εποχή, γεωπολιτικά με πολέμους και αντιθέσεις και με σκληρότητα, τοξικότητα και βία διάχυτες στην κοινωνία, η μουσική είναι το ίδιο απαραίτητη όπως πάντα; Εχεις τα ίδια κίνητρα αλλά και τη διάθεση να τη δημιουργείς;
Παλεύω καθημερινά με αυτά τα ερωτήματα και αυτό δεν είναι μια εύκολη συζήτηση με τον εαυτό μου. Είναι πολλές φορές που βρίσκω όλα αυτά που κάνω μάταια. Αλλά ναι, η μουσική είναι απαραίτητη. Είναι το καλύτερο αντίδοτο στην ασχήμια που περιγράφεις και δεν πιστεύω πως θα με εγκαταλείψει ποτέ ο ενθουσιασμός τού να κάνω μουσική.
Όσο περνάει ο καιρός, οι δύο πλευρές σου, του κορυφαίου σολίστ του βιολιού και του δημιουργού τόσο προσωπικών και ιδιοσυγκρασιακών τραγουδιών, έρχονται πιο κοντά ή απομακρύνονται και «αυτονομούνται»; Και ποια είναι τα σχέδιά σου σχετικά με τη δεύτερη, για τον καινούριο δίσκο αλλά ίσως και για τη συνέχεια;
Οι δύο αυτές πάντα ήταν αυτόνομες στη ζωή μου. Έχω μάθει να λειτουργώ καθημερινά κάνοντας παράλληλα και τα δύο, αλλά στην πραγματικότητα δεν συναντιούνται συχνά. Προσεχώς έχω μια σολιστική εμφάνιση με την ΚΟΘ στις 6 Απριλίου και παράλληλα θα προσπαθήσω να παρουσιάσω το υλικό του καινούργιου δίσκου στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Δισκογραφικά δεν κάνω ακόμα σχέδια. Θα πάρω χρόνο για να αφήσω να πάρουν τον δρόμο τους τα νέα τραγούδια πρώτα.
