Στο πέμπτο μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη με τον τίτλο «Πλατεία Κλαυθμώνος» παρακολουθούμε τη ζωή ενός 19χρονου φοιτητή της Νομικής για ένα εξάμηνο. Η δράση ξεκινά τον Σεπτέμβριο του 1967 και τελειώνει την άνοιξη του 1968. Ο χρόνος, δηλαδή, είναι προσδιορισμένος όσο και καθοριστικός. Πρώτος χρόνος της δικτατορίας. Της δικτατορίας που δεν πρωταγωνιστεί στην αφήγηση, γίνεται όμως ο καμβάς πάνω στον οποίο αυτή ξεδιπλώνεται, επιτείνοντας την έννοια της απροσδιοριστίας λόγω της λανθάνουσας απειλητικής ατμόσφαιρας που επικρατεί: Τίποτα δεν είναι βέβαιο και στατικό, τίποτα δεν είναι ξεκάθαρων προθέσεων. Έτσι κι αλλιώς, ο Συμπάρδης σε όλο το έργο του αυτή την έννοια της απροσδιοριστίας διαπραγματεύεται. Της ρευστότητας που προκύπτει από την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης, η οποία σχεδόν ποτέ δεν είναι ένα και μόνο πράγμα. Αντιθέτως, στο σύμπαν του Συμπάρδη ο άνθρωπος περικλείει τα πάντα. Γι’ αυτό και έχουμε διαρκώς την εντύπωση πως ο συγγραφέας μιλάει για την ίδια τη ζωή: όπου δεν γίνεται τίποτα σημαντικό και όπου καθετί από μόνο του είναι σημαντικό.
Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου δίνεται ένα μάθημα αμφισημίας. Ο ήρωας καταλήγει στο κρατητήριο. Ο αναγνώστης αναρωτιέται αν η αιτία είναι κάποια πολιτική δράση ή αν πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό, καθώς ο 19χρονος, όταν συνελήφθη, βρισκόταν στα ουρητήρια της πλατείας Κλαυθμώνος, σημείο όπου μαζεύονταν οι ομοφυλόφιλοι της εποχής. Ο Συμπάρδης κάνει τον αναγνώστη συμμέτοχο. Τον αναγκάζει να αναρωτιέται διαρκώς, προσπαθώντας να διαβάσει πίσω από τις λέξεις, στις σιωπές, στις παύσεις, σε όλα όσα υπονοούνται. Δεν θέλει να τον οδηγήσει κάπου συγκεκριμένα. Θέλει να του δώσει την άκρη ενός νήματος, αναγκάζοντάς τον όμως να βρει μονάχος του τη διαδρομή. Κι αυτό γιατί καταφέρνει να στήσει την αφήγηση με άξονα τον ήρωά του. Ο ήρωάς του είναι αυτός που πρωτίστως τον ενδιαφέρει. Ένας 19χρονος που εξομολογείται σε κάποιον -και πάλι απροσδιόριστο- τρίτο την πορεία του προς την ενηλικίωση. Με άλλα λόγια, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Η αναζήτηση μιας ταυτότητας. Σεξουαλικής, αλλά όχι μόνο. Η ανάγκη να καταλάβει από πού προήλθε. Το οικογενειακό περιβάλλον είναι και πάλι ο καταλύτης. Το συγκεκριμένο είναι ακατανόητο, ακατάτακτο. Όμως κάθε περιβάλλον, ακόμη και το πιο «κανονικό», δεν κρύβει παθογένειες; Εδώ ο ήρωας μεγαλώνει μέσα σε ένα σχήμα όπου δεν υπάρχει μόνο το ζευγάρι, αλλά κι ένα τρίτο πρόσωπο. Τρεις άνθρωποι που κάνουν τα πάντα μαζί. Δεν υπάρχουν διακριτοί ρόλοι και, κυρίως, δεν υπάρχουν ρόλοι που να καθορίζονται από έμφυλα χαρακτηριστικά. Η έννοια των φύλων είναι κι αυτή πολύ ρευστή, δίνοντας μια διαχρονικότητα, μια πολύ σύγχρονη οπτική προβληματισμού στην αφήγηση. Δεν είναι τυχαίο το μότο του Τολστόι που επιλέγει ο συγγραφέας: «Είναι γοητευτικός, δεν έχει φύλο».
Ο ήρωας / παιδί παρακολουθεί. Αφουγκράζεται. Προσπαθεί να καταλάβει. Να αποκρυπτογραφήσει τα μισόλογα, να συνδέσει τις κουκίδες, να δημιουργήσει κάτι συνολικό. Ρουφάει κάθε λεπτομέρεια, κάθε κίνηση, κάθε κουβέντα, κάθε χειρονομία. Ο Συμπάρδης καταφέρνει να δώσει την αφήγηση μέσα από τα μάτια του παιδιού. Γι’ αυτό και είναι τόσο αποσπασματική. Ένα παιδί δεν γνωρίζει. Δεν παρατηρεί το όλο. Πώς θα μπορούσε; Εστιάζει, όμως, στη λεπτομέρεια, προσπαθώντας να βγάλει συμπεράσματα. «Τελειώνει ποτέ η παιδική ηλικία; Υπήρξαμε ποτέ παιδιά -από τις μακρόσυρτες εκείνες ημέρες- για μία έστω ημέρα, παιδιά απονήρευτα; Όσο με αφορά απαντώ αρνητικά».
Ο Συμπάρδης μάς κάνει κοινωνούς της αγωνίας του ήρωά του να καταλάβει. Δεν τον ονοματίζει, επιτείνοντας έτσι την εντύπωση πως μιλάει συνολικά για την εμπειρία της παιδικής και της νεανικής ηλικίας. Όπου τα πάντα είναι υπό διαμόρφωση. Όπου καθετί μπορεί να «σημαίνει» κάτι. Περιγράφει με υποδειγματική ενάργεια την εποχή. Σαν να παρακολουθούμε ασπρόμαυρη ταινία υψηλής αισθητικής αξίας, όπου τα πάντα είναι εκεί που θα έπρεπε, όπου ακόμα και η γλώσσα υπηρετεί και αναδεικνύει την εποχή. Τα δεκάδες πρόσωπα που περνάνε από τις σελίδες του είναι άνθρωποι αναγνωρίσιμοι, υπαρκτοί. Καθένας από αυτούς ένας κόσμος ολόκληρος και όλοι μαζί μια τοιχογραφία. Άνθρωποι αβέβαιοι, σκοτεινοί, θλιμμένοι. Η Μιμή, ένα κακοποιημένο παιδί. Ακόμη ένα παιδί που προσπαθεί να βγει από την παιδική ηλικία, να βρει έναν εαυτό που να μπορεί να συμβαδίσει μαζί του. Ένα διεξοδικό πορτρέτο δηλωτικό της ανθρώπινης και δη της νεανικής αμφιθυμίας και πολυπλοκότητας.
Ο Συμπάρδης αγαπάει τους ήρωές του -όλους ανεξαιρέτως-, γιατί αγαπάει τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος, μέσα στις διαφορετικές ιστορικές συνθήκες, είναι που τον απασχολεί. Απολύτως ανθρωποκεντρική η λογοτεχνία που υπηρετεί. Η γλώσσα που κάθε φορά εφευρίσκει είναι υποδειγματικής ακρίβειας. Από βιβλίο σε βιβλίο, με την ίδια πάντα ποιότητα, ο ολιγογράφος συγγραφέας καταθέτει ένα διαρκές μάθημα λογοτεχνίας.
Info
Γιώργος Συμπάρδης
«Πλατεία Κλαυθμώνος»
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Σελίδες: 264
Τιμή: 11,99 ευρώ
