Ο Oded Tzur γεννήθηκε στο Ισραήλ όπου και σπούδασε jazz και κλασική μουσική έχοντας επιλέξει από νωρίς για όργανο του το σαξόφωνο και στη συνέχεια κλασική μουσική της Ινδίας σε ολλανδικό κονσερβατουάρ. Εδώ και χρόνια έχει εγκατασταθεί μόνιμα στη Νέα Υόρκη και στην Ευρώπη έρχεται πια μόνο για περιοδείες και για να ηχογραφεί τους = τέσσερις μέχρι τώρα - δίσκους του. Η συνέντευξη αυτή έγινε με αφορμή την εμφάνιση του στην Αθήνα, την Κυριακή 22 Οκτωβρίου στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ. Την επομένη έγινε η αιματηρή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ που ξεκίνησε την πολύ επικίνδυνη αναταραχή στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Είτε προφητικά είτε διαισθητικά όμως ο τριανταενεάχρονος μουσικός είπε κάποια πράγματα που δείχνουν την προσηλωμένη στην προσέγγιση των ανθρώπων και την ειρήνη νοοτροπία του. Μία νοοτροπία που, αν επικρατούσε σε περισσότερους και στις δύο πλευρές, πιθανότατα το Παλαιστινιακό θα είχε λυθεί εδώ και πολλά χρόνια και εκατοντάδες χιλιάδες ζωές δεν θα είχαν χαθεί άδικα.
Αισθάνεσαι περισσότερο Ισραηλινός, Αμερικανός ή κάτι ανάμεσα στα δύο και, τελικά, να μην ανήκεις πουθενά συγκεκριμένα αλλά να είσαι πολίτης του κόσμου;
Δύσκολη ερώτηση, ειδικά στη συγκεκριμένη συγκυρία. Συνήθως προσπαθώ να βρίσκω σχήματα, ορατά και μη, που να συνδέουν διαφορετικές κουλτούρες. Το να ανακαλύπτω τέτοιες διασυνδέσεις είναι αυτό που πιστεύω ως άνθρωπος και εκείνο στο οποίο επικεντρώνομαι ως μουσικός.
Τι αποκόμισες σπουδάζοντας ινδική μουσική και πόσο μεγάλο ρόλο έπαιξε στη διαμόρφωση του μουσικού οράματός σου;
Η κλασική μουσική της Ινδίας πιθανότατα είναι το σημαντικότερο τμήμα του μουσικού οράματος και τρόπου σκέψης μου. Όταν ήμουν νέος, αναζητούσα τη δική μου «μητρική γλώσσα» ανάμεσα στις τόσες μουσικές πιθανότητες και κατευθύνσεις που υπήρχαν γύρω μου και από τις οποίες δυσκολευόμουν να επιλέξω μία. Καθώς η κλασική μουσική της Ινδίας είναι μια αρχαία φόρμα που είναι «μηχανική», σχεδόν επιστημονική, με συνέδεε με αυτή την αναζήτηση με έναν βαθύ και γόνιμο τρόπο. Επίσης, εκτός από μουσική φόρμα, είναι και μια πνευματική αναζήτηση, πολύ περισσότερο ίσως από ακόμα ένα ιδίωμα, και αναζητούσα έναν χώρο όπου να μπορώ να εξερευνήσω αυτή τη μουσική πλευρά μου. Αυτή είναι μια διαδικασία που ξεκίνησε για εμένα με τη free jazz, διαπιστώνοντας ότι μουσικοί όπως οι Ornette Coleman, Eric Dolphy και John Coltrane εγκατέλειπαν παραδοσιακά σχήματα και αισθητικές για να κατευθυνθούν σε κάτι άλλο και εντελώς διαφορετικό.
Η κυριότερη και ισχυρότερη επίδραση σου είναι η jazz ή επηρεάζεσαι και αντλείς έμπνευση από πολλά διαφορετικά ιδιώματα από διάφορα σημεία του πλανήτη;
Η μουσική μου είναι η jazz. Αυτήν αγάπησα, ξεκίνησα σαν jazz μουσικός και ήθελα να γίνω τμήμα της παράδοσής της. Οι Lester Young, Charlie Parker, Dexter Gordon, John Coltrane και πολλοί άλλοι ήταν τα ινδάλματά μου. Ταυτόχρονα και ίσως παράδοξα με οδήγησαν επίσης στο να ανακαλύψω τους Nikhil Banerjee, Zia Mohiuddin Dagar και άλλους σπουδαίους Ινδούς μουσικούς. Ανάμεσά τους και τον Hariprasad Chaurasia, που στη συνέχεια έγινε δάσκαλός μου.
Ο ήχος σου στο σαξόφωνο είναι μοναδικός, εντελώς πρωτότυπος και μάλιστα μερικές φορές δεν θυμίζει καν σαξόφωνο. Αυτό συνέβη επειδή το επιδίωξες ή απλά προέκυψε και αναπτύχθηκε κατά κάποιο τρόπο μόνο του;
Ανέπτυξα την τεχνική μου στο σαξόφωνο όταν σπούδαζα με τον Hariprasad Chaurasia και αναμφίβολα επηρεάστηκα πάρα πολύ από τον τρόπο που έπαιζε εκείνος το ινδικό όργανο μπανσούρι. Τα ινδικά όργανα διαθέτουν και μικροτονικά διαστήματα τα οποία επιτρέπουν αυτό που λέμε «γλιστρήματα», μια δυνατότητα που τα δυτικά όργανα δεν έχουν ή όχι τουλάχιστον με τον ίδιο τρόπο. Η εξερεύνηση της μικροτονικότητας αποδείχθηκε μια πολύ συναρπαστική διαδικασία. Πάντα αισθανόμουν ότι το σαξόφωνο έχει μια δική του «φωνή», την οποία εξακολουθούμε να ανακαλύπτουμε και κάθε στιγμή μάς επιφυλάσσει εκπλήξεις.
Θα έλεγες ότι υπήρξαν κάποιοι σαξοφωνίστες που δεν ήταν απλά είδωλα ή ακόμα και επιρροές, αλλά πρότυπα για εσένα;
Η αφοσίωση του John Coltrane στην πνευματική αναζήτηση και στη μουσική ακεραιότητά του είναι η επιτομή του προτύπου για εμένα.
Ποια ήταν η κυριότερη πηγή έμπνευσης για τον τελευταίο δίσκο σου, το περυσινό «Isabela»;
Isabela είναι το όνομα της συζύγου μου, ο δίσκος είναι ταυτόχρονα ένα ερωτικό γράμμα σε εκείνη και ένα πορτρέτο της. Στη διάρκεια που το έγραφα προσπαθούσα να ανακαλύψω αν μια σύνθεση μπορεί να είναι περιγραφική, ίσως όχι με τον τρόπο ενός ζωγραφικού πίνακα, σίγουρα πολύ πιο «αφηρημένα», αλλά πάντως με πιστότητα στο θέμα της και ακριβής ως προς τα συναισθήματα που προκαλεί αυτό. Ήταν σίγουρα το πιο μακρινό «ταξίδι» μου ως συνθέτη και αυτό για το οποίο είμαι πιο υπερήφανος.
Τι σε έκανε να διασκευάσεις στο «Isabela» ένα παλιό τραγούδι που πλέον είναι τμήμα της ποπ κουλτούρας, το «Can’t help falling in love with you» του Elvis Presley;
Πολύ απλά ότι είναι ένα πολύ όμορφο τραγούδι.
Ισως το επί μακρότερον μέλος της μπάντας σου είναι ένας εξαίρετος Έλληνας jazz μουσικός, ο κοντραμπασίστας και συνθέτης Πέτρος Κλαμπάνης. Τι έχεις να πεις για εκείνον και πώς αισθάνεσαι για το ότι ένας από τους στενότερους συνεργάτες σου δεν είναι Αμερικανός ή κάτι ανάλογο αλλά προέρχεται από μια μικρή χώρα, που δεν είναι και ακριβώς διάσημη για την jazz σκηνή της;
Ο Πέτρος είναι ξεχωριστός, τον εκτιμώ πάρα πολύ σαν μουσικό και σαν άνθρωπο. Η ικανότητά του να λέει και να παίζει μόνο ό,τι είναι απόλυτα αναγκαίο είναι σχεδόν σαν ένας βράχος που μπορείς να εμπιστευθείς για να μην χάσεις ποτέ την ισορροπία σου. Είναι πολύ ενδιαφέρον σημειολογικά ότι το όνομά του είναι Πέτρος (γέλια). Η ηρεμία και η κομψότητα με τις οποίες παίζει το κοντραμπάσο είναι καθοριστικός παράγοντας για το ότι μπορούμε να παίξουμε με τον τρόπο που παίζουμε ως μπάντα.
Πώς αισθάνεσαι που έρχεσαι στην Ελλάδα για να παίξεις ζωντανά;
Είμαι ενθουσιασμένος, για αυτό και ανυπομονώ να μοιραστώ τη μουσική μας με το ελληνικό κοινό!
Ποια είναι τα προσεχή σχέδιά σου, είτε για έναν προσωπικό δίσκο είτε για μια συνεργασία με άλλους ή ίσως και για τα δύο;
Με την μπάντα μου πρόκειται σύντομα να αρχίσουμε να ηχογραφούμε τον επόμενο δίσκο μας που θα έχει τίτλο «My Prophet» και μερικά αποσπάσματά του θα παρουσιάσουμε στην εμφάνισή μας στην Αθήνα.
Οσοι και όσες, λοιπόν, πάνε την επόμενη Κυριακή στο ΚΠΙΣΝ θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν για πρώτη φορά και αυτά μαζί με την υπόλοιπη θαυμάσια μουσική του Oded Tzur.
