Αν θέλουμε να αναζητήσουμε την απώτερη πηγή της έμπνευσης του Σοφοκλή, θα πρέπει να ανατρέξουμε στους αισχυλικούς «Επτά επί Θήβας», όπου η κατάρα του Οιδίποδα για τους δύο γιους του έχει λάβει υπόσταση αντικειμενική, υλική σχεδόν. Ταυτίζεται με την Ερινύα του «αμαρτωλού» Οίκου των Λαβδακιδών που οι θεοί έχουν προγράψει.
Ο Ετεοκλής είναι ο συνετός πολιτικός και πολεμικός ηγέτης που κρατάει γερά το πηδάλιο της πόλης του για να τη σώσει από την καταστροφή. Μέχρι που η Ερινύα, «πατώντας» πάνω στα σήματα των ασπίδων, φτάνει ακριβώς μπροστά του, τον δείχνει με το δάχτυλο και τότε μεταμορφώνεται ακαριαία σε «όμοιο» του αποστάτη «καταραμένου» αδελφού του Πολυνείκη. Ο Πολυνείκης είναι ο ξένος και ταυτόχρονα οικείος που έρχεται με εχθρικό στρατό για να αλώσει και να πυρπολήσει την πόλη του που τον αδίκησε. Ποιος από τους δύο έχει δίκιο και ποιος άδικο στην κρίση των Θεών;
Οσοι έζησαν καταστάσεις εμφυλίων πολέμων ξέρουν καλά ότι σε ανάλογες περιπτώσεις οι ήρωες των εμπλεκόμενων μερίδων διαθέτουν τη διπλή φύση και υπόσταση του εκλεκτού και του απόβλητου, του σωτήρα και του καταστροφέα της πόλης τους την ίδια στιγμή. Είναι αξεδιάλυτα μπλεγμένοι στη ζωή και στον θάνατο. Στην Έβδομη Πύλη θα πέσουν και οι δύο, αλληλοσκοτωμένοι, θύματα της «μεγασθενούς» (παντοδύναμης) πατρικής κατάρας - Ερινύας. «Δυοίν κρατήσας έληξε Δαίμων». Τους πήρε και τους δύο η κατάρα και έληξε. Έληξε όμως; Το χαμένο αυθεντικό τέλος των «Επτά» δεν μπορεί να μας φωτίσει. Αλλά το γνωρίζουμε από την «Υψιπύλη» του Ευριπίδη και από τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» του Σοφοκλή. Είναι ένα τέλος πάντοτε συμφιλιωτικό.
Εδώ είμαστε, λοιπόν, με τον Οιδίποδα ικέτη, πρόσφυγα, στο ιερό άλσος των Ευμενίδων στην Αθήνα και με τον Κρέοντα να θέλει να τον αποσπάσει βίαια από τον βωμό και να τον πάρει πίσω όχι για να τον ανορθώσει, αλλά για να τον στήσει στις πύλες της πόλης του ως «ιερό σκιάχτρο» και φόβητρο των επίδοξων εισβολέων. Αρπάζει, μάλιστα, εκβιαστικά τις δύο του θυγατέρες Αντιγόνη και Ισμήνη.
Η παράσταση στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Σκεύα, στην εξαιρετική μετάφραση-δραματουργική επεξεργασία της Χρύσας Προκοπάκη και του Θάνου Τσακνάκη, είναι κάτι περισσότερο από άνετη και ευπρόσωπη, μια παρηγοριά για όσα συμβαίνουν τελευταία στο θέατρό μας. Έχω μόνο την εντύπωση ότι «χαμήλωσε» λίγο τους ορίζοντες του έργου, υποστάθμισε τον χορό και τον έφερε στα μέτρα ενός σύγχρονου οικογενειακού δράματος α λα Ο’Νιλ, εκτοπίζοντας τον αστάθμητο παράγοντα της μοίρας και την υπερβατική θεϊκή διάσταση, το πλέγμα δύναμης και αδυναμίας, αμαρτίας και εξιλέωσης, που διατρέχουν το κείμενο. Επίσης, του προσέδωσε μια αχρείαστη στατικότητα, ενώ εμπεριέχει αδιάκοπη κίνηση μέσα στη φαινομενική του ακινησία. Βρήκα κατά περιόδους τους φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου λίγο πιο σκοτεινούς του δέοντος και ομολογώ ότι δεν καταλάβαινα πάντοτε τους στόχους της μουσικής της Σήμης Τσιλαλή.
Ο Δημήτρης Καταλειφός είναι ένας εξαιρετικός ηθοποιός, αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση ήδη από το πρώτο μέρος της παράστασης είχε εξαντλήσει το θρηνητικό ρεπερτόριο σε ένα ανθολόγιο απελπισμένων κραυγών, μέχρι να μπορέσει να το «γειώσει» και να βρει, στο δεύτερο μέρος, όπου οι τόνοι πέφτουν, τον λαμπρό, χαμηλότονο υποκριτικό του εαυτό. Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης (Θησέας) διαθέτει μεν τη στιβαρότητα που απαιτεί ο ρόλος, αλλά το άψογο κοστούμι της Λίλης Πεζανού είναι ξένο προς το ήθος του ήρωα, όπως και το σκηνικό με τα κομμένα δέντρα, ατυχές. Ο Χρήστος Σαπουντζής επιβεβαιώνει άλλη μια φορά τις συνθετικές ικανότητές του, πλάθοντας έναν Κρέοντα αδίστακτο τύραννο και συγχρόνως περιδεές ανθρωπάκι. Η Αγγελική Παπαθεμελή είναι μια συνεπής, τετράγωνη, δυναμική και ευαίσθητη συγχρόνως Αντιγόνη, όπως την ξέρουμε από τον μύθο της. Η Αλεξάνδρα Αϊδίνη (Ισμήνη) πλάθει μια εξαιρετικά συμπαθή, στρογγυλή θεατρική περσόνα, που κερδίζει αμέσως το κοινό. Ο Μάξιμος Μουμούρης (Πολυνείκης), καίριος, λιτός και απλός μέσα στη συνθετότητά του, σμιλεύει το τραγικότερο πρόσωπο του έργου. Ο Γιώργος Νούσης (Άγγελος, χορός) είναι αυτό που λέμε «σωστός» και ο Νίκος Νίκας (Ξένος, χορός) ο σπινθήρας που αναφλέγει.
