Με το σημείωμα αυτό κλείνω τον κύκλο των κριτικών του θεατρικού χειμώνα. Οι φετινές παραστάσεις ήταν πάρα πολλές, περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά και, ασφαλώς, δεν είναι ανθρωπίνως δυνατόν ούτε να τις παρακολουθήσει κάποιος όλες ούτε, πολύ περισσότερο, να τις παρουσιάσει κριτικά.
Λειτουργώντας ως δάσκαλος σε Δραματικές Σχολές επί τρεις δεκαετίες, μία θητεία που με έκανε να πιστεύω στους νέους, αποφάσισα να δίνω προτεραιότητα παρουσίασης από αυτήν τη στήλη στα «μικρά» θέατρα, στις «φτωχές» παραγωγές, στις νεοεμφανιζόμενες νεανικές ομάδες και στους νέους ηθοποιούς που ανοίγουν μόλις τα φτερά τους στον δύσκολο, σκληρό και αβέβαιο, αχάριστο συχνά, χώρο της Θεατρικής Τέχνης. Πιστεύω ότι δικαιώθηκα.
Σήμερα θα ασχοληθώ με δύο παραστάσεις που έχουν ως θέμα τους το καυτό θέμα της βίας κατά των γυναικών, με ιδιαίτερη και ανησυχητική έξαρση στις μέρες μας, όπου πληθαίνουν οι άγριες κακοποιήσεις, με κόστος την ισόβια απώλεια της ψυχικής υγείας και συχνά της ίδιας της ζωής τους.
Αρχίζω με το έργο που έγραψε και σκηνοθέτησε στο Θέατρο «Αλκμήνη» ο σπουδαίος δάσκαλος, παιδαγωγός, ηθοποιός και σκηνοθέτης Περικλής Μοσχολιδάκης, με τον τίτλο «Απόγνωση» (κυκλοφορεί ως βιβλίο από τις εκδόσεις Βακχικόν). Μεταφέρω απόσπασμα από το σημείωμα του συγγραφέα και σκηνοθέτη: «“Απόγνωση”. Ένα σπονδυλωτό θεατρικό έργο με κείμενα, μονολόγους και ποιητικά σπαράγματα που συγκλονίζουν την καθημερινότητα της ειδησεογραφίας όλο και πιο συχνά, όλο και πιο δύσκολα, όλο και πιο αποτρόπαια. Κείμενα που έχουν για θέμα τους τη βία, τη γυναικοκτονία, την κακοποίηση της γυναίκας, με όχημα και πρόσχημα τον έρωτα…»
Αυτό που πετυχαίνει ο συγγραφέας Π. Μοσχολιδάκης είναι κάτι πολύ περισσότερο από την αναπαραγωγή της δημοσιογραφικής είδησης μιας ακόμη πράξης βίας με θύμα γυναίκα. Δεν μένει στην καθημερινότητα της είδησης, αλλά χτίζει, αντίθετα, το έργο με σπαράγματα τραγικού υλικού, επάνω στη δομή μιας χαμένης Τραγωδίας, με Πάροδο, τέσσερα Επεισόδια, τέσσερα άτυπα «Χορικά», σε λόγο πεζό αλλά εσωτερικά «μελισμένο», και την Έξοδο. Υψώνει ένα άρτιο, σύγχρονο θεατρικό οικοδόμημα και καθοδηγεί τις τέσσερις, ισάξιες νεότατες ηθοποιούς (Φωτεινή Βακάκη, Ιωάννα Νικολάου, Κατερίνα Στρατή, Χριστίνα Αθανασιάδου) πώς να σηκώσουν στους ώμους το βαρύ φορτίο δίχως να λυγίσουν. Σε μια ατμόσφαιρα ονείρου, ελπίδας τελικά και πίστης, ότι ο εφιάλτης κάποτε θα λάβει τέλος.
Κλείνω με το «Και εφύτευσεν ο Θεός παράδεισον» της Βαλέριας Δημητριάδου με θέμα το εμπόριο ανθρώπων ή traffiking κυρίως νέων γυναικών, που οδηγούνται στην πορνεία με τη βία ή κάποτε με την πειθώ και με δόλωμα τον έρωτα. Η Β. Δημητριάδου σκηνοθετεί με την ομάδα «C for Circus» ένα δικό της κείμενο, το πρώτο που γράφει και «σπάει κόκκαλα», με μουσική δική της, και μας δίνει το συγκλονιστικό χρονικό ενός ολόκληρου κόσμου που βρίσκεται δίπλα μας, τον ακούμε, κάποτε τον βλέπουμε, τον μυρίζουμε, αλλά κάνουμε ότι δεν γνωρίζουμε τίποτα στρέφοντας το βλέμμα αλλού. Μας μιλάει για τη ζωή των αιχμάλωτων γυναικών, χωρίς καμία ηδονοβλεπτική διάθεση, χωρίς μεγαλοστομίες και διδακτισμό, χωρίς να εκπίπτει σε μελοδραματικούς τόνους, χωρίς συναισθηματικούς εκβιασμούς, καλώντας μας να δούμε τη δυστοπική πραγματικότητα όπως είναι και όχι μέσα από τις παραμορφωτικές, εκφυλισμένες διόπτρες των «τα φαιά φορούντων». Δεν είναι επίπεδη εικόνα, είναι τρισδιάστατη.
Με μια τρομερή, ισοκέφαλη, συντονισμένη ομάδα από παλιούς και νέους που τα δίνει όλα: Αθηνά Αλεξοπούλου, Βαγγέλης Αμπατζής, Παναγιώτης Γαβρέλας, Κωνσταντίνος Κάππας, Μαρία Κατσανδρή, Χρύσα Κοτταράκου, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Μαρία Προϊστάκη, Αθηνά Σακαλή, Θανάσης Χαλκιάς, Σπύρος Χατζηαγγελάκης. Σκηνικά - κοστούμια άρτια της Δήμητρας Λιάκουρα, φωτισμοί λυγμικοί της Μελίνας Μάσχα, ήχοι ευήκοοι του Φοίβου Παπαγιάννη, κίνηση επιμελημένη της Ειρήνης Μακρή, στίχοι τραγουδιών της Μαρίας - Ελισάβετ Κοτίνη.
