Η τάξη στο φύλο, το φύλο στην τάξη
μια κριτική για το Φεμινισμός για το 99%: Μανιφέστο
Είναι γεγονός πως μετά την πτώση του υπαρκτού Σοσιαλισμού το 1989 υφιστάμεθα σε παγκόσμιο επίπεδο μια πρωτοφανή επίθεση από τον καπιταλισμό, ο οποίος έχει βαλθεί να καταστρέψει την οποιαδήποτε δυνατότητα εναλλακτικού παραδείγματος. Οι δομικές του όμως κρίσεις κάνουν δηλώσεις σαν και αυτές περί του τέλους της Ιστορίας να ακούγονται αστείες και η λύσσα των επιθέσεών του μας πείθει πως το τέλος του είναι κοντά ακόμα κι αν τα κινήματα που επιδιώκουν την αμφισβήτησή του είναι σε κάμψη. Όλα τα παραπάνω γεννάνε βιβλία σαν και το Φεμινισμός για το 99%: Μανιφέστο ακόμα κι αν μοιάζει πως κανένα φάντασμα δεν πλανάται πάνω από τα κεφάλια μας.
Αν θέλουμε να συνοψίσουμε σε μία παράγραφο τι πραγματεύεται το εν λόγω βιβλίο, θα λέγαμε πως διερευνά τους τρόπους με τους οποίους η σύγχρονη φεμινιστική θεωρία αλληλεπιδρά με ζητήματα όπως το ταξικό, εκείνο του φύλου ή την επιβίωση μέσα στον Καπιταλισμό. Πάνω στην πολλοστή κρίση του καπιταλισμού το κράτος και το κεφάλαιο προκρίνουν το κομμάτι του εικοσιτετραώρου που αντιστοιχεί στην εργασία ως σημαντικότερο από το κομμάτι της ανάπαυσης ή το κομμάτι του ελεύθερου χρόνου. Πάνω σε αυτή τη στρατηγική επιλογή του νεοφιλελευθερισμού μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή ώστε νέα και παραδοσιακά κινήματα, μέσα σε αυτά και το νέο φεμινιστικό κίνημα, να μπορέσουν να ξεπεράσουν διχαστικά διλήμματα όπως το ταυτότητα ή τάξη, να αποφύγουν μπανανόφλουδες όπως η ακροδεξιά αντίδραση και ο λαϊκισμός και να έρθουν σε ρήξη με την παγιωμένη πραγματικότητα.
Οι συγγραφείς Τσίντσια Αρούτσα, Τίθι Μπατατσάρια και Νάνσι Φρέιζερ, υποστηρίζουν ότι ο παραδοσιακός φιλελεύθερος φεμινισμός αναπαράγει σε μεγάλο βαθμό τις φωνές και τις εμπειρίες των πλούσιων, λευκών, cisgender γυναικών και έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει τους τρόπους που συστήματα καταπίεσης όπως ο ρατσισμός και ο ταξικός διαχωρισμός, διασταυρώνονται με τον σεξισμό με τον οποίο έρχεται αντιμέτωπη η πλειοψηφία των γυναικών, ιδίως εκείνες που προέρχονται από περιθωριοποιημένες κοινότητες. Σε αυτή την αποτυχία του συστημικού φεμινισμού, οι συγγραφείς του βιβλίου έρχονται να αντιπαραθέσουν μιαν άλλη πιθανότητα, τον φεμινισμό των αποκλεισμένων και των αόρατων της κοινωνίας, τον φεμινισμό των προσφυγισσών, των μεταναστριών, τον φεμινισμό των πλατιών λαϊκών μαζών. Ο φεμινισμός των
Ελίτ μπορεί να προβαίνει σε μια κάπως αόριστη καταγγελία των ανισοτήτων και να μιλάει για ίσες ευκαιρίες, αλλά δεν ασκεί καμιά κριτική απέναντι στο σύστημα το οποίο δημιουργεί τις ανισότητες, προβαίνοντας σε κάθετη μετάθεση της καταπίεσης από τα υψηλά στρώματα, στην παραγωγική βάση του οικοδομήματος.
Ο προβληματικός δε τρόπος προβολής του φεμινισμού μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέπτη των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων που αναπαράγουν το κυρίαρχο αφήγημα έχει (στα μάτια των πολλών) μετατρέψει τον φεμινισμό σε ένα χάσταγκ ή μια εταιρική καμπάνια πολυεθνικής, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα μαχητικό, ριζοσπαστικό, συμπεριληπτικό κίνημα με πολλές εκπροσώπους και δράση πολλών πολλών δεκαετιών. Και για αυτό, υπάρχουν πολλά παραδείγματα εντός του βιβλίου.
Χρειαζόμαστε λοιπόν άμεσα έναν αντικαπιταλιστικό φεμινισμό. Ο κόσμος όπως τον βιώνουμε σήμερα είναι μια κρίση της κοινωνίας ως σύνολο. Είναι σαφές βέβαια πως η πατριαρχία δεν είναι μια καπιταλιστική ανακάλυψη αλλά υπήρχε σε διάφορες μορφές και εντάσεις και σε όλες τις προϋπάρχουσες κοινωνικές δομές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό που έκανε όμως ο καπιταλισμός σύμφωνα με τις συγγραφείς του βιβλίου, ήταν πως διαχώρισε την παραγωγή ανθρώπων από την παραγωγή κέρδους και ύστερα ανέθεσε την παραγωγή των ανθρώπων στις γυναίκες, υποτάσσοντας την όλη διαδικασία στην παραγωγή κέρδους. Μέσα σε αυτή την τέλεια παγίδα, εγκλώβισε τις γυναίκες ενσωματώνοντας ως δομικό του χαρακτηριστικό τη γυναικεία καταπίεση. Αυτό φυσικά έχει αντίκτυπο και στη σεξουαλικότητα η οποία οφείλει να υπακούει στο προαναφερθέν παραγωγικό μοντέλο. Οι συγγραφείς προτείνουν ένα φεμινιστικό κίνημα που επιδιώκει να αμφισβητήσει τα συστήματα καταπίεσης που ενυπάρχουν στον καπιταλισμό και να δημιουργήσει μια κοινωνία στην οποία όλοι θα έχουν πρόσβαση στους πόρους που χρειάζονται για να ζήσουν μια ολοκληρωμένη ζωή.
Το βιβλίο αποτελεί μια σημαντική συμβολή στη φεμινιστική βιβλιογραφία, προκαλώντας τους αναγνώστες να επανεξετάσουν τις υποθέσεις τους σχετικά με το ρόλο του φεμινισμού στην κοινωνία και τη φύση της καταπίεσης, ανοίγοντας τον φεμινιστικό διάλογο σε όλο και πιο πλατιά ακροατήρια. Ταυτόχρονα, υπηρετώντας τον τίτλο του ως μανιφέστο καλεί σε δράση και συμμετοχή σήμερα για την ανατροπή του καπιταλισμού και της πατριαρχίας και την προσπάθεια οικοδόμησης ενός άλλου κόσμου που θα μας χωρά όλες και όλους.
Μιας και μιλάμε για κινήματα, ο σημαντικότερος ίσως ιστορικός της αριστεράς για τον 20ο αιώνα, ο Χομπσμπάουμ, προς το τέλος της ζωής του γινόταν όλο και πιο απαισιόδοξος. Προέβλεπε τις μελλοντικές κρίσεις του καπιταλισμού και άρα τις αιτίες για μελλοντικές εξεγέρσεις. Πίστευε όμως πως θα είναι όλο και πιο δύσκολο για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα να καταφέρει οι εξεγέρσεις του να ξεφύγουν από τα όρια των αιτημάτων της εκάστοτε ομάδας και να αποκτήσουν έναν διεθνή χαρακτήρα.
Βιβλία σαν και αυτό δείχνουν πως όλα ακόμα είναι στο τραπέζι. Δουλειά όλων όσων φανταζόμαστε και αγωνιζόμαστε για έναν κόσμο που θα χωρά κάθε άνθρωπο κάτω από εκείνο το παλιό «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του» είναι να κάνουμε αυτό το 99%, να ενωθεί, όπως θα έλεγε και ένα άλλο, παλιότερο μανιφέστο.
