Συναντηθήκαμε με τη Δώρα Χρυσικού στη φιλόξενη αυλή του Μπλε Παπαγάλου στο Μεταξουργείο ανάμεσα στα γυρίσματα για τη «Γη της ελιάς», την τηλεοπτική σειρά της Βάνας Δημητρίου και του Αντρέα Γεωργίου που σημειώνει τεράστια επιτυχία στο Mega. Και, ξεκινώντας από τη σειρά και τον ρόλο της Αρετής που υποδύεται, η Δώρα Χρυσικού μας μίλησε για όλα. Για την επιτυχία της σειράς, για τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, για το MeToo και τη δική της εμπλοκή αλλά και για την περιπέτεια της υγείας που πέρασε. Κρατώ από την αφήγησή της τις φορτισμένες και δυνατές λέξεις της που ανάγκασαν τη φωτογραφική μηχανή του Παύλου Παρασκευά να σωπάσει αρκετές στιγμές, γιατί η κουβέντα, όπως εξελίχθηκε, απαιτούσε μόνο τη «φασαρία» των λέξεών της και τίποτα άλλο. Και είναι από αυτές τις στιγμές που νιώθεις τυχερός για τη συνάντηση και την κουβέντα, γιατί έχει τελικά τη δυναμική να ξαραχνιάσει την καρδιά και το μυαλό με τέτοιον τρόπο, που συντελείται μια μικρή, αλλά σπουδαία αλλαγή σε όλους τους εμπλεκόμενους. Ανάμεσα στα χαμόγελα, στη συγκίνηση, στις χειρονομίες και στην ένταση των λέξεών της ένιωσα μια ανακούφιση και μια ευγνωμοσύνη γι’ αυτή τη συνάντηση. Αυτή είναι η Δώρα Χρυσικού.
«Γη της ελιάς», δεύτερος χρόνος. Πες μου για τον ρόλο σου.
Κάνω την Αρετή, μια πολύ παραδοσιακή φιγούρα της Μάνης, μια πατροπαράδοτη γυναίκα. Με ό,τι καλό και κακό φέρει αυτό. Είναι της οικογένειας, μια γυναίκα στρυφνή, που ζει στο παρελθόν, εγκλωβισμένη στα πρέπει της τοπικής κοινωνίας και γι’ αυτό ανελεύθερη. Τώρα μπήκε στη σειρά ένας νέος ρόλος, τον οποίο υποδύεται ο Γιώργος Χρανιώτης. Εξαιτίας αυτού του ρόλου θα δούμε μια άλλη πτυχή της. Την έχουμε συνηθίσει στρυφνή, να καταριέται, να είναι οξύθυμη. Εμφανίζεται ένας άντρας, της δίνει μια ανέλπιστη προσοχή, κάτι που της έχει λείψει. Με τον άντρα της ήταν μια σχέση πιο πολύ εκτίμησης, όχι όμως έρωτα. Αυτή τον ερωτεύτηκε, αυτός όχι. Οι γυναίκες με το ένστικτο καταλαβαίνουμε πότε έχουμε αγαπηθεί και πότε όχι. Και όταν συνάπτεις μια ερωτική σχέση, το να γίνεσαι λίγο συγγενής ή να είναι ο άλλος μια πατρική, αδελφική φιγούρα δεν είναι ακριβώς αυτό που μια γυναίκα θέλει από τον γάμο της. Ακόμα και μια γυναίκα σαν την Αρετή. Πολλές φορές εμφανίζεται ένας άνθρωπος που βγάζει μια άλλη πτυχή του εαυτού μας.
Ο έρωτας δίνει δρόμο στις καλές πτυχές των ανθρώπων;
Όχι πάντα. Στον έρωτα υπάρχει ένα πρόσωπο, το δεύτερο πρόσωπο και αυτό που δημιουργείται, το οποίο έχει μια δυναμική από μόνο του. Αυτό που δημιουργείται πολλές φορές δεν είναι κάτι καλό. Υπάρχουν έρωτες και σχέσεις που μας βγάζουν πάνω το πιο δεύτερό μας κομμάτι. Την «Κατίνα», την ανασφάλεια. Είναι στοιχεία που υπάρχουν στον καθένα μας. Οι άνθρωποι είμαστε ένας χάρτης όπου υπάρχουν όλα τα πράγματα. Ανάλογα με το πόσο έχει δουλέψει κανείς και με το ποιον συναντάει και σε ποια χρονική περίοδο, βγαίνουν προς τα έξω αυτές οι ποιότητες. Αλλά υπάρχουν πραγματικά συνάψεις σχέσεων που είναι καταστροφικές.
Γιατί όμως οι άνθρωποι αναζητούν συνεχώς τον έρωτα;
Γιατί ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη. Είναι ζωοποιός δύναμη. Για μένα ο έρωτας είναι το αντίπαλο δέος του θανάτου. Σε κάνει να νιώθεις υπεράνθρωπος. Είναι ένα κράμα άλογου πράγματος βαθιά ασυνείδητου και επειδή σε κάνει να φτάνεις τα όριά σου, βγαίνεις εκτός εαυτού και αποκτάς μια θεϊκή υπόσταση. Αν υπάρχει κάτι ένθεο για μένα, που δεν πιστεύω στον Θεό, είναι αυτό. Η στιγμή που αισθάνεσαι αυτό το πράγμα που δεν θες να φας, να πιεις και γίνεσαι ένας υπερήρωας. Ο έρωτας κοντράρει στα ίσια τη θνητότητα.
Πώς είναι αυτό το τόσο επιδραστικό τηλεοπτικό σύμπαν της Βάνας Δημητρίου και του Αντρέα Γεωργίου;
Κατάλαβα αργά ότι καμία επιτυχία δεν είναι τυχαία. Παρόλο που δεν θεωρώ πως η επιτυχία είναι θέσφατο ούτε πάντα ζητούμενο. Όταν κάνεις επιτυχία, πρέπει να ψάξεις τους λόγους. Ειδικά σε ένα τόσο λαϊκό μέσο και σε εποχές που υπάρχει τόσο μεγάλος ανταγωνισμός. Η Βάνα με τον Αντρέα είναι ένα δαιμόνιο δίδυμο. Έχουν πιάσει καλά την ψυχολογία του μέσου ανθρώπου. Και δεν έχουν ενοχές. Βλέπω πολλές φορές στην τηλεόραση μια προσπάθεια για κάτι μεγάλο και ψαγμένο όταν στο ίδιο το μέσο υπάρχει ένα ταβάνι. Η Βάνα και ο Αντρέας ξέρουν μέχρι πού φτάνουν τα πόδια τους. Δεν πάνε ποτέ να κοροϊδέψουν, δεν κάνουν ποτέ κάτι δήθεν και ό,τι κάνουν το κάνουν έντιμα, με μεγάλη αγάπη, με μεγάλη φροντίδα. Αυτό για μένα είναι αφενός εξυπνάδα και αφετέρου τιμιότητα και σεβασμός. Με σεβασμό γεννιούνται τα λαϊκά θεάματα. Έχουν επιλέξει το κοινό τους και το κοινό δεν τους προδίδει.
Το MeToo σε σένα άφησε μια αγωγή που ζητάει πολλά χρήματα…
Ζητάει γύρω στα 350.000 ευρώ, αλλά έχω και δύο μηνύσεις. Έχω μια αγωγή που εμπίπτει σε μια αστική διαμάχη και δύο μηνύσεις που εμπίπτουν σε ένα ποινικό κομμάτι. Οι μηνύσεις είναι για ψευδή κατάθεση και συκοφαντική δυσφήμιση. Δεν με πτοούν εμένα ούτε οι μηνύσεις ούτε οι αγωγές. Είναι ένας απόηχος κάποιων επιλογών και πράξεων δικών μου, οι οποίες ήταν πολύ συνειδητές. Δεν πίστευα, όταν ξεκίνησε όλο αυτό, ότι από μάρτυρας αλήθειας θα βρεθώ κατηγορούμενη. Δεν ήταν όμως και ένα σενάριο που δεν υπήρχε στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου ως πιθανότητα. Δεν είναι κάτι που θα με τρομάξει. Δεν υπήρχε καμία περίπτωση να μην κάνω αυτό που έκανα. Είμαι 46 χρόνων και από μικρό παιδί παλεύω για την αλήθεια. Την αλήθεια πρέπει να την υπερασπίζεσαι με όλες σου τις δυνάμεις, ακόμα κι αν επιφέρει και πράγματα που δεν είναι ευχάριστα.
Είναι μια μεγάλη οικονομική επίθεση. Δεν φοβάσαι;
Όλες αυτές οι μηνύσεις εκεί στοχεύουν. Να φοβίσουν και τα θύματα, και τους μάρτυρες. Πολλές φορές μπορεί να πιάσει, γιατί στοχεύουν και στην ηθική, και στην οικονομική τους εξόντωση. Αυτό είναι το ζητούμενο. Με εμάς δεν συνέβη. Μας αποσυντόνισε στιγμιαία, αλλά δεν είναι μια ικανή συνθήκη για να μας κάνει με τον Νίκο Ψαρρά, που είμαστε στην ίδια υπόθεση, να πάρουμε πίσω αυτό που έχουμε πει. Εμείς είμαστε μάρτυρες αλήθειας. Είμαστε αυτόπτες μάρτυρες σε ένα σκηνικό. Είμαστε άμεσα εμπλεκόμενοι, αλλά δεν είμαστε ούτε θύτες ούτε θύματα. Είμαστε μάρτυρες. Είδαμε κάτι μπροστά στα μάτια μας και βγήκαμε να πούμε αυτό που είδαμε. Το ότι έχουμε γίνει κατηγορούμενοι έχει να κάνει με την επιλογή του συγκεκριμένου ανθρώπου να κινηθεί εναντίον μας δικαστικά. Και εγώ έχω κινηθεί εναντίον του δικαστικά. Αυτό ήταν μια απόφαση δική του. Μένει να φανεί. Θα αποφανθεί η Δικαιοσύνη.
Θέλω να μου πεις για το ζήτημα υγείας που πέρασες. Τώρα που έχεις μια απόσταση, τι έχει αφήσει;
Έχω τσαμπουκαλευτεί με την έννοια του φόβου. Ο φόβος καταλύει τις ζωές μας. Είναι ένας πολύ ανασταλτικός παράγοντας. Δεν θα πω ποτέ αυτά τα κλισέ, ότι ο καρκίνος ήταν ένα δώρο, γιατί δεν ήταν. Μακάρι να μην είχε συμβεί ποτέ. Από τη στιγμή που συνέβη, η διαχείριση που καλείσαι να κάνεις σε πάει παραπέρα γιατί έρχεσαι αντιμέτωπος με τα πιο βαθιά σκοτάδια σου και με τον φόβο του θανάτου. Μπαίνεις σε ένα τούνελ που λες ή παραιτούμαι και πεθαίνω, ή το παλεύω και ζω. Είναι ένα πολύ ζωώδες πράγμα. Επιλέγεις τη ζωή γιατί συνειδητοποιείς ότι θες πολύ να ζήσεις και ότι μπορείς να ζήσεις. Ήταν σίγουρα ένα μάθημα. Δίνω την αίσθηση ατρόμητου ανθρώπου, αλλά δεν είμαι. Έχω γίνει πιο θαρραλέα και έχω πετάξει τα ασήμαντα. Επειδή πλησιάζουν και τα γενέθλιά μου, και γίνομαι 46, λέω ότι γίνομαι 46 και 2. 46 η βιολογική μου ηλικία και 2 είναι καινούργια ζωή που μου είχε δοθεί από τότε που αρρώστησα. Καθετί για μένα έχει πια σημασία. Παρατηρώ πράγματα που δεν παρατηρούσα πριν, έχω γίνει πολύ πιο ανεκτική με τους ανθρώπους, έχω αποκτήσει ψυχραιμία. Το είχε πει ο Καζαντζάκης, «είναι αστραπή ζωή μας». Και πάλι μπορεί να στενοχωρηθώ, να θυμώσω με τον σύντροφό μου, με τη δουλειά μου ή να χάσω την ψυχραιμία μου. Δεν γίνεσαι ξαφνικά ένας άλλος άνθρωπος. Απλώς η αρρώστια και η επίγνωση ότι τα κατάφερες με έναν τρόπο σε φέρνουν κοντά στην εκδοχή που εσύ παλεύεις να είσαι. Πετάς τα σκουπίδια. Μου λένε «καλά, εσύ, αντί να ξεκουράζεσαι, πας στις πορείες;». Και τους λέω ότι τώρα πάω πιο πολύ. Έχω συνειδητοποιήσει ότι η ζωή μου έχει νόημα μόνο έτσι. Επειδή αυτή η ζωή μου έχει δοθεί ξανά, θέλω να την κάνω κάτι που να αξίζει τον κόπο για μένα. Οι άνθρωποι ξοδεύουν τον εαυτό τους προσπαθώντας να χωρέσουν τις διαφορετικές τους ταυτότητες. Θέλουν να είναι καλές μανάδες, καλοί σύντροφοι, καλοί επαγγελματίες, να αρέσουν. Στα 46 μου συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα να γίνω μάνα.
Σε απασχόλησε η μητρότητα πολύ;
Θεωρούσα πως είναι ταμπού να μην θέλεις παιδί. Εγώ, που τσαλαπατούσα τα ταμπού, είχα μπει σε μια διαδικασία να παντρευτώ, να γίνω μάνα. Ήρθε ο καρκίνος και τα απάντησε όλα. Βρήκα τον καρκίνο κάνοντας εξωσωματική για ένα παιδί που τελικά μάλλον δεν ήθελα. Έφυγε ένα βάρος τρομερό από πάνω μου. Δεν έχω πια μήτρα και ωοθήκες και συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα ποτέ να κάνω παιδί. Αν ήθελα, και τώρα θα μπορούσα να έχω υιοθετήσει. Είναι τεράστια στιγμή ελευθερίας. Είμαι χαρούμενη και το δικαιούμαι. Σέβομαι πολύ τις γυναίκες που με βρίσκουν και μου λένε «θέλω ένα παιδί». Και γι’ αυτό λέω σε όλες ότι μπορούν. Υπάρχουν τρόποι.
Τι θες να φωνάξεις από όλο αυτό;
Ότι μπορείς να κάνεις τα πάντα. Ακόμα και μια γυναίκα που δεν έχει μαλλιά, που δεν έχει φρύδια, που δεν έχει μήτρα και ωοθήκες μπορεί να είναι ποθητή και έχει δικαίωμα στον έρωτα, να δώσει αγάπη και να πάρει αγάπη και να κάνει ένα παιδί ή και όχι. Οι ασθένειες σε βάζουν σε μια διαδικασία να βρεις εναλλακτικές. Σε βγάζουν από τη μικροαστίλα. Πας με τον γκασμά και ανοίγεις εσύ τον δρόμο. Ήμουνα χωρίς φρύδια, χωρίς μαλλιά και πάλι αισθανόμουν ότι είμαι ποθητή από τον σύντροφό μου και ότι ακόμα μπορούσα να βγω και να με φλερτάρουν. Πήγα και έκανα μπάνιο με την τομή, δεν έβαλα μαγιό ολόσωμο επίτηδες και χωρίς μαλλιά, χωρίς να αλλάξω την εικόνα μου, και ήταν μεγάλη ανάσα αυτό το πράγμα και για μένα. Κυκλοφορούσα κανονικά με το μαντιλάκι μου, γιατί δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να μπω στη γυάλα. Δεν είχα κάνει κάτι κακό για να μπω στη γυάλα. Αυτό θέλω να φωνάξω: «Μην αφήσετε κανέναν κερατά να σας βάλει στη γυάλα».
Πώς νιώθεις για τον αγώνα των καλλιτεχνών, ανεξαρτήτως αποτελέσματος;
Καταρχήν με χαροποιεί πάρα πολύ η ερώτηση, ειδικά για το τελευταίο σκέλος. Υπάρχει ένα σύνθημα που έλεγε ο Βασίλης Μάγγος: «Κι αν δεν νικήσουμε ποτέ, θα πολεμάμε πάντα». Τα συνθήματα είναι κραδασμοί ζωής. Είναι η πρώτη φορά που είμαι τόσο περήφανη για τον κλάδο. Νομίζω πως οι καλλιτέχνες έχουν ωριμάσει. Και έχουν αποκτήσει μια σπάνια κοινωνική συνείδηση. Θεωρώ πως αυτή τη στιγμή συντελείται στη χώρα μια γενικότερη αντίδραση, η οποία, κατά τη γνώμη μου, θα συμπαρασύρει πολλά κοινωνικά στρώματα. Μια σπίθα γεννάει μια πυρκαγιά. Νομίζω πως αυτό είναι κάτι που η εξουσία δεν μπορεί να συλλάβει. Δεν μπορεί να συλλάβει αυτό που υπάρχει στο υπέδαφος, την κοινωνική αναμόχλευση των από τα κάτω. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν αλαζονεία και δεν έχουν επίγνωση τι γίνεται στον κόσμο των ζυμώσεων. Είμαι χαρούμενη που αυτό ξεκίνησε από μας και που ξεκινάει από τη νεολαία, γιατί και τον Δεκέμβρη του 2008 από τη νεολαία ξεκίνησε. Αυτά τα παιδιά του Δεκέμβρη είναι τώρα μέσα στις καταλήψεις. Έχουν ζήσει τον Δεκέμβρη, τους Αγανακτισμένους, τα Μνημόνια, τη ματαίωση, έχουν ζήσει τους γονείς τους να μην έχουν λεφτά να τα σπουδάσουν. Είναι μια γενιά πιο πολιτικοποιημένη, που πραγματικά έχει δει τα όνειρά της να τσαλαπατιούνται και δεν έχει να χάσει τίποτα. Παίζει το τελευταίο της χαρτί.
Ποια είναι η σχέση σου με την Αθήνα;
Παρόλο που έχω μεγαλώσει σε προάστιο, ζούσα επί δέκα χρόνια στα Εξάρχεια. Είναι μια περιοχή που αγαπώ και ακόμα έχω φίλους. Είναι μια ενδιαφέρουσα πόλη η Αθήνα, μολονότι ο κύριος Μπακογιάννης έχει καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες να την κάνει ασχημότερη - αλλά δεν θα του βγει. Οι Αθηναίοι ζουν εδώ από πείσμα. Μου αρέσει αυτό το πολυπολιτισμικό. Δεν μου αρέσει αυτό το ψέμα της ευημερίας, τα σιντριβάνια και οι περίπατοι. Λατρεύω την Αχαρνών, που είναι ένας πολύ άσχημος δρόμος, αλλά ευτυχώς βλέπεις τις γυναίκες με τις μαντίλες και τα φρούτα και τις διαφορετικές μυρωδιές. Είναι μια πόλη που τη ζεις και με τις πέντε αισθήσεις. Παλεύουμε και τους τσίγκους στην πλατεία Εξαρχείων, και για τον λόφο του Στρέφη. Δεν θα πέσει η Αθήνα αμαχητί.
