Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης ετοιμάζονται να πατήσουν τη σκηνή του Gazarte την Τετάρτη 29 Ιουνίου έχοντας στις αποσκευές του τις λέξεις του Ρεμπώ, ρεμπέτικες νότες αλλά και συνοδοιπόρο δισκογραφικά και στη σκηνή μαζί τους τη Λένα Κιτσοπούλου. Λίγο πριν τα φώτα της σκηνής ανάψουν, μοιράστηκαν μαζί μας τα πάντα γύρω από την μουσική αυτή εμφάνιση.
Πόσο απέχουν τελικά τα ρεμπέτικα από τον Ρεμπώ?
Μ: Όπως και στις προηγούμενες δουλειές μας που έχουν κοινό παρονομαστή την ποίηση, έτσι και τα Ρεμπώτικα είναι ένα παγόβουνο. Στον πάτο του βρίσκεται ο κόσμος του Ρεμπώ και του Ρεμπέτικου και στην κορφή του παγόβουνο βλέπει κανείς τα Ρεμπώτικα. Τα Ρεμπώτικα θα μπορούσε να ήταν η playlist του Ρεμπώ στο Spotify εάν άκουγε ρεμπέτικα, ενώ έγραφε ή διάβαζε τα γράμματα του Βερλαίν.
Π: Απέχουν κάποιες δεκαετίες, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα, ωστόσο όπως όλα τα αριστουργήματα, έχουν κοινό παρανομαστή.
Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στον κόσμο του Ρεμπώ και στις επιστολές αυτές;
Μ: Έχουμε μιλήσει ξανά για την ουσία των επιστολών, την υπομονή να λάβεις ένα γράμμα ή την προσοχή όταν γράφεις ένα γράμμα και ξέρεις πως ο άλλος θα το παραλάβει μετά από μέρες. Εκεί μέσα κρύβεται η ποίηση. Όπως λέει και ο Ρίλκε, οι άνθρωποι έχουν βρει για το καθετί την πιο συμβατική λύση, την ευκολότερη απ’ όλες. Είναι, ωστόσο φανερό πως πρέπει να στεκόμαστε στο δύσκολο. Στο δύσκολο πρέπει να επιμένει κανείς. Με γοητεύει το πόσο επίκαιρος είναι ο Ρεμπώ που έζησε πριν 150 χρόνια αυτόν τον έρωτα με τον Βερλαίν. Πιστεύω πως ο άνθρωπος δεν αλλάζει, η πυρηνική, η ουσιαστική βάση του ανθρώπου παραμένει πάντα η ίδια. Γι’ αυτό και είναι επίκαιρος ο Μπρεχτ, γι’ αυτό διαβάζεις Νερούδα, Αναγνωστάκη, Πεσσόα, Καβάφη, Ρεμπώ και λες εδώ είναι η επαλήθευση της διαίρεσης. Από την ώρα που ο άνθρωπος πίστεψε στην «ανάπτυξη» μπέρδεψε την οικονομική, τεχνολογική, θεσμική ανάπτυξη με την ανάπτυξη του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει, και δεν αναπτύσσεται. Το ταξίδι είναι προσωπική υπόθεση. Και φανερώνεται έντονα όταν διαβάζεις τους προαναφερθέντες ποιητές. Πέραν αυτού, Homo Homini Lupus.
Π: Ο επαρχιωτισμός του, η βαθιά πίστη του ότι ποίηση θα πει επανάσταση, η αυτοκαταστροφή, ο τυχοδιωκτισμός, οι τάσεις φυγής, τα ναρκωτικά και η ατελείωτη καψούρα του για ζωή.
Τελικά μπορεί να ξαναγεννηθεί το ρεμπέτικο τραγούδι σήμερα; Δεν είναι κάτι από το παρελθόν; Έχει παρόν και μέλλον;
Μ: Το ρεμπέτικο δεν πέθανε ποτέ για να χρειάζεται να ξαναγεννηθεί. Επίσης κάθε τι που έχει παρόν, έχει και παρελθόν και θα έχει και μέλλον. Σίγουρα δεν θα μου λείψει το ΡεμπετοSwing, αλλά πόσο σπουδαίο είναι να μπορείς μαζί με το Ρεμπέτικο να αγκαλιάζεις έναν ολόκληρο κόσμο που το συνοδεύει. Από τη Σύρα και τον Πειραιά, τους τεκέδες και τα κουτούκια, την ποίηση και το μουσικό μεγαλείο.
Π: Κάθε τι ποιητικό ρέει αέναα στον χωροχρόνο. Έτσι και το ρεμπέτικο γεννιέται και ξαναγεννιέται και ξαναγεννιέται.
Η αγάπη της Λένας Κιτσοπούλου για το ρεμπέτικο ήταν η γέφυρα για τη συνεργασία σας;
Μ: Δεν ήταν η αγάπη της για το ρεμπέτικο που γέννησε τη συνεργασία, αλλά η πρώτη επαφή που είχε με το υλικό μας. Η αγάπη, η ευγένεια, η συγκέντρωση και ο επαγγελματισμός της, σε συνδυασμό με το χιούμορ, την πηγαία ειλικρίνεια, την απουσία σοβαροφάνειας και μια γενικότερη συγγένεια που συνειδητοποιήσαμε πως έχουμε οι τρεις μας - τέσσερις μας (βάζω μέσα και τον Φώντα που αγαπώ πολύ).
Π: Η Λένα Κιτσοπούλου είναι από μόνη της ένας σταθμός που κάθε γέφυρα θέλει να αράξει. Τολμώ να πω και λέω πως η χαρά μου που βρισκόμαστε και παίζουμε, υπερβαίνει και την αγάπη της για το Ρεμπέτικο και την αγάπη μου για το Ρεμπώ.
Στην παράσταση στο Gazarte τι ακριβώς θα συμβεί;
Μ: Μαζί με τους αγαπημένους μου φίλους μουσικούς Στράτο Γκρίντζαλη στο μπουζούκι, τον Αλέξη Στενάκη στο κλαρίνο και τον Αλέξανδρο Τζιόβα στο μπάσο, τον αδελφούλη μου Παντελή και την υπέρτατη Λένα Κιτσοπούλου, θα παρουσιάσουμε τα ρεμπώτικα καθώς και τραγούδια μου που θεωρώ θα μας βοηθήσουν να πάρουμε μια ανάσα. Η ταράτσα του Gazarte είναι το ιδανικό μέρος για να πούμε όσα έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε. Ανυπομονώ για την Τετάρτη 29 του Ιούνη, πραγματικά.
Εκτός από αυτές τις ιδιαίτερες μελοποιήσεις η νύχτα θα φέρει και τραγούδια από τη δισκογραφία σας. Είναι εύκολο το πάντρεμα αυτό;
Μ: Ναι, οι παραστάσεις μας παντρεύουν όλα όσα έχουμε ανάγκη να επικοινωνήσουμε, δεν υπάρχουν φραγμοί, σε όλη την παράσταση υπάρχει η ποίηση που δίνει σε όλη την παράσταση τα λόγια εκείνων που δούλεψαν τον λόγο με αφοσίωση και προσοχή. Λαμβάνω μεγάλη ικανοποίηση να τραγουδάω ποιήματα του FErnando Pessoa, της Τώνιας Τζιρίτα Ζαχαράτου, του Μπέρτολτ Μπρεχτ, της Μυρσίνης Γκανά κ.α.
Με αφορμή αυτό το νέο μουσικό σα φλασάκι θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας τα σημεία έμπνευσης; Τι σας οδηγεί; Πώς αναγνωρίζετε το επόμενο βήμα κάθε φορά;
Μ: Με οδηγεί η ανάγνωση ποιημάτων. Μέσα από μια νέα συλλογή που θα πάρω στα χέρια μου, εμφανίζεται μπροστά μου το ποίημα εκείνο που θα μελοποιήσω. Στο τραπεζάκι του σαλονιού έχω πάντα 4-5 συλλογές που με απασχολούν και από αυτές πάντα ξεπηδούν τραγούδια. Το κάθε ένα βήμα μου, το διαμορφώνουν οι ποιητές εν αγνοία τους. Ίσως να είναι και αυτός ο λόγος που τους θαυμάζω και τους αγαπώ τόσο πολύ. Γι’ αυτό πιο συχνά θα με βρεις σε παρουσιάσεις βιβλίων από ότι σε συναυλίες.
Π: Εμένα δεν με οδηγεί κάτι συγκεκριμένο, προσπαθώ να go with the flow. Μου έχει φερθεί ωραία μέχρι τώρα αυτός ο τρόπος βηματισμού και δεν σκοπεύω να τον αλλάξω. Πιστεύω πολύ στην τύχη μέσα στην ατυχία.
Τι δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει μέχρι τώρα; Έχει υπάρξει στιγμή έντονου προβληματισμού και καλλιτεχνικής ηττοπάθειας;
Μ: Ποτέ δεν είχα καλλιτεχνική ηττοπάθεια, η τέχνη δεν είναι αθλητισμός. Δεν υπάρχουν στόχοι, κύπελλα, παγκόσμια ρεκόρ στην τέχνη. Από πολύ νωρίς είδα καθαρά πως δεν πρέπει να δημιουργείς κάτι που θα αρέσει στους άλλους, γιατί ούτε εσύ ξέρεις τι αρέσει στους άλλους, ούτε οι άλλοι ξέρουν τι τους αρέσει σε εσένα. Στόχος μου πάντα είναι να βρω σε εμένα τι αρέσει, εμένα τι με ιντριγκάρει για να ασχοληθώ. Οι δυσκολίες ωστόσο είναι μεγάλες για έναν καλλιτέχνη, δεν στηρίζεται από πουθενά. Σκέψου μόνο που βρίσκεται η ανεργία των νέων στην Ελλάδα και βάλε εκεί τον νέο καλλιτέχνη στην Ελλάδα. (Εδώ να πούμε επίσης ότι και η κατηγοριοποίηση του νέου είναι λανθασμένη μιας και νέος δεν είσαι στα 30). Τέλος με προβληματίζει η απάθεια και ο στρουθοκαμηλισμός μπροστά στον ανερχόμενο φανατισμό και φασισμό, μπροστά στην κλιματική κρίση που θα μας καταπιεί, στην αστυνομοκρατία και στο ξύλο στους φοιτητές. Με προβληματίζει η μικρή ελεγχόμενη ένταση των social media που συμφέρει τόσο πολύ εκείνους που θέλουν η ένταση να παραμένει στα social media. Με προβληματίζει η ταχύτητα με την οποία ξεχνάμε. Τέλος μιας και είναι Ιούνιος, φοβάμαι πολύ για την ετοιμότητά μας και φέτος στις πυρκαγιές που έρχονται.
Π: Η καλλιτεχνική ηττοπάθεια για εμένα είναι το κατώφλι της δημιουργίας, άμα δεν περάσω από τη σαπίλα δε βγάζω υλικό. Είναι κάτι σαν κολπάκι, μια αυθυποβολή, στο τέλος της ημέρας κοιμάμαι ήρεμος και χαλαρός. Από την άλλη, δεν είναι ότι δεν υπάρχουν προβληματισμοί! Υπάρχουν, αφοριστικοί, μισανθρωπισμού και άλλα. Κυρίαρχα, αντιμετωπίζω δυσκολίες με την φύση της δουλειάς στην χώρα που την κάνω, φτώχειας δηλαδή, αλλά κάπως βολεύομαι βλέποντας φίλους μου, πώς είναι να δουλεύουν οκτάωρα σε ένα γραφείο. (Τζίνα μου, σε αγαπώ.)
Με όλα αυτά που συμβαίνουν στο χώρο του θεάτρου, έχετε νιώσει φόβο για το χώρο που κινείστε; Νιώθετε πιο φοβικοί με αυτά που έρχονται στο φως ή νιώθετε ότι αλλάζει ο χάρτης προς το καλύτερο;
Μ: Κανέναν φόβο! Να φοβάται εκείνος που έχει λερώσει, να φοβάται εκείνος που θα μπορούσε να γλιτώσει κάποιον και δεν το έκανε. Κι αν κάτι ίσως πρέπει να ειπωθεί είναι πως δεν είναι μόνο αυτοί. Κακοποιητικές συμπεριφορές, κομπλεξικές σχέσεις εξουσίας και μπούλινγκ είναι στοιχεία που συνθέτουν κάθε εργασιακό περιβάλλον. Αν κοιτάξουμε κάθε εργασιακό χώρο θα βρούμε και έναν ισχυρό που καταπιέζει έναν αδύναμο. Δεν αναφέρομαι μόνο στον χώρο της τέχνης.
Π: Φόβο έχω νιώσει έξω από «τον χώρο που κινούμαι» γιατί εκεί, έξω από το θέατρο, όλοι σωπαίνουν. Κι αν μίλησαν άνθρωποι στο θέατρο θα πει πως απαρτίζεται από άτομα που δεν φοβήθηκαν να μιλήσουν, που συνασπίστηκαν και το βγάλανε το χτικιό από μέσα τους. Η σιχαμένη τοξική αρρενωπότητα που ξεκινάει σαν ρίζα και φτάνει μέχρι τους πιο αρρωστημένους εφιάλτες, δηλητηριάζει κάθε εργασιακό περιβάλλον και φοβάμαι το βάθος της, μες την τόση σιωπή. Την απουσία συντροφικότητας φοβάμαι, το βύθισμα του ενός, το απροστάτευτο, το δεν έχω όντως σε ποιον να το πω, γιατί όλοι γύρω έχουν κλειστά αυτιά και μάτια δολάρια. Ένα «αγαπάτε αλλήλους» που βγαίνει από στόματα άδειων σωμάτων. «Γ@@@ την πίστη σας στον υγιή άνθρωπο» γράφει η Λένα Κιτσοπούλου, ταυτίσου ελεύθερα.
Αυτό που θα δούμε στο Gazarte θα ανοίξει φτερά και για αλλού;
Μ: Το καλοκαίρι αυτό έρχεται δυναμικά και θα συναντήσουμε φίλους στην Ελλάδα. Stay tuned.
