Οταν λέμε ότι το κόμμα είναι θεσμός Δημοκρατίας, πρέπει να το εννοούμε. Αυτό δεν αφορά μόνο το κόμμα μας, αλλά αφορά την ίδια τη Δημοκρατία, αφορά το σύνολο των πολιτικών κομμάτων. Όσο τα κόμματα δεν διαμορφώνουν όρους αξιοπιστίας διαφάνειας και δημοκρατίας στη λειτουργία τους, τόσο η Δημοκρατία θα έχει ελλείμματα.
Με ανοιχτά, λοιπόν, τα μάτια πρέπει να διαπιστώσουμε ότι όλοι οι θεσμοί κοινωνικής διαμεσολάβησης, δηλαδή οι θεσμοί μέσα από τους οποίους οι πολίτες συμμετέχουν στα κοινά, έχουν χαμηλό βαθμό αξιοπιστίας.
Κανείς δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια σε μία πραγματικότητα που αφορά το σύνολο των θεσμών κοινωνικής διαμεσολάβησης. Τα κόμματα, τα συνδικάτα, τους συλλόγους, τους αγροτικούς συλλόγους και γενικά κάθε μικρό ή μεγάλο θεσμό που εντέλλεται να εκπροσωπεί μερίδα ή και το σύνολο των πολιτών.
Το φαινόμενο αυτό αντανακλά και τη μείωση αξιοπιστίας που έχουν τα ανώτερα αντιπροσωπευτικά σώματα νομοθετικά ή εκτελεστικά, Βουλή και κυβέρνηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μία μικρή όαση σε σχέση με τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα, αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν προβλήματα που αφορούν τη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος και τις μορφές συμμετοχής των μελών.
Ο βαθμός συμμετοχής των μελών του κόμματος προσδιορίζει και τον βαθμό δημοκρατικής λειτουργίας του. Άρα ο όρος «κόμμα των μελών» αντιστοιχεί στην ανάγκη να διασφαλιστεί η πλήρης εσωτερική δημοκρατική λειτουργία του κόμματος.
Στο πλαίσιο αυτό, το καταστατικό του κόμματος καθιερώνει την αρχή «οι οργανώσεις μελών το κόμμα στον χώρο τους».
Αυτή τη φράση εύκολα τη λες και τη γράφεις. Αυτό το πολύ σημαντικό και σπουδαίο πρόβλημα, που συνδέεται με την αποτελεσματικότητα του κόμματος με την εσωκομματική δημοκρατία αλλά και με την κάλυψη ελλείμματος δημοκρατίας στη χώρα, πώς γίνεται πράξη;
Ενα κόμμα αν θέλει να κυβερνήσει, ως κόμμα εξουσίας, είναι προφανές ότι πρέπει να έχει τη δυνατότητα σε κάθε αρμό και σε κάθε δραστηριότητα της κοινωνίας να διαμορφώνει πολιτικές προτάσεις, να παίρνει πρωτοβουλίες, να διαμορφώνει συμμαχίες, να διεκδικεί και να παλεύει για την εφαρμογή τους σε κάθε επίπεδο.
Αυτό σημαίνει ότι το σύνολο των δομών του κόμματος και κάθε οργάνωση στον χώρο της οφείλουν να κινούνται σε αυτήν την αντίληψη και την πρακτική.
Ομως πρέπει να μιλάμε παραδείγματα.
Μια οργάνωση σε έναν δήμο ή σε μια νομαρχία ή σε μια περιφέρεια της χώρας πρέπει να ξέρει να διεκδικεί και να διευθύνει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλίζονται αφενός η αξιοπιστία και η επιστημονική επάρκεια των προτάσεων και, ταυτόχρονα, η πολιτική και οργανωτική δυνατότητα να τις προωθεί στην κοινωνία και στους θεσμούς. Προϋποθέτει επαρκή συσχετισμό δυνάμεων. Προϋποθέτει και συγκροτημένη πολιτική συνεργασιών και συμμαχιών, με δυνάμεις να βρίσκονται κοντά και παράλληλα με τον χώρο μας.
Για παράδειγμα, για να έχουμε ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό πρόγραμμα για μία περιφέρεια, για μία νομαρχιακή περιοχή ή για έναν δήμο, είναι προφανές ότι το πρόγραμμά μας πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι αξιόπιστο και, φυσικά, να διαμορφώσουμε έναν ικανό συσχετισμό δυνάμεων για την εφαρμογή του.
Ενα δεύτερο παράδειγμα. Σε έναν μεγάλο κλάδο ή σε μία μεγάλη επιχείρηση δημόσια η ιδιωτική οφείλουμε αφενός ως πολιτική δύναμη να διαμορφώσουμε ένα αξιόπιστο σχέδιο που την εκσυγχρονίζει και να διαμορφώνει διάρκεια ζωής μέσα στο οικονομικό περιβάλλον. Ταυτόχρονα, με συμμαχίες να διασφαλίσουμε ώστε να υπάρξει προοπτική για την παραγωγική μακροζωία της, να διασφαλίζει τα δικαιώματα και τη βελτίωση των όρων ζωής και εργασίας των εργαζομένων. Αυτό το δεύτερο επιβάλλει ανάπτυξη συνδικαλιστικών παρατάξεων και συνδικάτων που σταθερά και με συνέπεια θα τα υπερασπίζονται.
Συχνά επικαλούμαστε την ανάγκη παρέμβασης του ΣΕΠΕ. Αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο, όμως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την καθημερινή ζωντανή και αποφασιστική παρουσία των συνδικάτων μέσα στους χώρους εργασίας. Ούτε μπορούμε πειστικά να υποστηρίξουμε ότι το κράτος μπορεί καθημερινά να είναι παρόν μέσα σε κάθε χώρο δουλειάς. Η δουλειά της συνδικαλιστικής παρουσίας είναι αναντικατάστατη.
Είναι προφανές ότι η απόσταση από τη σημερινή κατάσταση των οργανώσεων μέχρι να φτάσουμε στην επιλογή του καταστατικού να καθιερώνει τις «Ο.Μ. ως το κόμμα στον χώρο τους» πρέπει να διανύσουμε αρκετά χιλιόμετρα. Όμως οφείλουμε να κάνουμε την αρχή ξεκινώντας πιλοτικά από 2 τουλάχιστον περιφέρειες, ώστε μέσα σε ικανό χρονικό διάστημα να έχουμε αποτελέσματα και τις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.
Η αναγκαιότητα για την εφαρμογή της «περιφερειακής οργάνωσης του κόμματος», στο πλαίσιο μιας συνολικότερης αποκέντρωσης που θα υπερβαίνει τα σημερινά συγκεντρωτικά χαρακτηριστικά του κόμματος, δεν είναι απλά μια θεωρητική σύλληψη. Νομίζω πως έγινε και επείγουσα, καθώς σήμερα με την προοπτική των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών αναδείχθηκε το έλλειμμά της. Άλλωστε, αυτό είναι βήμα που θα αγγίξει, ελπίζω σε κάποια όχι μακρινή χρονική στιγμή, τη δυνατότητα στις Οργανώσεις Μελών (Ο.Μ.) να παράγουν πολιτική και να διεκδικούν την εφαρμογή της.
Και ως κατακλείδα. Αν θέλουμε τα κόμματα να είναι θεσμοί που θεμελιώνουν τη Δημοκρατία, θα πρέπει να ενισχύουν τη συμμετοχή των μελών τους στην καθημερινή λειτουργία τους και να τα καθιστούν φορείς καθημερινής κοινωνικής και πολιτικής δράσης. Να σχεδιάζουν και να δρουν για τον χώρο της ευθύνης τους, και με τη μορφή δημοψηφισμάτων να παίρνουν μέρος σε κεντρικές επιλογές του κόμματος.
Θα πρέπει τα να εγκαταλειφθεί η αντίληψη ότι κόμματα είναι απλώς στρατοί που επιστρατεύονται για δράσεις.
Να εμπεδώσουμε ότι το κόμμα είναι θεσμός Δημοκρατίας, και Δημοκρατία χωρίς καθημερινή συμμετοχή των πολιτών-μελών είναι Δημοκρατία ανάπηρη.
Εννοείται ότι το κόμμα μας δεν εξαιρείται από αυτήν την υποχρέωση.
* Ο Στέλιος Παππάς είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
