Ο τρόπος που ολοκληρώνεται η διαδικασία κύρωσης των αναγκαίων καταστατικών αλλαγών στη συγκρότηση και λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. αποτυπώνει την απουσία ενός οργανωμένου κομματικού διαλόγου. Οδηγούμαστε σε μια πρωτοφανή για την Αριστερά διαδικασία επιλογής κανόνων κομματικής οργάνωσης χωρίς μια στοιχειώδη σύνοψη της όποιας προσυνεδριακής συζήτησης στις συνελεύσεις των Ο.Μ., χωρίς τη μέριμνα για παρουσίαση των όποιων εναλλακτικών προτάσεων στο κομματικό σώμα των συνέδρων, έστω σε μια συμπληρωματική συνέχεια της συνεδριακής διαδικασίας.
Αλλάζουμε το κόμμα, μια απόπειρα που συνοδεύεται από μια μονότονη ρητορική περί ριζοσπαστικών καινοτομιών που ενισχύουν την εσωκομματική δημοκρατία και αναβαθμίζουν τον αποφασιστικό ρόλο του μέλους του κόμματος, αλλά, όπως φαίνεται, δεν προλαβαίνουμε να συζητήσουμε τι και γιατί αλλάζουμε.
Κυριαρχεί στη κομματική ζωή η εκλογική διαδικασία της Κυριακής για την ανάδειξη Κ.Ε. και προέδρου. Είναι μια ουσιαστική απόφαση του συνεδρίου μας.
Εν παρόδω δημοσιεύτηκαν στην ΑΥΓΗ την Κυριακή "Οι ανοιχτές διατάξεις επί του νέου καταστατικού" αλλά μέχρι τότε και έκτοτε δεν υπάρχει καμιά πληροφορία για τη διαδικασία των σχετικών ψηφοφοριών (μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, Τετάρτη 11 Απριλίου) Πολύ περισσότερο, για άγνωστους λόγους, δεν έχει υπάρξει καμιά μέριμνα για μια στοιχειώδη παρουσίαση των σχετικών τροπολογιών επί της πρότασης της Επιτροπής Καταστατικού και μια στοιχειωδώς πολιτική συζήτηση επ' αυτών. Είναι ευθύνη και επιλογή της Επιτροπής Καταστατικού; Άγνωστο...
Μια κρίσιμη επιλογή που καλούνται να κυρώσουν οι σύνεδροι είναι αυτή που σχετίζεται με τη συγκρότηση των Τμημάτων της Κ.Ε. Κομβικής σημασίας «καινοτομία» στην πρόταση της Επιτροπής Καταστατικού παραμένει ο διορισμός συντονιστή/στριας και αναπληρωτή/τριας από την Κ.Ε. εκ των μελών της και ο διορισμός από την Π.Γ. άλλων πέντε μελών μετά από πρόταση των δύο. Διαδικασίες συμμετοχής των μελών του κόμματος προβλέπονται για τη σύσταση θεματικών ομάδων, με ειδική όμως πρόβλεψη που εξομοιώνει μέλη και φίλους. Ο διορισμός και η αδιαφοροποίητη επταμελής σύνθεση προκρίνονται εφόσον τα Τμήματα, για «να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους, είναι ανάγκη να είναι ευέλικτα και να συγκαλούνται άμεσα».
Εδώ η διαφορετική προσέγγιση που συνοπτικά και ελλειμματικά παρουσιάζεται στην ΑΥΓΗ της Κυριακής δεν αποτελεί ιδιοκατασκευή επίμονων διαφωνούντων. Συντονιστές και μέλη συντονιστικών από 15 τμήματα της Κ.Ε.,1 αποφάσεις συντονιστικών και γραμματειών Τμημάτων, συνέταξαν ολοκληρωμένη εναλλακτική εκδοχή του σχετικού άρθρου, που κατατέθηκε στην συνεδριακή Επιτροπή Καταστατικού. Προετοιμάζοντας τη σχετική πρόταση υπήρξε συνάντηση αντιπροσωπείας των τμημάτων με τον σ. γραμματέα πριν από το συνέδριο.
Ουδέποτε κληθήκαμε να παρουσιάσουμε την πρότασή μας, να εξηγήσουμε, να ακούσουμε, να διερευνήσουμε δυνατότητες συνδιαμόρφωσης, ούτε τώρα, μετά το συνέδριο. Είναι τεχνική αστοχία, μια συμπωματική παράλειψη; Είναι δημοκρατικό έλλειμμα; Έτσι κι αλλιώς η παγερή απαξίωση των συντροφισσών και συντρόφων των Τμημάτων είναι πολιτική ευθύνη της Επιτροπής, όσων έχουν την ευθύνη της κομματικής λειτουργίας μέχρι τη συγκρότηση της νέας Κ.Ε..
Στη δημοκρατική παράδοση του κόμματος της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής Αριστεράς υπάρχει η συλλογική νομιμοποίηση των αντιπροσωπευτικών κομματικών θεσμών με εκλογή των μελών τους. Η διαδικασία αυτή εμπεριέχει και τη συλλογική αποτίμηση των απερχόμενων οργάνων των Τμημάτων, την έγκριση γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και αξόνων προγραμματικής εμβάθυνσης και στοχασμού. Μια εκλογική διαδικασία δεν εξαντλείται στο ψηφοδέλτιο αλλά αποτυπώνει πολιτικές δεσμεύσεις. Τι απ’ αυτά διασφαλίζει ο διορισμός;
Υπάρχουν προβλήματα με την πολυπληθή σύσταση των γραμματειών των Τμημάτων; Υπάρχουν, αλλά όχι ανυπέρβλητα, όπως αποδείχθηκε στην πράξη. Γι’ αυτό η πρότασή μας για εκλογή γραμματείας με ελάχιστο αριθμό μελών 9 και μέγιστο 21 υπερβαίνει τη παράδοση του συμμαχικού πολυκομματικού ΣΥΡΙΖΑ (που δεν επεδίωκε αποκλεισμούς), την απουσία ωριμότητας συνύπαρξης εν κινήσει του πολυτασικού ΣΥΡΙΖΑ.
Ενώ η γενική πανηγυρική ρητορική περί ενίσχυσης του πολιτικού ρόλου των μελών είναι η συλλογική μας επιλογή με την απόφαση του συνεδρίου, εδώ ξεχνιέται και επιστρατεύεται μια λογική επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας με διορισμό.
Έχουμε επιλέξει 300 μέλη στη σύνθεση της Κ.Ε., έχουμε συγκροτήσει πολυπληθείς Ν.Ε. στις περσινές συνδιασκέψεις, διατηρούμε ενιαίες Ο.Μ. με εκατοντάδες μέλη (αλλά προτείνεται και η παράλληλη συγκρότηση νέων, οκταμελών τουλάχιστον Ο.Μ.), όμως η πρόταση των Τμημάτων για μέγιστη σύνθεση 21 μελών δεν συζητιέται.
Αντιθέτως, υπό τα σαλπίσματα της μάχης για τον οριστικό εξοβελισμό ενός φανταστικού κόμματος «νέου τύπου», εν σιωπή πρέπει να αποδεχθούμε πως «επειδή τα Τμήματα είναι βοηθητικές επιτροπές της Κ.Ε., είναι λογικό η Κ.Ε. να επιλέγει τους συντονιστές/τριες». Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός από την πίσω πόρτα, η κοοπτάτσια στην κανονιστική της εκδοχή... Τουλάχιστον ας δανειζόταν η Επιτροπή το σχετικό άρθρο από το καταστατικό του ΚΚΕ.
«Τα Τμήματα ως βοηθητικές επιτροπές της Κ.Ε. συγκροτούνται για την επεξεργασία θέσεων που εγκρίνονται από την Κ.Ε. και νομοσχεδίων για τη διευκόλυνση της Κ.Ο.» προτείνει η Επιτροπή... Αυτό υπήρχε και προηγουμένως. Υπήρχε και η διάταξη περί θεματικής συνεδρίασης της Κ.Ε. για ζητήματα της αρμοδιότητας του κάθε Τμήματος τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της θητείας του (αυτή η διάταξη τώρα απαλείφεται...).
Πότε η απερχόμενη Κ.Ε., η ΚΕΑ, το Πολ. Συμβούλιο ζήτησαν, έστω και μια φορά, την προγραμματική συνδρομή των Τμημάτων, την ειδική επεξεργασία πολιτικής; Είναι έλλειμμα πολιτικής βούλησης των ηγετικών οργάνων ή σύμπτωμα του συλλογικού τρόπου ανάδειξης των γραμματειών των Τμημάτων; Πότε, την τελευταία τριετία, απευθύνθηκαν οι εισηγητές των διορισμένων σφιχτών Τμημάτων στα ίδια τα Τμήματα, για να διαπιστώσουν τη θεωρητική και πολιτική ανεπάρκεια τους;
Τα Τμήματα δεν είναι κέντρα παραγωγής papers, με μια τεχνοκρατική διατύπωση πολιτικών εξισώσεων ως βιβλιογραφία του κεντρικού πολιτικού λόγου. Η επεξεργασία θέσεων και η διατύπωση εναλλακτικών προς τη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία πολιτικών δεν είναι εργαστηριακή άσκηση ειδικών. Συμπυκνώνει ταξικές κοινωνικές ανάγκες, υλοποιείται στο πεδίο κοινωνικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών, αφορά τη γραμμή πολιτικού αγώνα. Για τους λόγους αυτούς επιβάλλεται η συλλογική κομματική σύσταση των Τμημάτων, η δημοκρατική ανάδειξη με εκλογή των οργάνων τους και των συντονιστών τους, η ενίσχυση του πολιτικού τους ρόλου.
Αλλά επειδή η «φιλονικία για την πραγματικότητα ενός πράγματος, που έχει απομονωθεί από την πράξη, είναι καθαρά σχολαστικό ζήτημα», ας δούμε τι όντως συμβαίνει στη πράξη.
Το Τμήμα Παιδείας ανασυγκροτήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020.
Το εικοσαμελές συντονιστικό που εκλέχθηκε από τη γραμματεία του Τμήματος δεν συνεδρίασε ποτέ με λιγότερους από 16-17 συμμετέχοντες / συμμετέχουσες. Όλες οι αποφάσεις του υπήρξαν ομόφωνες, παρά την πολυτασική του σύνθεση. Και αυτό όχι γιατί είμαστε άγιοι αλλά γιατί συζητούσαμε και αποφασίζαμε για τη πολιτική μας εν κινήσει, στο πεδίο των αγώνων του κινήματος της Παιδείας.
Με τον Τομέα Παιδείας της Κ.Ο. υπήρξε μόνιμη συνεργασία και συντονισμός για την υποστήριξη του κοινοβουλευτικού έργου, για την κοινοβουλευτική υποστήριξη των θέσεων του κόμματος και την πολιτική στήριξη των δημοκρατικών αγώνων διδασκόντων και διδασκομένων. Ρώτησε κανείς πώς το καταφέραμε; Έτυχε και ταιριάξαν τα χνώτα μας ή υπήρξε συλλογική δέσμευση στους ταυτοτικούς όρους κομματικής συγκρότησης και λειτουργίας ως Αριστεράς; Γιατί υπήρξαν αντίστροφα φαινόμενα σε άλλους Τομείς;
Η σχέση του Τμήματος με τις οργανώσεις μας στους χώρους της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων ήταν ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του ίδιου του Τμήματος. Δοκιμάσαμε την υλοποίηση προβλέψεων του καταστατικού για τη δημιουργία κομματικού δικτύου των Ο.Μ. ΑΕΙ. Προέκυψε ως ανάγκη στη διάρκεια του δημοκρατικού κινήματος κατά της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας. Συντονιστήκαμε όχι μόνο οι οργανώσεις Πανεπιστημίων πανελλαδικά αλλά και με τη Ν. ΣΥΡΙΖΑ, που ούτως η άλλως η συμμετοχή της στο Τμήμα ήταν πολύτιμη. Είχαμε πολιτική νίκη. Συμπεράσματα από μια τέτοια μορφή κομματικού συντονισμού δεν είναι χρήσιμα;
Συμπεράσματα από τη δοκιμασία της πολιτικής μας στους χώρους της εκπαίδευσης στείλαμε επανειλημμένα στο Πολιτικό Συμβούλιο με αίτημα να συζητηθούν. Ουδέποτε κληθήκαμε... Δεν είχε κανένα πολιτικό ενδιαφέρον πώς και με ποιες θέσεις πετύχαμε τη μαζική κινητοποίηση του εκπαιδευτικού κόσμου στα σχολεία απέναντι στην πολιτική της Ν.Δ., που έφτασε και σε ακύρωση κυβερνητικών επιλογών;
Στο πεδίο της προγραμματικής επεξεργασίας και εμβάθυνσης, η παρέμβαση του Τμήματος σε συντονισμό με τις οργανώσεις μας οδήγησε στην αναδιαμόρφωση του σχετικού πεδίου στην Προγραμματική Συνδιάσκεψη. Οι οργανώσεις ΑΕΙ, αξιοποιώντας το δίκτυο συντονισμού τους (συντονιστές Ο.Μ., Ν.Ε. Παιδείας Αττικής, όλα τα μέλη της γραμματείας του Τμήματος στα ΑΕΙ), πραγματοποίησαν διήμερη προγραμματική συνδιάσκεψη τον Δεκέμβριο του 2021. Διαμορφώθηκαν θέσεις συνεκτικές, με την ισότιμη συμμετοχή όλων των μελών του κόμματος, με δεκάδες εισηγήσεις και άλλες τόσες παρεμβάσεις. Αποτελούν πια τη βασική μας κατεύθυνση στα ΑΕΙ για τον δημοκρατικό μετασχηματισμό τους σε δημόσιο χώρο μόρφωσης και ελεύθερης έρευνας, χωρίς δίδακτρα και με τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης. Αυτή ακριβώς η συλλογική πολιτική επεξεργασία που οργάνωσε το Τμήμα αποτέλεσε τη βάση για τις 13 θέσεις που εκφώνησε ο σ. Τσίπρας για τα ΑΕΙ, συμπυκνώνονται στις 5+1 προτάσεις που εισηγήθηκε στο συνέδριό μας.
Υπήρχε η δυνατότητα όλα αυτά, αλλά και η πολιτική εμπειρία κι άλλων Τμημάτων -Υγείας, Εργασίας, Πολιτισμού ...-, να εμπλουτίσουν τη συζήτηση για την ανανέωση των καταστατικών όρων συγκρότησης των Τμημάτων. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν προφανώς συνθετική και προωθητική. Δεν επιλέχθηκε.
Οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι το Σάββατο θα έχουν τη δυνατότητα να εγγυηθούν πως η δημοκρατική συλλογική εκλογή αποτελεί κανόνα ταυτότητας για ένα κόμμα της Αριστεράς. Αυτόν τον δημοκρατικό κανόνα υπηρετεί η εναλλακτική μας πρόταση στο άρθρο 18 για τα Τμήματα της Κ.Ε..
1 Τμήματα Υγείας, Παιδείας, Εργατικής Πολιτικής, Πολιτισμού, Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού, Βιομηχανίας και Ανάπτυξης, Μεταφορών, Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής, Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Μεταναστευτικής Πολιτικής, Αγροτικής Πολιτικής, Τουρισμού, Ψηφιακής Πολιτικής, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής
* Ο Δημοσθένης Παπασταμόπουλος είναι συντονιστής του Τμήματος Παιδείας
