Το υψηλό ενεργειακό κόστος πλήττει νοικοκυριά και επιχειρήσεις πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο πόλεμος παρατείνει και ενδεχομένως παροξύνει ακόμη περισσότερο ένα εφιαλτικό τοπίο, που όμως διαμορφώνεται και κλιμακώνεται εδώ και μήνες. Η Ελλάδα παραμένει η πρωταθλήτρια στις υψηλές τιμές ενέργειας μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει επαρκής κυβερνητική εξήγηση γιατί αφήνεται να συμβαίνει αυτό.
Δεν χωρεί καμία δικαιολογία για την ακριβότερη τιμή προμήθειας του φυσικού αερίου στην περιοχή μας (30% πάνω το ρωσικό αέριο απ’ ό,τι στη Βουλγαρία), για τη βίαιη απολιγνιτοποίηση (και τη σημερινή κυβερνητική αναδίπλωση), για τις υψηλές τιμές χονδρεμπορικής ηλεκτρικής ενέργειας (τις υψηλότερες στην Ε.Ε.), για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ (αλλά και τα υπερκέρδη της) εν μέσω ενεργειακής κρίσης και για τη δημοσιονομική, ρυθμιστική και ελεγκτική κυβερνητική αφωνία μήνες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος μέχρι και σήμερα.
Ήδη από τον Οκτώβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καλέσει τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να εξαντλήσουν το δημοσιονομικό και ρυθμιστικό οπλοστάσιό τους για την αντιμετώπιση του κύματος ακρίβειας, με αναφορά μάλιστα στην Ελλάδα ως μία από τις χώρες με τις υψηλότερες τιμές ενέργειας.
Από την αρχή ζητήθηκε η υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων και όχι αποσπασματικών επιδοματικού χαρακτήρα κάθε τρεις και λίγο: α) δημοσιονομικών, β) ρυθμιστικών, γ) ελεγκτικών. Δημοσιονομικών, διότι γνωρίζαμε τι επίκειται και το βιώνουμε σήμερα. Ρυθμιστικών, διότι βλέπουμε ότι οι ενεργειακές και χρηματιστηριακές αγορές δεν λειτουργούν ικανοποιητικά. Και ελεγκτικών, για την αποτροπή και φαινομένων αισχροκέρδειας και νόθευσης του ελεύθερου ανταγωνισμού που ενδημούν σε κάθε κρίση, και μάλιστα σε ολιγοπωλιακά διαρθρωμένες αγορές.
Σήμερα, με τον πόλεμο να δημιουργεί καθεστώς μεγαλύτερης ανασφάλειας και οικονομικού στραγγαλισμού των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, δεν χωρεί καμία δικαιολογία για την παρατεταμένη κυβερνητική αφωνία και τη μετάθεση του προβλήματος στις ελλιποβαρείς Βρυξέλλες. Εξάλλου, είναι πλέον σαφές ότι απαιτείται επανεξέταση της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Επανεξέταση των σχεδίων έκτακτης ανάγκης και του ενεργειακού μας μείγματος, του ρόλου των λιγνιτικών μονάδων και διάχυση της παραγωγής ενέργειας σε όσο το δυνατόν περισσότερους. Ο πόλεμος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως Κολυμβήθρα του Σιλωάμ της κυβερνητικής δυστοκίας.
Σήμερα επείγει αφενός ο άμεσος τερματισμός των εχθροπραξιών, αφετέρου ο συνολικός ανασχεδιασμός της ενεργειακής μας πολιτικής. Η ενεργειακή ασφάλεια είναι ασύμβατη με την ενεργειακή φτώχεια και η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι δυνατή χωρίς τη συμμετοχή της κοινωνίας στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, χωρίς ρυθμιστική εγρήγορση και χωρίς αυστηρό έλεγχο, πρόληψη και καταπολέμηση των στρεβλώσεων και των αθέμιτων πρακτικών.
*Νικόλαος Φαραντούρης, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, κάτοχος της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και την Πολιτική Ανταγωνισμού, Ενέργειας και Μεταφορών
