Είκοσι χρόνια από την εισβολή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, η «μόνη υπερδύναμη» τα μαζεύει και φεύγει από το πολύπαθο Αφγανιστάν. Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υλοποιεί παλαιότερη δέσμευση του Μπάρακ Ομπάμα, αλλά και απόφαση του προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υπέγραψε συμφωνία ειρήνης με τους Ταλιμπάν. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι σχετικές διαπραγματεύσεις πραγματοποιήθηκαν μυστικά, παρά την επίσημη θέση ότι η Αμερική «δεν συνομιλεί» με τρομοκράτες.
Υπενθυμίζω ότι ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο νεότερος είχε ξεκινήσει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν το 2001 ως απάντηση στο τριπλό τρομοκρατικό χτύπημα της Αλ Κάιντα στην καρδιά των ΗΠΑ στις 11 Σεπτεμβρίου 2001. Πρώτη φορά τέθηκε σε εφαρμογή το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ για συνδρομή σε μέλος της Συμμαχίας που υφίσταται επίθεση. Με άλλα λόγια, το αποκρουστικό χτύπημα της Αλ Κάιντα θεωρήθηκε πόλεμος εναντίον των ΗΠΑ και στον πόλεμο ο τότε Αμερικανός Πρόεδρος απάντησε με πόλεμο, τον οποίο ονόμασε «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», συνοδεύοντάς τον με τη θέση «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας». Στη βάση αυτή, η μία μετά την άλλη οι χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, δήλωσαν συμμετοχή στον πόλεμο του Αφγανιστάν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Ακόμα και η Γερμανία, που το σύνταγμά της απαγορεύει συμμετοχή σε πολέμους εκτός συνόρων, έστειλε μικρή στρατιωτική δύναμη.
Παράλληλα, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας αξιοποιήθηκε και για περιορισμούς στα ανθρώπινα δικαιώματα, με την ίδια την Αμερική να κουβαλά, εδώ και δύο δεκαετίες, την ντροπή του Γκουαντάναμο, ενώ πολλές χώρες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής (Συρία, Λιβύη) συνέδραμαν στις μυστικές πτήσεις της CIA για τη μεταφορά υπόπτων συμμετοχής στην «ισλαμική» τρομοκρατία. Ευτυχώς, οι περισσότερες χώρες του κόσμου είχαν τότε αρνηθεί τον λεγόμενο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, με συνέπεια να διαμορφωθεί ένα σχήμα «Αμερική εναντίον όλου του κόσμου», γιατί και μέσα στην Αμερική υψώθηκαν δυνατές φωνές, ακόμα και από τον χώρο των Ρεπουμπλικανών, εναντίον των τραγικών συνεπειών τού εν λόγω πολέμου.
Το ίδιο σχήμα ενισχύθηκε το 2002, όταν προετοιμαζόταν ο πόλεμος στο Ιράκ, που τελικά εξαπολύθηκε το 2003, με επίσης βαρύτατες συνέπειες για τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, προπαντός όμως για τον πολύπαθο λαό του Ιράκ.
Ας θυμηθούμε ότι αρχικά οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ φάνηκαν να κερδίζουν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν όταν έπεφτε η Καμπούλ στα χέρια της αφγανικής «Βόρειας Συμμαχίας» υπό τους ήχους της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη. Η συνέχεια, ωστόσο, ήταν πολύ δυσάρεστη για τους εισβολείς, που είχαν δημιουργήσει βάσεις εξόρμησης στο γειτονικό Πακιστάν. Έτσι επιβεβαιώθηκε ο χαρακτηρισμός «τάφος των αυτοκρατοριών» για το Αφγανιστάν, δεδομένου ότι εκεί είχαν ηττηθεί τόσο η Βρετανική Αυτοκρατορία όσο και η Σοβιετική Ένωση.
Απ’ ό,τι φαίνεται, η συμφωνία ειρήνης ευνόησε τους Ταλιμπάν να κυριαρχήσουν σε όλη τη χώρα, με τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται για το εσωτερικό πολιτικό και συνταγματικό καθεστώς που θα δημιουργηθεί. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τον πόλεμο στο Ιράκ, με γρήγορη ήττα του μισητού τυραννικού καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν, αλλά με πολύ αιματηρή συνέχεια και κυρίως ενίσχυση του ισλαμικού φονταμενταλισμού, που τροφοδότησε τον ISIS, ενώ το πάνω χέρι στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις πήραν οι υποστηριζόμενοι από το καθεστώς του Ιράν σιίτες.
Με άλλα λόγια, τόσο στο Αφγανιστάν όσο και στο Ιράκ πολέμησαν οι ΗΠΑ και οι «πρόθυμοι» σύμμαχοί τους, αλλά νίκησαν οι τρομοκράτες ή οι υποστηρικτές τους, επιβεβαιώνοντας τη θέση που είχαμε διατυπώσει ως ΣΥΝ και μεταγενέστερα ως ΣΥΡΙΖΑ ότι «ο πόλεμος και η τρομοκρατία αλληλοτροφοδοτούνται». Περίπου το ίδιο είχαμε υποστηρίξει και όταν το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε τη Γιουγκοσλαβία το 1999 και λέγαμε διά του Νίκου Κωνσταντόπουλου ότι «ο πόλεμος δεν αντιμετωπίζεται με πόλεμο, αλλά μόνο με διαδικασίες ειρήνης».
Από τα προαναφερθέντα εύκολα προκύπτουν τα διδάγματα τόσο για τις ΗΠΑ όσο και τη δική μας εξωτερική πολιτική, η οποία έδωσε το πράσινο φως για τον πόλεμο του ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2011, ενώ φλέρταρε (κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου) με την ιδέα διεθνούς στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία. Τώρα ξέρουμε πολύ καλά τι έγινε στη Λιβύη και ποιος κέρδισε τον πόλεμο στη Συρία. Ελπίζω και η σημερινή κυβέρνηση της χώρας μας, που έσπευσε πρώτη και μόνη από την Ε.Ε. να συμφωνήσει με την πειρατική εκτέλεση στη Βαγδάτη του αρχηγού των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και γενικότερα λέει «ναι σε όλα» στο ΝΑΤΟ, να αξιοποιήσει το αρχαίο ρητό «γηράσκω αεί διδασκόμενος», αν και φοβούμαι ότι οι πολιτικές δυνάμεις του χθες γηράσκουν μη διδασκόμενες. Έχουν όμως πολλά να διδαχτούν από την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
