Μετά τον ορυμαγδό αντιδράσεων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Τσιάρας απέσυρε το νομοσχέδιο της Ομάδας Εργασίας που είχε συστήσει για την αναθεώρηση διατάξεων του Οικογενειακού Δικαίου, το οποίο δεν έχει αλλάξει στη χώρα μας από το 1983.
Φεύγοντας από το υπουργείο Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Ιούλιο του 2019, εγχειρίσαμε στον κ. Τσιάρα σχετικό νομοσχέδιο, εργασία δύο και πλέον χρόνων, πάνω στο οποίο εργάστηκε η δική του επιτροπή, υιοθετώντας τα πλείστα, και ήδη, τον Ιούλιο του τρέχοντος, κατέθεσε τροπολογίες, προσθέτοντας το νέο 1519 ΑΚ, που προβλέπει ότι και οι δύο γονείς θα έχουν λόγο σε σοβαρές αποφάσεις, μη επαναλαμβανόμενες, οι οποίες αφορούν το μέλλον του παιδιού τους, ακόμη κι αν ο ένας ασκεί την επιμέλεια, με δικαστική απόφαση, ρύθμιση που ευθυγραμμίζει τη χώρα μας με τη Σύσταση CΜ/ Rec (215)4 του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά και τη Νομολογία του Αρείου Πάγου.
Στόχος της δικής μας δουλειάς ήταν η εξισορρόπηση ανταγωνιστικών ενίοτε συμφερόντων και η εμπέδωση ότι το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα που, λόγω της φύσης και της σοβαρότητάς του, υπερισχύει εκείνου των γονέων (ΕΔΔΑ, Neulinger και Shuruk κατά Ελβετίας, X κατά Λετονίας, Sahin κατά Γερμανίας), όπως άλλωστε επιτάσσει και το άρθρο 3 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Αστοχίες
Σήμερα ο υπουργός Δικαιοσύνης φέρνει νέες ρυθμίσεις για την επιμέλεια, άγνωστη η πηγή σύνταξής τους, με μια Αιτιολογική Έκθεση μιας σελίδας, που μπορεί όμως να αποτελέσει βάση συζήτησης, αν ληφθούν υπόψιν νομοτεχνικές βελτιώσεις και επισημανθούν αστοχίες, όπως:
Η/Ο άγνωστος συντάκτης των σημερινών ρυθμίσεων συγχέει ή/και εξισώνει τη γονική μέριμνα με την επιμέλεια. Προφανώς έχει μαθητεύσει στο αγγλοσαξονικό Δίκαιο και δεν μπήκε στον κόπο να συμβουλευτεί τον ελληνικό Α.Κ.
Στην παρ. 2 του 1516 Α.Κ. προστίθεται εδάφιο που προνοεί ότι αξιώσεις διατροφής μπορεί να ασκηθούν κατά τρίτου, βλέπουμε τη νομοθετική κατάληξη μιας συζήτησης που έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια και αφορά γιαγιάδες και παππούδες και που θα καταλήξει να απαλλάσσει τους γονείς από τις υποχρεώσεις τους. Επιτέλους, πότε ενηλικιώνεται κανείς σε αυτή τη χώρα;
Στο άρθρο 1532 ΑΚ προστίθεται νέα παράγραφος 2 με απαρίθμηση πράξεων που συνιστούν κακή άσκηση της γονικής μέριμνας (της επιμέλειας εννοεί, αλλά, όπως σημειώσαμε παραπάνω, ταυτίζει τις δύο έννοιες) προκειμένου να σκιαγραφήσει την έννοια της γονεϊκής αποξένωσης που αναφέρει στη μονοσέλιδη Αιτιολογική Έκθεση.
Ο αμφισβητούμενος, από την επιστημονική κοινότητα όρος της γονεϊκής αποξένωσης έχει επανειλημμένος καταγγελθεί από την GREVIO, την Επιτροπή Παρακολούθησης της Εφαρμογής της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, ως ένας ακόμη κακοποιητικός όρος για τις γυναίκες, αφού σε αυτές αποδίδεται, στη συντριπτική πλειονότητα της χρήσης του.
Αγκάθι
Το μεγάλο όμως αγκάθι είναι η προσθήκη στο άρθρο 1520 Α.Κ. ότι «ο συνολικός χρόνος που το τέκνο θα επικοινωνεί με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερος από το ένα τρίτο, υπολογιζόμενος είτε σε ετήσια είτε σε μηνιαία ή εβδομαδιαία βάση, εκτός αν ο γονέας που δεν διαμένει με το τέκνο επιθυμεί μικρότερο χρόνο επικοινωνίας». Ο παιδοκεντρικός χαρακτήρας της επιμέλειας πεθαίνει στο «εκτός αν ο γονέας που δεν διαμένει με το τέκνο επιθυμεί μικρότερο χρόνο επικοινωνίας». Το παιδί από υποκείμενο της επιμέλειας γίνεται το αντικείμενο του τι βολεύει τον γονέα που δεν διαμένει μαζί του. Αντί για ένα σαφώς καθορισμένο πλαίσιο επικοινωνίας και προγράμματος, η λέξη - κλειδί στο μεγάλωμα του παιδιού, με τη βούλα του νόμου ο γονιός πλέον βλέπει το παιδί όποτε τον βολεύει, τον ένα μήνα δέκα μέρες, τον επόμενο καθόλου. Και επειδή όλα αυτά γίνονται στο όνομα της ισότητας των φύλων, αναρωτιέμαι πώς ο γονιός που διαμένει με το παιδί θα αντιμετωπίζει τις αλλαγές στα «μπορώ» του άλλου γονέα. Η εν θέματι ρύθμιση θα γίνει αιτία περαιτέρω προστριβών και εντάσεων σε ήδη βεβαρυμένες σχέσεις πρώην ζευγαριών, αφού αυτοί που διατηρούν καλές σχέσεις δεν έχουν ανάγκη ούτε νόμους ούτε χρονόμετρα για την επικοινωνία.
Όλα αυτά ρυθμίζονται από ένα δαιδαλώδες σύστημα προσφυγής στη Δικαιοσύνη, όπου ο ασθενέστερος οικονομικά γονέας, μην αντέχοντας να ακολουθήσει τον/την πρώην σύζυγο στον δικαστικό μαραθώνιο, θα υποκύπτει στους εκβιασμούς του.
Η μεταβατική δε διάταξη, η οποία δίνει το περιθώριο δύο χρόνων για να προσβληθούν αποφάσεις που έχουν εκδοθεί πριν από την έναρξη ισχύος του, θα επιβαρύνει έτι περαιτέρω το δικαστικό σύστημα, αφού, για κάθε διαζύγιο στο οποίο ορίστηκαν τα τελευταία 17 χρόνια η επιμέλεια, η διατροφή, η επικοινωνία και η μέριμνα, θα υπάρχει η δυνατότητα προσβολής και θα χρειαστούν τουλάχιστον τέσσερεις παραστάσεις σε αίθουσα (προσωρινή διαταγή, ασφαλιστικά, αγωγή, έφεση).
* Η Μαρία Γιαννακάκη είναι πρώην γενική γραμματέας στο υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
