Τέτοιες δύσκολες μέρες καλό είναι να ξεκινάμε με την καλή είδηση. Η καλή είδηση της εβδομάδας λοιπόν ήταν ότι το Eurogroup δεν τινάχτηκε στον αέρα, ότι η Ευρωζώνη κατάφερε να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό, μπροστά στη μεγαλύτερη κρίση που περνάει η Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως επιμένει και η σχεδόν αιωνόβια βασίλισσα Ελισάβετ.
Το ταμείο, το δίχτυ και ο μηχανισμός
Ο συμβιβασμός, με τα λόγια του προέδρου του Eurogroup Μάριο Σεντένο, λέει το εξής: Το πακέτο περιλαμβάνει ένα κοινό ταμείο ασφάλειας - "δίχτυ προστασίας" για την απασχόληση με συνολικούς πόρους 100 δισ. ευρώ, έναν μηχανισμό από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) συνολικού ύψους 200 δισ. ευρώ για την παροχή ρευστότητας σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, καθώς και πιστωτικές γραμμές συνολικού ύψους 240 δισεκατομμυρίων ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ως "καταφύγιο" για τις χώρες - μέλη της Ευρωζώνης. Από αυτά τα ποσά, τα πρώτα 100 δισ. ευρώ, του προγράμματος “SURE” που εισηγήθηκε η Κομισιόν, είναι κοινοτικά λεφτά. Τα 200 δισ. ευρώ που θα δανείσει με εγγυήσεις της και με ευνοϊκούς όρους η ΕΤΕπ στις επιχειρήσεις, με προτεραιότητα στις μικρομεσαίες (με την ευρωπαϊκή έννοια), είναι χρήματα που δεν θα επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος. Και τα έως 240 δισ. ευρώ που μπορούν να ζητήσουν τα κράτη-μέλη από τον ESM -ή έως 2% του ΑΕΠ τους- προβλέπονται αποκλειστικά για τη στήριξη του συστήματος Υγείας και την κάλυψη αναγκών που σχετίζονται με την πανδημία. “Όσα κράτη κάνουν χρήση θα υπόκεινται στους συνήθεις κανόνες”, ξεκαθάρισε ο Σεντένο. Αυτό σημαίνει ότι και το δημόσιο χρέος τους θα αυξηθεί -όχι εντυπωσιακά- και θα υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις, αλλά δεν θα βαφτιστούν “Μνημόνια”. Θεωρητικά, όλοι αυτοί οι πόροι μπορούν να διατεθούν σχεδόν άμεσα, αλλά αυτό μένει να φανεί.
Σώθηκε το "πουλόβερ" της Ε.Ε.
Είναι θετικό λοιπόν που κάποιος συμβιβασμός επιτεύχθηκε- και έτσι δεν πρόκειται να ξεκινήσει εδώ και τώρα το ξήλωμα του πουλόβερ της Ευρώπης. Δεν πρόκειται να πει από την Τρίτη η Ιταλία, αφού θα έχει περάσει το παράξενο φετινό (καθολικό) Πάσχα, “εγώ φεύγω”. Δεν πρόκειται να ξεκινήσουν άμεσα οι κερδοσκόποι να επιτίθενται στις πιο αδύναμες χώρες της Ευρωζώνης - άλλωστε έβαλε πλάτη γι' αυτό και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Κι εδώ σταματούν οι καλές ειδήσεις κι αρχίζουν τα δύσκολα.
Το μέγεθος του συμβιβασμού
Το ευρωπαϊκό πακέτο των -έως- 540 δισ. είναι περίπου copy paste του γερμανικού πακέτου για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της πανδημίας. Πού είναι το πρόβλημα; Στο μέγεθος. Η Γερμανία των 80 εκατομμυρίων κατοίκων έχει σχεδιάσει -μέχρι στιγμής- επιδοτήσεις και πιστώσεις 1.200 δισ. ευρώ για να απαλύνει τις επιπτώσεις της κρίσης στην οικονομία της. Δυόμισι φορές περισσότερο από τα όσα αποφάσισε το Eurogroup για την Ευρώπη των 460 εκατομμυρίων κατοίκων.
Είναι προφανές ότι τα 540 δισ. δεν φτάνουν ούτε για αστείο, ακόμη και στο ρόδινο σενάριο, ότι η ύφεση που θα ακολουθήσει την καραντίνα θα περιοριστεί στο 5%. Να σημειωθεί, πάντως, ότι οι Γαλλογερμανοί “σοφοί”, το συμβούλιο εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύει τις κυβερνήσεις σε Παρίσι και Βερολίνο, φοβούνται διψήφιο ποσοστό ύφεσης. Θα περίμενε λοιπόν κανείς από τους υπουργούς Οικονομικών να μην κλείνουν τα μάτια και να μην αφήνουν τον χρόνο να περνάει.
Ίσως στη σύνοδο κορυφής της 23ης Απριλίου οι ηγέτες των “27” να φανούν πιο σοφοί. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ντοκτορά στα οικονομικά για να καταλάβει ότι το δημόσιο χρέος όλων των κρατών θα αυξηθεί δραματικά το επόμενο διάστημα. Κι όποιος στοιχειωδώς ξέρει να διαβάζει τις αποφάσεις των Eurogroup εύκολα διαπιστώνει ότι οι ήδη βαθιά χρεωμένες χώρες θα αντιμετωπίσουν τεράστια προβλήματα, αφού η καθεμιά αφήνεται να τα βγάλει πέρα μόνη της - με την εξαίρεση του προγράμματος “SURE”.
Η ψαλίδα...
Την επόμενη μέρα λοιπόν, η ψαλίδα μεταξύ των “νοικοκυρεμένων” του Βορρά και των χρεωμένων του Νότου θα ανοίξει ακόμη περισσότερο. Εάν υποθέσουμε ότι ο “καλός μαθητής”, η Γερμανία, θα ξεπεράσει πάλι κατά πολύ το νόμιμο -κατά Μάαστριχτ- όριο του 60% του ΑΕΠ, η ήδη βαθιά χρεωμένη Ιταλία θα βρεθεί να έχει σχεδόν το διπλάσιο του γερμανικού. Με ό,τι σημαίνει αυτό για το κόστος του νέου δανεισμού της, αλλά και του δανεισμού της βιομηχανίας της.
Είναι προφανές λοιπόν ότι η όποια Volkswagen θα έχει τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι στην όποια Fiat, πριν βγάλει καν το πρώτο αυτοκίνητο από τον ιμάντα παραγωγής. Όσο για την αντίδραση από το Βερολίνο -κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει το δόγμα Σόιμπλε-, θα είναι “προσπαθήστε να γίνετε πιο ανταγωνιστικοί”.
Ή αλλιώς “κάντε μεταρρυθμίσεις”, στην αγορά εργασίας, στο Δημόσιο, στο κοινωνικό κράτος. Εάν ο Λούθηρος μπορούσε να φανταστεί ποιο νόημα θα αποκτούσε η “μεταρρύθμιση” στον 20ό και τον 21ο αιώνα, θα ονόμαζε διαφορετικά την επανάσταση που έφερε στη Δυτική Εκκλησία μισή χιλιετία νωρίτερα.
... και η (φρούδα;) ελπίδα
Τότε γιατί η Ιταλία -αλλά και η Ισπανία, ακόμη και η “προβλέψιμη” Ελλάδα του Μητσοτάκη- αποδέχθηκαν τον συμβιβασμό του Eurogroup, χωρίς να ανοίγουν σαμπάνιες, εννοείται;
Πρώτον, επειδή μια μη απόφαση θα ήταν ακόμη πιο επικίνδυνη από μια κοντόφθαλμη απόφαση. Και δεύτερον, διότι ελπίζουν ότι θα προχωρήσει η σύσταση του νέου, προσωρινού χαρακτήρα ταμείου που αποφασίστηκε επίσης την Πέμπτη, το οποίο “θα έχει ρόλο ενίσχυσης της ανάκαμψης και θα αναλάβει δράση υποστήριξης των χειρότερα πληττόμενων χωρών”.
Αυτή η διατύπωση τους χωράει προς το παρόν όλους, και τους Νότιους, που θεωρούν ότι αυτό το ταμείο θα μοιάζει κάπως με ευρωομόλογο, και τους Γερμανούς, Ολλανδούς και σία, που ευελπιστούν να το αποφύγουν. Κάτι που θα είναι πιο εύκολο εάν με το καλό έχουν σταματήσει οι καθημερινές εκατόμβες στην Ιταλία και την Ισπανία και μαζί τους η ντροπή που μπορεί να νιώθουν σήμερα όσοι αρνούνται να φανούν αλληλέγγυοι με τους πιο βασανισμένους εταίρους.
Εάν, όμως, τους τελειώσει η ντροπή και το νέο ταμείο καταλήξει να είναι μίζερο, μια δεύτερη ευρωκρίση θα είναι προδιαγεγραμμένη. Και θα κληθεί πάλι να σώσει την παρτίδα -εάν μπορεί αυτή τη φορά- η ΕΚΤ. Ή το κλαμπ θα διαλυθεί.
