Στην Ελλάδα, τα φωτοβολταϊκά αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια με γρήγορους ρυθμούς, αλλά και με αρκετά προβλήματα. Συνεχίζουν όμως να αποτελούν την «ατμομηχανή» ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Το ερώτημα είναι εάν θα υπάρχει ισότιμη συμμετοχή όλων των τεχνολογιών στο ενεργειακό σύστημα και βέβαια εάν η ενεργειακή μετάβαση θα συμπεριλάβει και ομάδες πολιτών, με στόχο την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας που παίρνει μεγάλες διαστάσεις στη χώρα μας.
Τα «αγκάθια» για τα αγροτικά φωτοβολταϊκά
Ενα από τα κεφάλαια που αφορούν τον κλάδο των φωτοβολταϊκών είναι τα αγροτικά, τα οποία έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια σε αρκετές περιοχές της χώρας, συμβάλλοντας στη μείωση του ενεργειακού κόστους των παραγωγών. Εξαιτίας της πρόσφατης κακοκαιρίας αρκετά συστήματα στη Θεσσαλία υπέστησαν μεγάλες καταστροφές. Οι ζημιές αφορούν τις βάσεις των φωτοβολταϊκών, τις περιφράξεις αλλά και τα συστήματα inverters.
Με τους παραγωγούς σε αυτό το σημείο να περιμένουν την πλήρη αξιολόγηση των ζημιών και να ζητούν επιπλέον ενίσχυση από την Πολιτεία. Οι παραγωγοί είναι θορυβημένοι το τελευταίο διάστημα εξαιτίας του κινδύνου να απειληθεί η αξιοπιστία του ειδικού λογαριασμού για τις ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ). Η δημοσίευση από τον ΔΑΠΕΕΠ των οικονομικών στοιχείων για το πρώτο τρίμηνο του 2023 προκάλεσε ανησυχία στους παραγωγούς, καθώς παρουσίαζε έλλειμμα στον υπολογαριασμό των παλαιών έργων. Οι παραγωγοί ζητούν την ενίσχυση του ειδικού λογαριασμού και πλέον είναι στο χέρι του υπουργείου Ενέργειας πώς θα χειριστεί τη συγκεκριμένη περίπτωση. Παράλληλα, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγροτικών Φωτοβολταϊκών μιλά για την ανάγκη στήριξης του κλάδου και ζητάει να βγει ένα χρονοδιάγραμμα σε σχέση με την ένταξη όσων έργων έχουν απορριφθεί. Πρόκειται για έργα ισχύος 500KW που έχουν κολλήσει. Μεγάλο πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι η έλλειψη δικτύου. Ο σύνδεσμος επίσης ζητάει να υπάρχουν κίνητρα για τη δημιουργία συνεργατικών σχημάτων. Αξίζει να σημειωθεί πως το ζήτημα της έλλειψης δικτύου εμποδίζει την ανάπτυξη έργων και άλλων τεχνολογιών, ενώ το υπουργείο Ενέργειας δεν έχει κάνει σοβαρά βήματα για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος.
Η απόφαση για τον διαγωνισμό του 2022 για τα μικρά φωτοβολταϊκά
Την ίδια ώρα, ανοιχτό παραμένει το ζήτημα σε σχέση με την προβληματική διαδικασία για την υποβολή αιτήσεων στον διαγωνισμό για μικρά φωτοβολταϊκά σε Κρήτη και Πελοπόννησο, που είχε πραγματοποιηθεί το 2022. Την ευθύνη για τη διαδικασία είχε ο ΔΕΔΔΗΕ, ο οποίος όφειλε από το 2021 να θέσει σε λειτουργία μια ηλεκτρονική πλατφόρμα για την υποβολή των αιτήσεων. Τελικά το έκανε ένα χρόνο μετά και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2022. Η πλατφόρμα τέθηκε σε λειτουργία με πολλά προβλήματα, με αποτέλεσμα ο Σύνδεσμος Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά να κάνει λόγο για μη δίκαιη κατανομή του ηλεκτρικού χώρου. Μετά από καταγγελίες η διαδικασία «πάγωσε» και καλείται η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων να λάβει μια απόφαση. Τη τύχη όμως του διαγωνισμού στο τέλος θα την κρίνει το υπουργείο Ενέργειας.
Η πορεία της ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως η αγορά φωτοβολταϊκών το 2022 εγκατέστησε περισσότερα μεγαβάτ (MWp) από κάθε άλλη τεχνολογία, σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών. «Συγκεκριμένα, τα φωτοβολταϊκά αποτελούσαν το 85% όλης της νέας εγκατεστημένης ισχύος από ΑΠΕ για τη χρονιά αυτή., Η Ελλάδα ήταν το 2022 τρίτη στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά το ποσοστό της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής που παράγεται από φωτοβολταϊκά (πίσω μόνο από το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία), με ποσοστό τριπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Ήταν ακόμη δέκατη στον κόσμο ως προς την εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών ανά κάτοικο, με 526 W / κάτοικο. Το 2022, τα φωτοβολταϊκά παρήγαγαν το 39% της ηλεκτρικής κατανάλωσης όλων των νοικοκυριών της χώρας. Τα φωτοβολταϊκά είναι μακράν η πιο δημοκρατική τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, με πάνω από 60.500 εγκατεστημένα συστήματα όλων των μεγεθών σε όλη τη χώρα ως τα τέλη του 2022, αριθμός που αυξάνει με γοργούς ρυθμούς. Είναι πλέον και η πιο φθηνή τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, με το κόστος των φωτοβολταϊκών πλαισίων να έχει πέσει κατά 90% από το 2009 έως σήμερα», αναφέρει ο σύνδεσμος.
Στο πλαίσιο αυτό, παραμένει ερώτημα ποιο θα είναι το τελικό σχέδιο που θα καταθέσει η ελληνική κυβέρνηση στην Κομισιόν αναφορικά με την ενεργειακή μετάβαση της χώρας. Πρόκειται για το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που περιλαμβάνει τους στόχους για την ανάπτυξη των τεχνολογιών των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Βέβαια από το σχέδιο απουσιάζουν οι εκτιμήσεις σε σχέση με την ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων. Οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών αποτελούν βασικό όχημα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Ανακατατάξεις στην αγορά προμήθειας
Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες στρέφονται το τελευταίο διάστημα στα συμβόλαια αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας (PPA). Ο λόγος που εξηγεί αυτή τη στροφή της βιομηχανίας είναι η εκτίναξη της χονδρικής τιμής ρεύματος στη χώρα μας από το 2021, η οποία προκάλεσε προβλήματα σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, με την κυβέρνηση να καθυστερεί να πάρει εγκαίρως μέτρα για τη συγκράτηση των τιμών. Η χώρα μας είχε για πολλούς μήνες από τις πιο υψηλές τιμές χονδρικής στην Ευρώπη. Η έλλειψη προθεσμιακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ήταν ακόμα ένας λόγος.
Για τις ελληνικές ενεργοβόρες βιομηχανίες η στροφή στο σχήμα των διμερών συμβολαίων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας ήταν μονόδρομος, καθώς ο μηχανισμός επιδότησης που δρομολογήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο από την κυβέρνηση της Ν.Δ. παραμένει στα συρτάρια. Πρέπει, βέβαια, πρώτα να εγκριθεί από την Κομισιόν. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός προβλέπει την επιδότηση 50 ευρώ ανα μεγαβατώρα. Βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση της επιδότησης, το EBITDA των βιομηχανιών το 2023 να μειώθηκε τουλάχιστον κατά 40% σε σχέση με δύο χρόνια πριν.
Οι συμφωνίες PPAs της ΔΕΗ με Βιοχάλκο και Τιτάν
Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρούνται ανακατατάξεις το τελευταίο διάστημα στην αγορά προμήθειας, μετά και τη συμφωνία της ΔΕΗ με Βιοχάλκο και Τιτάν για συμβόλαια αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας (PPA). Σε ό,τι αφορά την τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν, το συμβόλαιο θα έχει διάρκεια 10 έτη και σε πρώτη φάση η ενέργεια που θα παράγεται από συμβατικές μονάδες της ΔΕΗ θα μεταφέρεται μέσω τρίτου προμηθευτή και συγκεκριμένα από την εταιρία Ήρων. Σε δεύτερη φάση η ενέργεια θα καλύπτεται από «πράσινη» ενέργεια. Σε σχέση με τη Βιοχάλκο, ο όμιλος είναι ο πρώτος που συνήψε συμβόλαιο αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας (PPA), ενώ πριν μερικές μέρες προχώρησε και σε δεύτερη συμφωνία με αιολικό πάρκο. Το συμβόλαιο θα έχει διάρκεια 10 χρόνια, με το αιολικό πάρκο ισχύος 35MW να τροφοδοτεί με ενέργεια την εταιρεία από τις αρχές του μήνα. Να σημειωθεί πως, όπως και με την τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν, προμηθευτής είναι η εταιρία Ήρων.
Ο μηχανισμός Green Pool
Την ίδια ώρα, παραμένει η αβεβαιότητα σε σχέση με την τύχη του μηχανισμού Green Pool, που εκτιμάται πως θα συγκρατήσει το κόστος των Συμβάσεων Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (PPAs). Το υπουργείο Ενέργειας αναμένει την απάντηση της Κομισιόν σε σχέση με τον μηχανισμό και εκτιμάται πως από τον επόμενο χρόνο θα ξεκινήσει η λειτουργία του. Υπενθυμίζεται πως η ελληνική πλευρά έχει προτείνει ένα σχήμα που θα λειτουργεί παράλληλα με το Χρηματιστήριο Ενέργειας, εξυπηρετώντας ακόμα και μικρούς παίκτες. Μέσω ενός κοινού φορέα σωρευτικής εκπροσώπησης θα μπορούν να συνάπτουν συμφωνίες, με το κράτος βέβαια να επιδοτεί ένα μέρος του κόστους εξισορρόπησης. Μένει, βέβαια, να διευκρινιστεί το ποσό της επιδότησης. Για το θέμα έχουν ήδη καταθέσει σχετικές μελέτες τόσο η AFRY όσο και η Grant Thornton.
