Τον κώδωνα του κινδύνου για όλα τα κρίσιμα πεδία της οικονομίας κρούει το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής. Με έκθεσή του προειδοποιεί ότι είναι ανέφικτη η επιστροφή της οικονομίας φέτος στα προ πανδημίας επίπεδα, ότι τα ελληνικά νοικοκυριά απειλούνται με συρρίκνωση της αγοραστικής τους δύναμης, καθώς και για μεσοπρόθεσμες αβεβαιότητες, οι οποίες σχετίζονται με σειρά κρίσιμων θεμάτων, από τη μελλοντική νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έως την επανενεργοποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας. Εμμέσως δε πλην σαφώς, συνιστά επιφυλακή ώστε να έχουν συνέχεια και βάθος οι συγκυριακοί, όπως αποδεικνύεται, παράγοντες αύξησης του ΑΕΠ του δεύτερου τριμήνου, στενή παρακολούθηση των δημοσίων οικονομικών και αναπροσαρμογή εισοδημάτων εάν εξακολουθήσει να ανεβαίνει ο τιμάριθμος, ούτως ώστε να μην υποβαθμιστεί η αγοραστική δυνατότητα των Ελλήνων.
Συγκεκριμένα, παράγοντες του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής τονίζουν ότι μπορεί μεν η ελληνική οικονομία να έτρεξε το δεύτερο τρίμηνο με ρυθμό 16,2%, ωστόσο είναι απαραίτητο, προκειμένου να υπάρξει πραγματική επιστροφή στα επίπεδα του 2019, να αγγίξει η φετινή ανάπτυξη το 9%, κάτι όμως το οποίο δεν θεωρείται εφικτό. Σχολιάζουν εν προκειμένω και ότι η επιστροφή στα προ πανδημίας επίπεδα θα πρέπει να υπολογιστεί όχι σε επίπεδο τριμήνων αλλά σε επίπεδο έτους αναφορικά με την πορεία της ανάπτυξης.
Ο πληθωρισμός απειλεί τα ευάλωτα νοικοκυριά
Όπως σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, κατά το δεύτερο τρίμηνο ο πληθωρισμός έχει περάσει σε θετικό έδαφος από τον Ιούνιο φτάνοντας το 1,2% τον Αύγουστο, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμη σαφές εάν και κατά πόσο η αυξητική τάση που παρουσιάζει διεθνώς θα περιοριστεί σε βραχυχρόνια περίοδο ή θα έχει και διάρκεια. Εάν μεν συμβεί το πρώτο ενδεχόμενο (εάν δηλαδή οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν βραχυχρόνια διάρκεια) -και εφόσον δεν αναπροσαρμοστούν ανάλογα τα εισοδήματα-, θα προκύψει μείωση της αγοραστικής δύναμης που θα πλήξει περισσότερο τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Εάν πάλι συμβεί το δεύτερο, τότε η μείωση της αγοραστικής δύναμης θα επιδεινωθεί και επιπρόσθετα θα αυξηθεί η πιθανότητα μεταστροφής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ - χάρη στην οποία το Ελληνικό Δημόσιο αντιμετωπίζει ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια δανεισμού.
Προειδοποίηση για τα ελλείμματα
Με βάση τα δημοσιονομικά στοιχεία του επταμήνου, προκύπτει διεύρυνση του πρωτογενούς ελλείμματος από τα 7,5 δισ. ευρώ το περσινό επτάμηνο σε πάνω από 10,5 δισ. ευρώ φέτος, αντανακλώντας την επιβάρυνση των έκτακτων δημοσιονομικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας. Η εξέλιξη έως το τέλος του έτους είναι αβέβαιη, καθώς, από τη μια πλευρά, λήγουν σταδιακά τα έκτακτα μέτρα, ενώ, από την άλλη, προστίθενται οι νέες παρεμβάσεις, ύψους περίπου 1,1 δισ. ευρώ, που δεν περιλαμβάνονταν στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Με τα σημερινά δεδομένα, δεν αναμένεται σημαντική απόκλιση από τις προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου (πρωτογενές έλλειμμα 12,3 δισ. ευρώ ή 7,2% του ΑΕΠ). Ενδεχόμενη δε απόκλιση του ελλείμματος σε ονομαστικούς όρους πιθανότατα θα αντισταθμιστεί σαν ποσοστό του ΑΕΠ χάρη στην ταχύτερη του αναμενόμενου οικονομική μεγέθυνση.
Σύμφωνα με την έκθεση, η πορεία των βραχυχρόνιων δεικτών οικονομικής δραστηριότητας και προσδοκιών δείχνει ότι η ανάκαμψη θα συνεχιστεί και το τρίτο τρίμηνο. Ωστόσο, η σχετικά γρήγορη επαναφορά της ελληνικής οικονομίας δεν θα πρέπει να λειτουργήσει καθησυχαστικά καθώς στηρίζεται σε έκτακτους παράγοντες, που δεν είναι βέβαιο ότι θα διατηρηθούν μεσοπρόθεσμα, όπως η γενική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων λόγω της πανδημίας (PEPP) της ΕΚΤ.
Η επαναλειτουργία των περισσότερων οικονομικών δραστηριοτήτων, από την πλευρά της προσφοράς, σε συνδυασμό με τις συσσωρευμένες αποταμιεύσεις των νοικοκυριών και την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, από την πλευρά της ζήτησης, λειτούργησαν συμπληρωματικά προς την κατεύθυνση της επιτάχυνσης του ρυθμού μεγέθυνσης. Ωστόσο, αφενός οι αποταμιεύσεις είναι πεπερασμένες, αφετέρου η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική θα αναστραφεί με τη λήξη των έκτακτων μέτρων. Επιπλέον, ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της πανδημίας δεν έχει εκλείψει οριστικά και το Γραφείο Προϋπολογισμού τονίζει την ανάγκη παρακολούθησης των βασικών μεγεθών πριν τη λήψη αποφάσεων συνέχισης της επεκτατικής οικονομικής πολιτικής με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα.
Μεσοπρόθεσμες αβεβαιότητες
Οι σημαντικότερες αβεβαιότητες είναι μεσοπρόθεσμες και αφορούν τα έτη από το 2022 και μετά. Ειδικά οι αποφάσεις της ΕΚΤ σε ό,τι αφορά το έκτακτο πρόγραμμα αγορών κρατικών ομολόγων αλλά και η αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας θα καθορίσουν το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί η ελληνική οικονομία και ειδικότερα η δημοσιονομική πολιτική. Όπως εκτιμάται, η στάση που θα τηρήσει η ΕΚΤ θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πορεία του πληθωρισμού. Οι συντάκτες της έκθεσης υπογραμμίζουν ότι το PEPP έχει ημερομηνία λήξης, τον Μάρτιο 2022, και μένει να διευκρινιστούν τα επόμενα βήματα. Το Σύμφωνο Σταθερότητας -που βρίσκεται σε αναστολή έως το τέλος του 2022- αποτελεί ήδη αντικείμενο συζήτησης. Οι κανόνες πρέπει να κινηθούν προς την κατεύθυνση της απλούστευσης και της μεγαλύτερης ευελιξίας, ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές συνθήκες που αντιμετωπίζει κάθε κράτος - μέλος.
Σημειώνεται ότι, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες, η χώρα πρέπει να σχεδιάσει τη διαδικασία επαναφοράς στη δημοσιονομική ισορροπία προκειμένου να απορροφήσει μεσοπρόθεσμα τους κραδασμούς από την πανδημία, χωρίς να επιβραδύνει την ανάκαμψη. Γι’ αυτό, απαιτείται γρήγορη απορρόφηση και αποδοτική αξιοποίηση των πόρων του ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης, οι τομείς που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν οι ανωτέρω πόροι περιλαμβάνουν τις επενδύσεις στη μακροπρόθεσμη ενίσχυση της δημόσιας Υγείας, τις επενδύσεις βελτίωσης του περιβάλλοντος και καταπολέμησης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, καθώς και τις επενδύσεις σε εφαρμογές ψηφιακού μετασχηματισμού, σε ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
