Τις πληγές που έχει υποστεί το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα, ειδικά την τελευταία διετία, με αποκορύφωμα τις παρακολουθήσεις πολιτικών προσώπων και το «ξήλωμα» ανεξάρτητων Αρχών πριν καν προλάβουν να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους σε σχέση με πιθανές κυρώσεις, θέτουν στο επίκεντρο με νεότερες εκθέσεις τους οι ανεξάρτητες οργανώσεις Vouliwatch, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), HIAS Ελλάδας, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και Reporters United.
Χθες το μεσημέρι, στην έδρα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, τρεις από τους ερευνητές παρουσίασαν ένα μέρος της εικόνας αναφερόμενοι σε περιστατικά και στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν τη συνεχιζόμενη υποχώρηση των θεσμών της χώρας. «Στόχος της συνεισφοράς μας είναι να υποστηρίξουμε τη διαδικασία ελέγχου του Κράτους Δικαίου με την υποβολή αξιόπιστων και επίκαιρων πληροφοριών και να αιτηθούμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη διατύπωση συστάσεων προς την Ελλάδα για συγκεκριμένες δεσμεύσεις».
Γενικευμένο φαινόμενο
Οπως επισημάνθηκε, η παραβίαση δικαιωμάτων και κανόνων εμφανίζεται παντού: Είτε στα κοινοβουλευτικά έδρανα, μέσα από ενέργειες που στρέφονται κατά της διαφάνειας, είτε στα δημοσιογραφικά τηλέφωνα, με τις παρακολουθήσεις, είτε στα αστυνομικά τμήματα και στα σύνορα με την Τουρκία, όπου εξαφανίζονται αιτούντες άσυλο υπό τη μορφή επαναπροωθήσεων.
«Πριν από κάποια χρόνια αντιμετωπίζαμε τα ζητήματα που ανέκυπταν ως συμπτωματικά των επιμέρους τομέων στους οποίους δραστηριοποιούμαστε. Ωστόσο, πρόσφατα καταλάβαμε ότι ενώ εμείς βλέπαμε όξυνση της βίας κατά προσφύγων στα σύνορα, αντίστοιχα η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έβλεπε όξυνση της αστυνομικής βίας. Την ώρα που εμείς βλέπαμε αύξηση της ποινικοποίησης προσφύγων και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι Reporters United έβλεπαν SLAPPs (σ.σ.: καταχρηστικές αγωγές σε βάρος δημοσιογράφων που θεωρούνται απειλή)» σημείωσε χαρακτηριστικά η Έλλη Κριωνά-Σαράντη, δικηγόρος της HIAS Ελλάδος και μία από τους ομιλητές.
Νωρίτερα ο Στέφανος Λουκόπουλος, διευθυντής του Vouliwatch, είχε σταθεί στα νέα… ήθη και έθιμα που εδραιώνονται σε σχέση με την καταπολέμηση της διαφθοράς και αφορούν το πολιτικό σύστημα. Όπως τόνισε, στον νέο νόμο που ψηφίστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο για το ποθέν έσχες «βλέπουμε την αδικαιολόγητη και υπερβολική μείωση χρόνου κατά τον οποίο μένουν αναρτημένες αφενός οι ετήσιες έκθεσης της επιτροπής ελέγχου -από τα επτά χρόνια έπεσε στα τρία- και αφετέρου οι δηλώσεις των βουλευτών και των βουλευτριών, που έπεσε από μια πλήρη θητεία συν τρία χρόνια στα μόλις τρία έτη».
Εργαλειοποίηση της Βουλής
Ο Στ. Λουκόπουλος υπογράμμισε επίσης την εργαλειακή χρήση της Βουλής. Όπως ανέφερε, μέσα στο 2023 για το 57% των νόμων που τέθηκαν σε διαβούλευση η προθεσμία ήταν μικρότερη από τις 14 μέρες που προβλέπεται χωρίς καμία αιτιολόγηση. Δεύτερον, εντοπίστηκαν από το Vouliwatch 504 άρθρα τα οποία πιθανότατα δεν τέθηκαν καθόλου σε δημόσια διαβούλευση, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι κατατίθενται συνεχώς εκπρόθεσμες και άσχετες με τον βασικό νόμο τροπολογίες, με το 65% από αυτές να έχει κατατεθεί τη χρονιά που πέρασε είτε την ίδια είτε την προηγούμενη μέρα της ψήφισης.
Για τις παρακολουθήσεις ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος από τους Reporters United παρατήρησε ότι «δύο χρόνια μετά τις πρώτες αποκαλύψεις, οι μόνοι που έχουν καταλήξει στη Δικαιοσύνη είναι οι δημοσιογράφοι που τις κατάφεραν και μέλη της ΑΔΑΕ που κατηγορούνται για τη διαρροή απορρήτων πληροφοριών». Επιπλέον, ανέφερε ότι όταν «η ΑΔΑΕ ήταν σε διαδικασία να επιβάλει πρόστιμο στην ΕΥΠ ύψους 100.000 ευρώ, η κυβέρνηση άλλαξε τα μέλη της μέσω της Διάσκεψης των Προέδρων». Για τη σημασία της υπεράσπισης του Κράτους Δικαίου επισήμανε ότι με την παρακολούθηση των συνομιλιών ενός δημοσιογράφου δεν καταπατάται μόνο η ιδιωτικότητα, αλλά μπαίνουν σε κίνδυνο και οι πηγές του, οι άνθρωποι που του μιλούν εμπιστευτικά.
