Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
16 °C
14.2°C17.9°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.8°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
14.4°C17.0°C
1 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
16.5°C17.2°C
3 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
14 °C
13.9°C15.2°C
0 BF 72%
Προγραμματική δυναμική παρέμβαση στην Παιδεία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Προγραμματική δυναμική παρέμβαση στην Παιδεία

133463030a.jpg

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να εξηγήσει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. για τα της Παιδείας. Για λόγους οικονομίας του κειμένου δεν γίνεται αναφορά στις παθογένειες που το πρόγραμμα καλείται να αντιμετωπίσει. Βασικά καθημερινά προβλήματα, όπως η αύξηση της βίας στα σχολεία, η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών και των μελών ΔΕΠ, η υποβάθμιση των χώρων στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, η εργαλειακή και άνευ προοπτικής αξιοποίηση της ψηφιακής συνθήκης, το γραφειοκρατικό παράλογο, το ατελέσφορο των τιμωρητικών αξιολογήσεων, η άχρηστη συσσώρευση γνώσης σε ένα εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα, η απουσία καλλιέργειας κριτικής γνώσης, οι επισφαλείς σχέσεις εργασίας, η απουσία πρόνοιας για τα πιο ευάλωτα παιδιά και τόσα άλλα δεν αναλύονται. Συνθέτουν, όμως, το πλαίσιο στο οποίο απαντούν οι τρεις άξονες του προγράμματος που αναλύονται παρακάτω.

Το άρθρο αυτό έρχεται καθυστερημένα. Ένα από τα κενά της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. σε ζητήματα εκπαίδευσης εντοπίζεται στην προγραμματική διάσταση. Ο θυμός για τη νεοφιλελεύθερη αγριότητα στα σχολεία και στα πανεπιστήμια δημιούργησε κινηματικές συνθήκες, αλλά έμεινε πολιτικά μετέωρος, καθώς δεν συνοδεύτηκε έγκαιρα από αριστερές προγραμματικές παρεμβάσεις, την τεκμηρίωσή τους και την ιδεολογική τους εμπέδωση. Στα θέματα της Παιδείας, όπως και σε άλλα, υπήρξαν και σημεία στα οποία o ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. άργησε να διατυπώσει ξεκάθαρη θέση λόγω εσωτερικών διαφοροποιήσεων. Παρότι διατυπώθηκαν αξιόλογες προγραμματικές εξαγγελίες για τα της Παιδείας στη διάρκεια της τετραετίας, δεν οργανώθηκαν σε ένα ενιαίο πρόγραμμα. Αυτό εκπονήθηκε μόλις τρεις μήνες πριν τις εκλογές. Είχε, όμως, ήδη χαθεί η δυνατότητα μιας οργανωμένης συζήτησης με τους ανθρώπους της εκπαίδευσης. Συζήτηση η οποία είναι εγγενώς απαιτητική εξαιτίας των επιτευγμάτων αλλά και των προβλημάτων της εκπαιδευτικής πολιτικής επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.: καθυστερήσεις (π.χ., λίγοι μόνιμοι διορισμοί στην εκπαίδευση, καθυστερήσεις σε νέα προγράμματα σπουδών και βιβλία), δομικές αδυναμίες (π.χ., μη αύξηση των μισθών), ανεπάρκειες (π.χ., δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς η τεχνογνωσία ανθρώπων της εκπαίδευσης που συντάχθηκαν με τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.), μεταρρυθμίσεις που έθιξαν ισχυρά συμφέροντα (π.χ., μετατροπή κάποιων Τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά Τμήματα, κατάργηση κάποιων Τμημάτων ΤΕΙ, ενίσχυση των ΕΠΑ.Λ., κατάργηση του «επιθεωρητισμού» των συμβούλων κ.λπ.) ή έπληξαν κυρίαρχες ιδεολογικές αναφορές (π.χ., αριστεία, νέα προγράμματα και βιβλία Θρησκευτικών, διδασκαλία κοινωνικών επιστημών, σημαιοφόρος με κλήρωση, τσάντα στο σπίτι, προσφυγόπουλα στα σχολεία, θεματική εβδομάδα με έμφαση στα έμφυλα ζητήματα κ.λπ.). Ακόμα και αυτό το πρόγραμμα που εκπονήθηκε πρόσφατα δεν επικοινωνήθηκε με αποτελεσματικό τρόπο. Δεν μεταγράφηκαν οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. σε απλά κείμενα ώστε να δημιουργηθούν συγκλίσεις ή αντιπαραθέσεις και να αναδειχθούν τα επίδικα στα οποία εστιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σε όσα σημεία έγιναν τα παραπάνω, όπως, για παράδειγμα, στα περί της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, δημιουργήθηκε σοβαρό πρόβλημα στη Ν.Δ.

«Δικαιοσύνη στην Παιδεία»

Το πλήρες πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι διαθέσιμο στο κίτρινο φυλλάδιο με τίτλο «Δικαιοσύνη στην Παιδεία». Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. για την Παιδεία αποβλέπουν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που συνεισφέρει σε ένα ρεαλιστικό μοντέλο πρωτοπόρας ανάπτυξης (οικονομίες αιχμής, αγροτική αναδιάρθρωση, τεχνολογικό προβάδισμα) προς όφελος των λιγότερο ευνοημένων κοινωνικών στρωμάτων, μοντέλο που ενδυναμώνει τη μη δεσμευμένη καλλιέργεια των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών, ενισχύει όλα τα παιδιά και τις οικογένειες ανεξαρτήτως των αφετηριών τους συμβάλλοντας στην ανοδική κοινωνική κινητικότητα, διαμορφώνει πολίτες με δημοκρατικά ιδεώδη και αίσθημα αλληλεγγύης, ενισχύει τον σεβασμό της όποιας ταυτοτικής αναφοράς (έμφυλης, θρησκευτικής κ.λπ.). Το πρόγραμμα δεν αφορά το «τι σήμερα ζητάει η αγορά» ή «τι είναι σήμερα επίκαιρο στα εκπαιδευτικά συστήματα», αυτό θα μας εγκλώβιζε στα αδιέξοδα που ζούμε εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Το πρόγραμμα αφορά το «τι κοινωνίες και οικονομίες χρειαζόμαστε και έχουμε τις δυνάμεις να δημιουργήσουμε» και βασίστηκε στη γνώση δομικών πλεονεκτημάτων που υπάρχουν στην κοινωνία μας (υψηλό επίπεδο μόρφωσης, θετική πρόσληψη της παιδείας, επιτυχημένο ερευνητικό δυναμικό).

Το πρόγραμμα φιλόδοξα υπερβαίνει τον κυβερνητισμό μιας τετραετούς θητείας και ταυτόχρονα είναι οργανωμένο σε δράσεις άμεσης προτεραιότητας επιπέδου τριμηνίας, μεσοπρόθεσμες δράσεις επιπέδου τετραετίας και ορισμένες μακροπρόθεσμες δράσεις που υπερβαίνουν την τετραετία (π.χ., κατασκευές σχολικών κτηρίων, φοιτητικών εστιών). Η χρηματοδότηση των δράσεων του προγράμματος έχει συμφωνηθεί στο επίπεδο του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και είναι κοστολογημένη. Για παράδειγμα, δεδομένης της ετήσιας αύξησης των μελών ΔΕΠ που προβλέπεται στο πρόγραμμα (άρα, μείωση μισθοδοσίας έκτακτου διδακτικού προσωπικού), η κατάργηση των μεταπτυχιακών διδάκτρων απαιτεί ετήσια δαπάνη 10 εκατ. ευρώ για τα έξοδα λειτουργίας τους. Η υλοποίηση του προγράμματος δεν συγκροτείται ως συνταγολόγιο βγαλμένο από ένα ιερατείο, αλλά προβλέπει τον συνεχή επαναπροσδιορισμό του βάσει πρωτοβουλιών «από τα κάτω»: έμφαση στη δημοκρατική λειτουργία των εκπαιδευτικών θεσμών και στις διαδικασίες συλλογικής διαβούλευσης, αξιολόγησης και επανασχεδιασμού, επαναφορά του Ν. 4547 περί αποτίμησης και προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου, μεταφορά των αρμοδιοτήτων των Συμβουλίων Διοίκησης στις Συγκλήτους των πανεπιστημίων και κατάργηση των υφιστάμενων Συμβουλίων Διοίκησης με τη λήξη της θητείας τους, ανάδειξη των Συλλόγων Διδασκόντων των σχολείων σε κυρίαρχο όργανο διοίκησης κ.λπ.

Τρεις είναι οι άξονες του προγράμματος: ανάσχεση της χρηματοδοτικής και θεσμικής φτωχοποίησης της εκπαίδευσης, των μαθητών και των εκπαιδευτικών, συστημικός χαρακτήρας και ενίσχυση μαθητών και φοιτητών. Οι άξονες αυτοί προκύπτουν από διαπιστώσεις σχετικά με τα βασικά προβλήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Προσλήψεις και αύξηση αποδοχών

Η ανάσχεση της φτωχοποίησης της εκπαίδευσης και των ανθρώπων της επιδιώκεται με την πρόσληψη 25.000 μόνιμων εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών εντός της τετραετίας, την αύξηση των αποδοχών των εκπαιδευτικών επιπλέον της αναγκαίας τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, τα μέτρα οικονομικής ενίσχυσης για αναπληρωτές/-τριες και νεοδιόριστους/-ες εκπαιδευτικούς που προσλαμβάνονται μακριά από την κατοικία τους, τον διπλασιασμό της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων, το εθνικό σχέδιο φοιτητικής στέγης σε βάθος δεκαετίας, την ενίσχυση των υποτροφιών και των ερευνητικών χορηγιών, την κατάργηση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα και την κάλυψη με δημόσια δαπάνη των εξόδων τους, τον διπλασιασμό του αριθμού μελών ΔΕΠ και ερευνητών σε βάθος τετραετίας, τη χορήγηση των αναδρομικών στα μέλη ΔΕΠ σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), χωρίς την προϋπόθεση ατομικής δικαστικής προσφυγής, την αναμόρφωση του ειδικού μισθολογίου των εργαζόμενων στη διδασκαλία και στην έρευνα στα πανεπιστήμια βάσει της πρόσφατης απόφασης του ΣτΕ, τον ανασχεδιασμό της χρηματοδότησης της έρευνας από το Ταμείο Ανάκαμψης, την υποστήριξη και τη μακροχρόνια χρηματοδότηση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, την περιστολή των επισφαλών μορφών εργασίας στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα.

Αναφορικά με την υπέρβαση της θεσμικής φτωχοποίησης, επιδιώκονται η επαναφορά της δημοκρατίας στη λειτουργία και στις αρμοδιότητες του Συλλόγου Διδασκόντων, Υπηρεσιακών Συμβουλίων και μαθητικών κοινοτήτων, η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη διαδικασία επιλογής των διευθυντών και των υποδιευθυντών των σχολείων, η επαναφορά των αιρετών εκπροσώπων των εκπαιδευτικών στα Υπηρεσιακά Συμβούλια, η κατάργηση των διατάξεων του Ν. 4957/2022 για τις διαδικασίες εκπροσώπησης φοιτητών/τριών στα συλλογικά όργανα διοίκησης και για το πειθαρχικό δίκαιο των φοιτητών/τριών, η επαναφορά του θεσμού των Περιφερειακών Κέντρων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού και του ρόλου του Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου, η κατάργηση του συμβούλου εκπαίδευσης-επιθεωρητή, η απελευθέρωση του σχολείου από περιττό γραφειοκρατικό φόρτο, η κατάργηση του συστήματος της ατομικής αξιολόγησης και της εξωτερικής αξιολόγησης των σχολείων και η επαναφορά της αποτίμησης και του προγραμματισμού του εκπαιδευτικού έργου, η άμεση μονιμοποίηση όσων νεοδιόριστων εκπαιδευτικών έχουν ολοκληρώσει τη δόκιμη υπηρεσία, η επανένταξη όλων των πτυχών λειτουργίας της ιδιωτικής εκπαίδευσης στις αρμοδιότητες του ΥΠΑΙΘ, το νομοθετικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη δημοκρατική φυσιογνωμία του πανεπιστημίου και θα επαναφέρει την εκλογή όλων των πανεπιστημιακών Αρχών και οργάνων απευθείας από την πανεπιστημιακή κοινότητα, η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου και του ρόλου της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, ο επαναπροσδιορισμός της αξιολόγησης στα πανεπιστήμια, η κατάργηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας και η επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου, η άμεση εκλογή κοσμητόρων, η επαναφορά του προγενέστερου, δημοκρατικού συστήματος εκλογής μελών ΔΕΠ.

Ενδυνάμωση μαθητών και φοιτητών

Η ενίσχυση και η ενδυνάμωση των μαθητών και των φοιτητών στις σπουδές τους επιδιώκεται με νέα προγράμματα σπουδών από το Νηπιαγωγείο έως και το Λύκειο, που θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη παιδαγωγικής συνέχειας και σύνδεσης μεταξύ των βαθμίδων, με ένα αναβαθμισμένο απολυτήριο, με ενισχυμένη εγκύκλια παιδεία στις Α΄- Β΄ τάξεις και με την καθιέρωση της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου ως τάξης κυρίως προετοιμασίας και εμβάθυνσης για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με την αναμόρφωση και την ενίσχυση του ολοήμερου σχολείου, την επαναφορά της θεματικής εβδομάδας, την επαναφορά στο Λύκειο των μαθημάτων Κοινωνικών Επιστημών και Καλλιτεχνικής Παιδείας με την αντίστοιχη ενσωμάτωσή τους στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ. Επιπλέον, ενίσχυση της ειδικής αγωγής με προσλήψεις αναγκαίου εκπαιδευτικού προσωπικού - δημιουργία τμημάτων ένταξης σε όλα τα σχολεία και έγκαιρη παράλληλη στήριξη, λήψη μέτρων στήριξης για τα παιδιά με αυξημένες μαθησιακές δυσκολίες και για τα παιδιά μεταναστευτικής και προσφυγικής καταγωγής, για παιδιά έγκλειστα σε ιδρύματα σωφρονισμού, προώθηση πολιτικών ισότητας και εξάλειψης της βίας και κάθε είδους διακρίσεων στο σύνολο των εκπαιδευτικών θεσμών, δημιουργία δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην εκπαίδευση. Προβλέπονται η επαναφορά της λειτουργίας των διετών προγραμμάτων σπουδών στα πανεπιστήμια, η ενίσχυση και η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με νέα αλλά και ήδη δοκιμασμένα προγράμματα, όπως το «Μια νέα αρχή στα ΕΠΑ.Λ.», η ενίσχυση των θεσμών διά βίου μάθησης, η επίλυση λειτουργικών και θεσμικών προβλημάτων στα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, στα σχολεία φυλακών, στα εσπερινά σχολεία, η συνεχιζόμενη κατάρτιση. Τέλος, προβλέπονται η κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων και της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής από τη φετινή χρονιά, η εφαρμογή της ελεύθερης πρόσβασης σε όσα πανεπιστημιακά τμήματα το επιτρέπει η προσφορά θέσεων, σύμφωνα με το σύστημα του Νόμου 4610/2019, η επαναφορά της συστηματικής περιοδικής επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών.

Λύσεις προς αριστερή κατεύθυνση

Ο συστημικός χαρακτήρας ως άξονας του προγράμματος αφορά την ολιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Κανένα πρόβλημα της εκπαίδευσης δεν μπορεί να λυθεί αν δεν προχωρούν οι λύσεις όλων των προβλημάτων προς μια αριστερή κατεύθυνση. Επιπλέον, κανένα σχολείο και κανένα πανεπιστήμιο δεν θα προοδεύσουν σημαντικά αν δεν υπάρξει συνολική πρόοδος για όλα, αν ορισμένα υποβαθμιστούν και άλλα ενισχυθούν. Για αυτό και προβλέπονται καθολικά μέτρα ενίσχυσης, κωδικοποίηση και απλούστευση της εκπαιδευτικής νομοθεσίας, ενιαίος χώρος εκπαίδευσης και έρευνας μέσω της επανένταξης της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στο υπουργείο Παιδείας, προγραμματισμός για την εξίσωση των εργασιακών δικαιωμάτων των αναπληρωτών/τριών εκπαιδευτικών με εκείνα των μονίμων, ενιαία εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών σε ολιγοθέσια και πολυθέσια Νηπιαγωγεία και Δημοτικά, κοινοί όροι λειτουργίας για ιδιωτικές και δημόσιες σχολικές μονάδες, υπαγωγή της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στο υπουργείο Παιδείας με παράλληλη διαβάθμιση και διασύνδεση όλων των βαθμίδων καλλιτεχνικής εκπαίδευσης.

Στις 25 Ιουνίου εκλέγουμε κυβέρνηση έχοντας κατά νου και το εκπαιδευτικό σύστημα που επηρεάζει το μέλλον των παιδιών μας. Ψηφίζουμε για το ποιοι θα μας κυβερνήσουν αλλά και για το ποιοι θα σηκώσουν το βάρος της αντιπαράθεσης, υπερασπιζόμενοι τη δημόσια εκπαίδευση έναντι της καταστροφής την οποία συστηματικά υφίσταται. Βασικό μέλημα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι να θέσει έναν ισχυρό αριστερό φραγμό σε αυτήν την πολιτική, δημιουργώντας τους όρους μιας πρωτοπόρας δημόσιας εκπαίδευσης στη βάση προγραμματικών δεσμεύσεων. Στις 25 Ιουνίου θα τεθούν οι όροι της ζωής μας, ας μην αφήσουμε σε άλλους να αποφασίσουν για εμάς.

Ο Γιώργος Αγγελόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής ΑΠΘ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL