Μια δίκαιη δίκη για τον Ζαχίρ, τον Ακίφ, τον Μοχάμαντ, που είχαν την ατυχία να είναι μελαμψοί Αφγανοί, Σομαλοί, μουσουλμάνοι και όχι ξανθοί, γαλανομάτηδες και χριστιανοί. Είχαν την ατυχία να μην είναι «κανονικοί» πρόσφυγες (σύμφωνα με την κατάπτυστη δήλωση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Νότη Μηταράκη και άλλων κυβερνητικών στελεχών). Από θύματα μετατράπηκαν σε θύτες. Από πρόσφυγες που είδαν τον χάρο με τα μάτια τους στα νερά της Μεσογείου, κατηγορήθηκαν για διακινητές.
Το όνειρό τους να ζήσουν ασφαλείς έγινε εφιάλτης και εκτίουν ποινές φυλάκισης 50 και 150 χρόνων σε ελληνικές φυλακές. Κατηγορούνται γιατί κράτησαν το τιμόνι της λέμβου που επέβαιναν και έσωσαν τη ζωή τους και αυτή των ομοεθνών τους όταν οι διακινητές τούς εγκατέλειψαν μεσοπέλαγα. Και δεν είναι οι μόνοι. Την ερχόμενη Πέμπτη 17 Μαρτίου στη Μυτιλήνη οδηγούνται στο Εφετείο ο Ζαχίρ και ο Ακίφ. Ο Μοχάμαντ ακόμη περιμένει…
Διεθνοποίηση της αλληλεγγύης
Δεν θα είναι μόνοι τους. Η Μυτιλήνη θα ξαναγίνει το νησί της αλληλεγγύης. Η Κίνηση «Καλλιτέχνες υπέρ μιας δίκαιης δίκης για τον Μοχάμαντ και κάθε Μοχάμαντ» θα είναι εκεί. Οι μουσικές και τα τραγούδια δέκα καλλιτεχνών, που θα δώσουν συναυλία το προηγούμενο βράδυ στο Καφέ Πανελλήνιον της Μυτιλήνης, θα τους συντροφεύουν στη δικαστική αίθουσα και θα τους δίνουν κουράγιο. Την εκδήλωση θα προλογίσει ο διασώστης προσφύγων και μεταναστών Ιάσωνας Αποστολόπουλος.
Παρόντες θα είναι και ευρωβουλευτές -Έλληνες και ξένοι- που ανταποκρίθηκαν στην επιμονή του Στέλιου Κούλογλου να διεθνοποιήσει την προκλητική καταδίκη που στηρίζεται σε ευρωπαϊκή νομοθεσία ποινικοποιώντας το αίτημα για την παροχή ασύλου και νομιμοποιώντας τις απωθήσεις στη θάλασσα. Ο Στέλιος Κούλογλου μαζί με την Ιρλανδή Κλέρι Ντέιλι βρέθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο στις φυλακές της Χίου όπου παραμένουν έγκλειστοι οι πρόσφυγες, μίλησαν μαζί τους και υποσχέθηκαν να μην τους αφήσουν μόνους. Η διεθνής πρωτοβουλία «Μια δίκαιη δίκη για τον Μοχάμεντ» αναμένεται να παραχωρήσει συνέντευξη μετά το πέρας της δίκης στο Εφετείο.
Τα πρόσωπα της τραγωδίας
Μοχαμάντ Χανάντ Αμντί, 28χρονος Σομαλός. 45 λεπτά ακρόαση, 142 χρόνια φυλακή. Καταδικάστηκε ως διακινητής γιατί έπιασε το τιμόνι για να σώσει τον Δεκέμβριο του 2020 τη ζωή 33 προσφύγων που επέβαιναν στη λέμβο και εγκαταλείφθηκαν από τον διακινητή μεσοπέλαγα. Θα το ξανάκανες; «Φυσικά, θα το έκανα πάλι από την αρχή. Πρώτα για να σώσω τις ζωές όλων όσων επέβαιναν στη βάρκα και γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος να χτίσω ένα καλύτερο μέλλον για μένα και την οικογένειά μου. Το έγκλημά μου είναι ότι εγκατέλειψα τη χώρα μου για να είμαι ασφαλής» - η πικρία του θύματος που μετατράπηκε σε θύτη. Σήμερα είναι κρατούμενος στις φυλακές της Χίου αναμένοντας το Εφετείο, που δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί.
Ζαχίρι Αμίρ, 26χρονος Αφγανός. Καταδικάστηκε σε 50 χρόνια και 10 μέρες φυλακή ως διακινητής γιατί συνελήφθη από το Λιμενικό να κρατά το τιμόνι μιας λέμβου την οποία εγκατέλειψε Τούρκος δουλέμπορος αφήνοντας, στις 12 Μαρτίου του 2020, μεσοπέλαγα στα παγωμένα νερά του Αιγαίου και κοντά στη Μυτιλήνη να σκυλοπνιγούν 23 πρόσφυγες. Μεταξύ αυτών και η έγκυος γυναίκα του. Κρατείται δύο χρόνια ακριβώς στις φυλακές της Χίου, ενώ η γυναίκα του και το παιδί του είναι σε δομή κράτησης στη βόρεια Ελλάδα. Περιμένει με αγωνία τη δίκη στο Τριμελές Εφετείο της Μυτιλήνης για την αποκατάσταση της αλήθειας. Θα είναι και η γυναίκα του εκεί για να υπερασπιστεί το δίκιο και το δικαίωμα να ζήσουν μαζί.
Ραζούλι Ακίφ, 24χρονος Αφγανός. Καταδικάστηκε σε 50 χρόνια και 10 μέρες φυλάκιση ως διακινητής, γιατί μαζί με τον Ζαχίρι Αμίρ μοιράστηκαν το τιμόνι μιας βάρκας με 23 πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν, πλήρωσαν τους διακινητές και αυτοί τους εγκατέλειψαν στα τουρκικά χωρικά ύδατα για να γλιτώσουν τη σύλληψη και τις βαριές ποινές. Δύο χρόνια -τα καλύτερα της νιότης του- βρίσκεται έγκλειστος στις φυλακές της Χίου και σήμερα των Σερρών. Περιμένει δικαιοσύνη από το Εφετείο στις 17 του Μάρτη.
50 χρόνια σε λίγα λεπτά
Ο Ρασούλι και ο Ζαχίρ είδαν για πρώτη φορά τον δικηγόρο τους στη δικαστική αίθουσα. Η δίκη κράτησε μόλις λίγα λεπτά. Ο δικαστής αφιέρωσε ένα λεπτό στον καθένα για ερωτήσεις. «Για ένα λεπτό, 50 χρόνια. Έκλαιγα για έναν μήνα» λέει με πικρία ο Ρασούλι.
Με νέους δικηγόρους να τους εκπροσωπούν πλέον, οδηγούνται στο Εφετείο σε λίγες μέρες. Ο Μοχάμαντ ακόμη περιμένει…
Για τον κάθε Μοχάμαντ
Της Μάρθας Φριντζήλα*
Μελετάω όλους αυτούς που δεν ήρθαν,
δεν είναι ούτε εκεί ούτε κι εδώ.
Βρίσκονται στη μέση της διαδρομής,
είναι, που λεν, στον δρόμο.
Πότε και πού πηγαίνουν δεν γνωρίζουν.
Πότε και πού θα φτάσουν δεν γνωρίζουν,
και πίσω να γυρίσουν δεν μπορούν.
Καμένα σπίτια, μαραμένα τα αμπέλια τους,
μαραμένα τα μαρουλάκια, οι ντομάτες, οι ελιές.
Ξεραμένα τα όνειρά τους.
Ρωτήσαν τότε τα παιδιά: Τι θέλετε;
Γιατί στους δρόμους σαν σκυλιά γυρνάτε;
Γιατί τα βράδια τα ντεφάκια σας βαράτε;
Γιατί στους τοίχους ζωγραφίζετε παράπονα;
Γιατί ανάβετε φωτιές μες στις πλατείες;
Κι είπανε τα παιδιά: Να, θέλουμε
καλύτερη ζωή για τους γονείς μας,
χώμα αμόλυντο για τα λουλούδια μας,
κι ήσυχο θάνατο για τους γερόντους.
Και βγήκανε στον δρόμο.
Είναι στον δρόμο.
Ζουν το μαρτύριο να μην τελειώνει το ταξίδι.
Και τι μαρτύριο να μην τελειώνει το μαρτύριο.
Δεν ξέρω πόση δύναμη μπορεί να έχει μια φωνή όταν κωφεύουν τα συστήματα και οι νόμοι. Εύχομαι μόνο να μπορούσε να παρηγορήσει το τραγούδι αυτό την ψυχή του Αμίρ και του Ακίφ, των αδελφών μας.
* Η Μάρθα Φριντζήλα είναι τραγουδίστρια
Δεν είναι η εξαίρεση, είναι ο κανόνας
Του Στέλιου Κούλογλου*
Ο Αμίρ Ζαχίρι και ο Ακίφ Ραζούλι, δύο Αφγανοί φυλακισμένοι σε ελληνικές φυλακές, δεν γνωρίζουν καν γιατί καταδικάστηκαν σε 50 χρόνια φυλακής έκαστος.
Τους γνώρισα στις φυλακές της Χίου τον περασμένο Νοέμβριο. Ο μικρότερος, 24άρης, έχει μάθει αγγλικά από την τηλεόραση της φυλακής. Ο μεγαλύτερος, 26άρης, ήταν αμίλητος και σκυθρωπός και είχε τους λόγους του: είχε χάσει για εβδομάδες επαφή με τη γυναίκα του και τα δύο του παιδιά. Το μικρότερο, το νεογέννητο, το έχει δει μόνο μια φορά, στη δίκη του. Πριν χάσει την επαφή, η γυναίκα του με τα παιδιά ήταν κάπου στη Θεσσαλονίκη.
Οι ιστορίες τους έχουν πολλά κοινά σημεία πέρα από το γεγονός ότι καταδικάστηκαν για διακίνηση μεταναστών: και οι δυο τους είδαν θάλασσα για πρώτη φορά όταν έφτασαν στις ακτές της Τουρκίας. Επίσης, δεν ξέρουν κολύμπι. Και το βέβαιο είναι ότι αν είσαι διακινητής, δεν παίρνεις βόλτα στο πλεούμενο την έγκυο γυναίκα και το μικρό σου παιδί.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημά τους είναι ότι βρέθηκαν στη λάθος θέση τη λάθος στιγμή. Και οι δύο ήταν στην ίδια βάρκα, με 23 νοματαίους φορτωμένη, χώρια ο πραγματικός διακινητής που πήδηξε από το σκάφος την κατάλληλη στιγμή. Η ατυχία του Ακίφ είναι ότι έπιασε το σχοινί που τους πέταξε το Λιμενικό για να σύρει τη βάρκα που είχε μείνει ακυβέρνητη. Σταμάτησε η μηχανή και δεν ήξεραν πώς να τη βάλουν μπροστά. Έτσι βρέθηκε στο εδώλιο ως καπετάνιος, άρα διακινητής σύμφωνα με τον Νόμο 4251/2014.
Το «έγκλημα» του δεύτερου είναι ότι ζει σε έναν άδικο κόσμο. Δεν ακούμπησε καν το σχοινί που πέταξαν οι λιμενικοί. Σύμφωνα με τους δικηγόρους τους, οι αρχές συχνά διαλέγουν στην τύχη τους «διακινητές». Σε μερικές περιπτώσεις οι δίκες γίνονται βιαστικά. Υπεράσπιση δεν έχουν οι κατηγορούμενοι, ο δικηγόρος που διορίζεται την τελευταία στιγμή δεν έχει ιδέα για την υπόθεση. Οι διερμηνείς σπανίζουν.
Οι υποθέσεις τους δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Οι καταδικασμένοι ως «διακινητές» αντιπροσωπεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία φυλακισμένων στην Ελλάδα. Οι ποινές τους είναι εξοντωτικές, γιατί τα χρόνια της ποινής αθροίζονται «με το κεφάλι», δηλαδή με τον αριθμό των ανθρώπων στη βάρκα την οποία υποτίθεται κυβερνούσαν. Ο νόμος του 2014 σκοπό έχει να αποθαρρύνει τους μετανάστες από το να κάνουν το ταξίδι προς μια ασφαλή ζωή. Κανένας απελπισμένος δεν αποθαρρύνεται από το να δοκιμάσει να περάσει στην Ελλάδα επειδή έριξαν από 50 χρόνια στον Ακίφ και στον Αμίρ ή 142 χρόνια στον Μοχάμαντ. Ούτε καν το μαθαίνει…
Την ερχόμενη Πέμπτη στη Λέσβο εκδικάζεται η έφεσή τους. Θα είμαστε παρόντες οι ευρωβουλευτές μέλη της διεθνούς πρωτοβουλίας «Μια δίκαιη δίκη για τον Μοχαμάντ». Τους το υποσχεθήκαμε στη Χίο. Και είναι και το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτούς.
* Ο Στέλιος Κούλογλου είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., επικεφαλής της πρωτοβουλίας «Μια δίκαιη δίκη για τον Μοχάμαντ»
Για τη δικαιοσύνη και την ανθρωπιά
Του Κώστα Αρβανίτη*
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγει τα σύνορά της στους πρόσφυγες από την Ουκρανία με μια απόφαση που χαιρετίσαμε πριν από λίγες μέρες. Μια δίκαιη, επιβεβλημένη, ανθρωπιστική απόφαση, το ελάχιστο που όφειλε η Ε.Ε. σε έναν λαό που δέχεται μια ανηλεή παράνομη εισβολή, που ξεσπιτώνεται μέσα στον βαρύ χειμώνα, που αναζητεί ασφαλές καταφύγιο από τη φωτιά και τον θάνατο που ξερνά πάνω του η πολεμική μηχανή του Πούτιν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγει τα σύνορά της, όπως δεν τα έχει ανοίξει ποτέ για κανέναν κατατρεγμένο, για κανένα θύμα πολέμου. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια θετική εξέλιξη, ένα θετικό προηγούμενο, μια νέα αφετηρία.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, στις ελληνικές φυλακές «φιλοξενούνται» ανάμεσα σε πολλούς άλλους και ο Αμίρ και ο Ακίφ, δύο άνθρωποι που καταδικάστηκαν ως διακινητές επειδή με υπεράνθρωπη προσπάθεια και τιτάνια ψυχραιμία κατάφεραν να μην πνιγούν και βρέθηκαν τη λάθος στιγμή στη λάθος θέση.
Απελπισμένοι και οι Ουκρανοί, απελπισμένοι και οι δύο Αφγανοί. Ανοιχτά σύνορα και φροντίδα για τους Ουκρανούς, βαρύτατο κατηγορητήριο, εξοντωτική ποινή και το στίγμα του «διακινητή» για τον Αμίρ και τον Ακίφ.
Συγχωρήστε με, αλλά αυτό δεν είναι Ευρώπη. Αν ο Αμίρ και ο Ακίφ δικάζονται ως διακινητές, τότε δεν θα έπρεπε να δικάζονται ως διακινητές όσοι προκαλούν τους πολέμους που αναγκάζουν τους Αμίρ και τους Ακίφ να ξεσπιτωθούν βίαια βάζοντας σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια τους τη ζωή;
Δεν είναι η Ευρώπη της ανθρωπιάς, της ισονομίας, του κράτους δικαίου. Είναι μια Ευρώπη δυστοπική, αποκρουστική, που κάνει face control σ’ αυτούς που προσέρχονται απελπισμένοι -ενίοτε και ημιθανείς- στα σύνορά της. Μια Ευρώπη μακριά όχι μόνο από το όραμα των δημιουργών της, αλλά και από τις δημοκρατικές επιταγές τού σήμερα.
Αυτή την Ευρώπη της βισεγκραντιανής απανθρωπιάς, της κατάλυσης του κράτους δικαίου και του κυνηγητού των κατατρεγμένων δεν μπορούμε να την ανεχτούμε.
Γι’ αυτό και μαζί με τους συναδέλφους Στέλιο Κούλογλου και Κλέρι Ντέιλι ενώνουμε τις φωνές μας για να υπερασπιστούμε όχι τους δύο Αφγανούς, τον Αμίρ και τον Ακίφ, ή κάποιον άλλο αυριανό Αμίρ, αλλά τη δικαιοσύνη και την ανθρωπιά.
Να υπερασπιστούμε την Ευρώπη!
* Ο Κώστας Αρβανίτης είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., μέλος της Επιτροπής LIBE
Δικάζονται γιατί ναυάγησαν
Του Ιάσονα Αποστολόπουλου*
Σε έναν κόσμο αποστερημένο από κάθε λογική και δικαιοσύνη τα θύματα δικάζονται επειδή ναυάγησαν. Πατέρας πνιγμένου προσφυγόπουλου στη Σάμο δικάζεται με την κατηγορία ότι έθεσε τη ζωή του παιδιού του σε κίνδυνο και κινδυνεύει με 10 χρόνια φυλακή!
Aλλοι επιζώντες της θάλασσας, όπως ο Χασάν ή ο Μοχάμεντ, κινδυνεύουν με εκατοντάδες χρόνια φυλακή επειδή αναγκάστηκαν να οδηγήσουν τη βάρκα για να σώσουν τους συνεπιβάτες τους. Το ίδιο και η διεθνούς φήμης Σύρια κολυμβήτρια Σάρα Μαρντίνι, που κολύμπησε 3 ώρες για να σώσει 18 πρόσφυγες από μια βάρκα με χαλασμένη μηχανή έξω από τη Λέσβο.
Σε μια απόλυτη αντιστροφή του Ναυτικού Δικαίου, το να διασώζεις ζωές προσφύγων έχει καταστεί σχεδόν ποινικοποιημένη πράξη. Εμείς στην Ιταλία, για έναν ολόκληρο χρόνο, κάθε φορά που διασώζαμε πρόσφυγες ερχόμασταν αντιμέτωποι με πολεμικά πλοία της Ιταλίας, τα οποία προέβαιναν σε κατάσχεση του καραβιού μας και συλλάμβαναν τον καπετάνιο. Η κατηγορία σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις είναι μία και μοναδική: «Διευκόλυνση παράνομης μετανάστευσης».
Δυστυχώς, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική βασίζεται στην αποθάρρυνση των αφίξεων και όχι στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σκοπός είναι η αποτροπή και η παρανομοποίηση του προσφυγικού πληθυσμού. Όπως έλεγε και ο αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ., «να τους κάνουμε τον βίο αβίωτο ώστε να τους αποθαρρύνουμε από το να έρχονται». Οι εξοντωτικές ποινές περί διακίνησης έχουν αυτόν ακριβώς τον στόχο.
Επίσης, η κουβέντα περί διακινητών, πέρα από το να λοιδορεί, να συκοφαντεί και να ποινικοποιεί την αλληλεγγύη, αποπροσανατολίζει και αποκρύπτει τις δομικές ευθύνες των ευρωπαϊκών κρατών και της Ελλάδας που έχουν αποκλείσει κάθε νόμιμη δίοδο για τους πρόσφυγες.
Η Συνθήκη της Γενεύης στην πράξη έχει καταργηθεί. Ο μόνος τρόπος για να φτάσει ένας άνθρωπος σε ευρωπαϊκό έδαφος και να ζητήσει άσυλο είναι να ρισκάρει να βασανιστεί στον Έβρο ή να πνιγεί στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δηλαδή όχι μόνο δεν παρέχουν ασφαλή περάσματα σε όποιον/α θέλει να καταθέσει αίτημα διεθνούς προστασίας, όχι μόνο δεν προστατεύουν επαρκώς τους ναυαγούς διαπράττοντας συνεχή και κτηνώδη pushbacks, αλλά δικάζουν και τα θύματα των ναυαγίων.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: «Ακόμα κι αν φτάσετε ζωντανοί στη στεριά, ακόμα κι αν πνίγουν τα παιδιά σας στον δρόμο, δεν έχετε ελπίδα. Εμείς θα σας κυνηγήσουμε». Η βαρβαρότητα επελαύνει και η ανθρώπινη ύπαρξη διαχωρίζεται στις ζωές που αξίζει να διασωθούν και τις ζωές που αξίζει να πεθάνουν.
Είναι ώρα να σταθούμε εμπόδιο στην επέλαση του θανάτου, να σταθούμε εμπόδιο στην επέλαση του ρατσισμού, πριν δηλητηριάσουν και άλλο τις κοινωνίες μας.
* Ο Ιάσων Αποστολόπουλος είναι διασώστης
Είμαστε εκεί που μας λένε το μυαλό και η καρδιά μας
Του Φοίβου Δεληβοριά*
Ποτέ δεν είχα πολιτική ατζέντα σε ό,τι αφορά τη στήριξη σε ανθρώπους ξεριζωμένους, αδικημένους ή απροστάτευτους. Αυτοί που φεύγουν απ’ τη γη τους χτυπημένοι από παιχνίδια που δεν ελέγχουν, προστατευμένοι ή απροστάτευτοι από τις διεθνείς συνθήκες, είναι οι παππούδες μου και -σε μια εκδοχή που ούτε θέλω να σκέφτομαι- τα εγγόνια μου. Συγκλονισμένος κοιτάζω τους ανθρώπους από την Ουκρανία που μέσα σε λίγες ώρες έγιναν έρμαια μιας παράφρονος στρατηγικής. Εξίσου όμως συγκλονισμένος κοίταζα πάντα και τους ανθρώπους -τους ενήλικες και τα παιδάκια- που έρχονταν από χώρες απροστάτευτες από τη γεωπολιτική συγκυρία. Πρέπει το μυαλό μας αλλά και η καρδιά μας να καθοδηγούν την πολιτική ατζέντα και τις στρατηγικές. Κι αυτό που λένε το μυαλό και η καρδιά πολλών από μας είναι ότι επόμενη μέρα στον πλανήτη με τεχνητούς διαχωρισμούς, με ρατσισμό, με άνιση πρόσβαση στη Δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια δεν γίνεται να υπάρξει.
Δεν τα λέω αυτά ιδεαλιστικά. Οι κατακτήσεις του ανθρώπου μες στους αιώνες δεν ήταν μόνο τεχνολογικές. Αφορούσαν και την ισονομία και τις ατομικές ελευθερίες. Τα πρόσφατα γεγονότα ας είναι αφορμή να το θυμηθούμε. Όσο για μένα και τους φίλους που συμμετέχουμε στη συναυλία στη Λέσβο, ήμασταν και είμαστε πάντα εκεί που μας λέει το ένστικτό μας. Εκεί που μας λένε το μυαλό και η καρδιά μας.
* Ο Φοίβος Δεληβοριάς είναι τραγουδοποιός
Ακραία κυνικός κόσμος
Της Μαρίας Παπαγεωργίου*
Δεν ξέρω πια πού να πρωτοσηκώσω το ανάστημά μου, μπροστά σε ποια πρόκληση, σε ποια αδικία, σε ποιον ξεριζωμό. Και όσο ανταλλάσσουμε αλληλογραφίες με τους συναδέλφους μου για το ποια τραγούδια θα τραγουδήσουμε στις 16 Μαρτίου ενώνοντας τις φωνές μας για τον Αμίρ και τον Ακίφ, την ίδια ώρα στον δήθεν δυτικό κόσμο κι άλλοι συνάνθρωποι παίρνουν τους δρόμους της προσφυγιάς.
Η άδικη κάθειρξη 50 χρόνων φυλάκισης σε δύο ανθρώπους που έσωσαν κρατώντας το τιμόνι άλλους συνανθρώπους είναι ένα πραγματικό συμβάν, συμβολίζει ωστόσο ταυτόχρονα και έναν ακραίο, κυνικό και καθοδηγούμενο κόσμο. Πόσο πιο κοντά στην πόρτα μας να έρθει η βαρβαρότητα για να τη δούμε κατάματα, χωρίς να στρέφουμε το βλέμμα λες και εμάς δεν μας αφορά;
Το ότι εγώ δεν βρέθηκα εκείνη τη στιγμή μέσα στη βάρκα ή στο τιμόνι της αποτελεί τυχαιότητα. Το να κάνω το ελάχιστο που μπορώ τραγουδώντας γι’ αυτούς τους ανθρώπους είναι η ελάχιστη συνειδητότητα.
* Η Μαρία Παπαγεωργίου είναι τραγουδίστρια
