Η συζήτηση σχετικά με τις δημοσκοπήσεις και την εγκυρότητά τους έχει ανοίξει ξανά το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα και η αλήθεια είναι ότι διακρίνεται από τη συνήθη στον ελλαδικό χώρο υπερβολή στον τρόπο με τον οποίον συζητάμε τα πράγματα. Πίσω από ισχυρισμούς και στάσεις ακραίες, που ενίοτε τείνουν προς το να θεωρούν ότι οι δημοσκόποι έχουν αντικαταστήσει τους κεφαλαιοκράτες στον ρόλο του ταξικού εχθρού και άλλοτε πάλι επιχειρούν να απαντήσουν σε στοιχεία της πραγματικότητας επικαλούμενες δημοσκοπικά ευρήματα, κρύβεται μια αλήθεια η οποία δεν είναι «στη μέση», αλλά κάπου αλλού.
Οι έρευνες της κοινής γνώμης δεν αποτελούν επιστήμη, βασίζονται ωστόσο στην επιστημονική μέθοδο. Για να εξαχθούν τα πορίσματά τους βασίζονται στη στατιστική όσο και στην πολιτική επιστήμη και στο τέλος της ημέρας έχουν και ένα στοιχείο υποκειμενικότητας - όχι κατ’ ανάγκην «στρατευμένης». Είναι επίσης γνωστό ότι το να ωθήσεις μια έρευνα προς ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα είναι κάτι εφικτό. Μπορείς να το κάνεις διά της επιλογής των ερωτημάτων, διά του τρόπου που τα θέτεις κ.λπ. Ακόμη, μπορείς να μεταβάλεις τη δημοτικότητα ενός ισχυρισμού ταυτίζοντάς τον ή αποσυνδέοντάς τον με τον φορέα του. Ένα ισχυρό παράδειγμα είναι οι ρατσιστικές θέσεις, των οποίων η δημοτικότητα μειώνεται αν το ερώτημα τεθεί ως «Συμφωνείτε με τη θέση της Χρυσής Αυγής ότι...;».
Οι δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας αναφορικά με την εσωκομματική εκλογή στο ΠΑΣΟΚ / ΚΙΝ.ΑΛΛ. ωστόσο δεν υπάγονται σε αυτή την κατηγορία του ανεκτού υποκειμενισμού. Κι αυτό γιατί στερούνταν την πρωταρχική βάση μιας έρευνας της κοινής γνώμης: το σώμα που ερωτάται. Στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ / ΚΙΝ.ΑΛΛ. αναμενόταν να ψηφίσει ένα ποσοστό του εκλογικού σώματος το οποίο θα κυμαινόταν ανάμεσα στο 1,5% και το 2,5%. Η εκτόξευση της συμμετοχής πέραν του αναμενόμενου έφτασε το ποσοστό αυτό στο 2,67%. Πρόκειται για ένα ποσοστό το οποίο βρίσκεται ήδη από μόνο του στα όρια του στατιστικού σφάλματος. Ειδικά δεδομένου ότι δεν πρόκειται για ένα ποσοστό 2,5% συγκεντρωμένο σε κάποιο σημείο ή γύρω από κάποια ιδιότητα (π.χ. οι κάτοικοι του νομού Αιτωλοακαρνανίας ή οι δικηγόροι), αλλά που βρίσκεται διασκορπισμένο σε όλο το εκλογικό σώμα, η αδυναμία μέτρησης είναι προφανής:
Οι δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας αναφέρονταν σε εκλογικά σώματα τα οποία ήταν εντελώς διαφορετικά από το εκλογικό σώμα που ψήφισε για τον αρχηγό του ΚΙΝ.ΑΛΛ. και αυτό ήταν κάτι που οι δημοσκόποι το γνώριζαν καλά. Η πιο μετριοπαθής εκτίμηση για τον αριθμό των ανθρώπων που θα ψήφιζαν στις εσωκομματικές του ΚΙΝ.ΑΛΛ. στις δημοσιοποιημένες έρευνες ξεπερνούσε τις 850.000 ανθρώπους, την ίδια ώρα που κανείς δεν περίμενε η πραγματική συμμετοχή να ξεπεράσει τις 250.000. Κάθε πολιτικός ερευνητής είναι σε θέση να γνωρίζει ότι το μόνο που μπορεί να κάνει σε αυτή την περίπτωση είναι να καταφύγει στη μαντεία -ή ας πούμε στην ελεύθερη πρόβλεψη.
Παρουσιάζοντας σχεδόν ομόφωνα τον Ανδρέα Λοβέρδο ως αυτόν που βρίσκεται στην πρώτη θέση των προτιμήσεων κάποιων ψηφοφόρων, οι δημοσκοπικές εταιρείες γνώριζαν ότι προβαίνουν σε μια διαστρέβλωση, δηλαδή ότι παρουσιάζουν τις γενικές συντηρητικές τάσεις της ελληνικής κοινωνίας ως τάσεις ενός ειδικού σώματος το οποίο δεν μπορούσαν να εντοπίσουν.
Τελικά, η σύγκριση του αποτελέσματος των εσωκομματικών εκλογών του ΚΙΝ.ΑΛΛ. με τις δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας προσφέρει δύο απλά συμπεράσματα: το πρώτο είναι ότι αρκετές δημοσκοπικές εταιρείες είναι έτοιμες να παραβιάσουν την επαγγελματική τους δεοντολογία προκειμένου να κάνουν μια δουλειά και το δεύτερο, πιο πολιτικό, ότι το σώμα που κινητοποιήθηκε για να ψηφίσει στις εκλογές του ΚΙΝ.ΑΛΛ. ήταν -έστω και ένα κλικ- λιγότερο δεξιό από το σώμα που από συνήθεια μετρούσαν οι έρευνες.
