Τον «ψηφιακό φόρο» επαναφέρει στην ατζέντα της η Ευρωπαϊκή Ένωση για πολλοστή φορά, δηλώνοντας αποφασισμένη να προχωρήσει στη θεσμοθέτησή του, ακόμα και μονομερώς, μετά την αποτυχία του ΟΟΣΑ να βρει κοινώς αποδεκτή λύση φορολόγησης εντός του 2020 παρά τις προσπάθειες.
Πρόκειται για τη φορολόγηση κατά κύριο λόγο των τεχνολογικών κολοσσών, της ομάδας των εταιρειών «GAFAM» (Google, Apple, Facebook, Amazon και Microsoft), οι οποίες καταφέρνουν να αποφεύγουν τη φορολόγηση στις χώρες που δραστηριοποιούνται -πρακτικά σχεδόν σε όλο τον πλανήτη- με το αιτιολογικό ότι φορολογούνται στην έδρα τους! Είναι εμφανές όμως ότι οι τζίροι και τα κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων κάθε χρόνο δεν έρχονται κυρίως από τη χώρα της φορολογικής έδρας. Όπως διαπιστώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξάλλου, «οι ψηφιακές επιχειρήσεις βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε άυλα περιουσιακά στοιχεία για τη δημιουργία περιεχομένου, ιδίως μέσω της οικονομικής εκμετάλλευσης των δεδομένων των χρηστών».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με το ψήφισμά του της 29ης Απριλίου 2021, τάχθηκε υπέρ της πρότασης που έχουν καταθέσει στο τραπέζι των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων οι ΗΠΑ για την επιβολή ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 21% επί των κερδών των εταιρειών της ψηφιακής οικονομίας. Ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής για τις ψηφιακές επιχειρήσεις είναι μόλις 9,5% κατά μέσο όρο, έναντι 23,2% για τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα.
«Οι διεθνείς φορολογικοί κανόνες που τέθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα δεν είναι κατάλληλοι για την ψηφιακή οικονομία. Απαιτείται επειγόντως ένας ελάχιστος συντελεστής εταιρικού φόρου σε διεθνές επίπεδο. Οι φόροι πρέπει να καταβάλλονται όταν και όπου δημιουργείται πραγματικά αξία, σημειώνει το ψήφισμα, που εκδόθηκε με 549 ψήφους υπέρ έναντι 70 κατά και 75 αποχές.
Στο ψήφισμα τονίζεται η ανάγκη να αντιμετωπιστεί η υποφορολόγηση της ψηφιοποιημένης οικονομίας λαμβάνοντας υπόψη την εγγενή κινητικότητα των πολυεθνικών υψηλής ψηφιοποίησης, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία αξίας. Να διασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή των φορολογικών δικαιωμάτων μεταξύ όλων των χωρών στις οποίες ασκούν οικονομική δραστηριότητα και δημιουργούν αξία.
Τονίζει επίσης ότι η φοροαποφυγή είναι επιζήμια για δύο λόγους: α) η είσπραξη μειωμένων δημόσιων εσόδων εμποδίζει την παροχή δημόσιων υπηρεσιών και μετατοπίζει τη φορολογική επιβάρυνση στον μέσο πολίτη δημιουργώντας έτσι περισσότερες ανισότητες, β) στρεβλώνει τις αγορές, θέτοντας τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρομεσαίες, σε μειονεκτική θέση και δημιουργώντας φραγμούς για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαπιστώνει επίσης ότι, καθώς η ζήτηση για ψηφιοποιημένες υπηρεσίες έχει εκτοξευτεί λόγω της υποχρέωσης για εκτέλεση πολλών εργασιών εξ αποστάσεως στο πλαίσιο της Covid-19, οι πάροχοι αυτών των ψηφιοποιημένων υπηρεσιών έχουν βρεθεί σε ευνοϊκότερη θέση από τις παραδοσιακές επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Και φαίνεται πως είναι ακριβώς η επείγουσα ανάγκη χρηματοδότησης του σχεδίου ανάκαμψης, με την απόφαση για το ταμείο ανάκαμψης (Next Generation E.U.) των 750 δισ. ευρώ, που η Ε.Ε. μάλλον επιδιώκει να χρηματοδοτήσει με τον ψηφιακό φόρο, που μπορεί να επιταχύνει τις εξελίξεις.
Η αναμόρφωση των φορολογικών κανόνων που εισηγείται ο ΟΟΣΑ αφορά μεγάλες πολυεθνικές με διασυνοριακές δραστηριότητες και έσοδα άνω των 750 εκατ. ευρώ, ενώ υπολογίζει ότι η επιβολή φορολογίας στα κέρδη των πολυεθνικών τής τεχνολογίας μπορεί να προσθέσει στα παγκόσμια φορολογικά έσοδα 100 δισ. δολάρια σε ετήσια βάση.
Εν τω μεταξύ, οι επιδόσεις των «GAFAM» και στο πρώτο τρίμηνο 2021 είναι εντυπωσιακές, καθώς επωφελήθηκαν από το κύμα ψηφιοποίησης: τα κέρδη της Amazon, για παράδειγμα, αυξήθηκαν από πέρυσι κατά 220%. Τα καθαρά κέρδη άγγιξαν τα 8,1 δισ. δολάρια έως τον Μάρτιο 2021. Τα κέρδη της Alphabet (μητρική της Google), αυξήθηκαν κατά 162% και διαμορφώθηκαν στα 17,9 δισ. δολ. Πάντοτε στο τρίμηνο, η Apple είχε κέρδη 23,6 δισ. δολ., ενώ και η Facebook είχε αύξηση κερδών 94%, στα 9,5 δισ. δολ. Η Microsoft είδε τα κέρδη της να φτάνουν τα 15,5 δισ. δολ. το πρώτο τρίμηνο του 2021, πετυχαίνοντας ρυθμό ανάπτυξης 44%.
Κώστας Αρβανίτης: Η ψηφιακή οικονομία προς όφελος της κοινωνίας και όχι βδέλλα που της ρουφάει το αίμα
Η απαίτηση για τη δημιουργία ενός ελάχιστου ενωσιακού πλαισίου φορολόγησης των μεγάλων ψηφιακών επιχειρήσεων δεν αποτελεί παρά τη μία μόνο από τις πολλαπλές όψεις του ίδιου προβλήματος.
Φορολογικά πλαίσια που δομήθηκαν πάνω σε συνθήκες επιχειρηματικότητας που αντιστοιχούν σε παρελθούσες εποχές, εθνικοί ανταγωνισμοί ακόμη και εντός της Ε.Ε., αλλά και ένα πολυδαίδαλο σύστημα κυκλοφορίας του χρήματος προκειμένου το χρήμα να μένει έξω από τα φορολογικά εθνικά «ραντάρ» σκιαγραφούν μια εικόνα μόνιμης και θεσμοθετημένης αδικίας που φέρνει αντιμέτωπα ακόμα και κράτη - μέλη εντός της Ε.Ε. Οι μεγάλοι παίκτες της ψηφιακής οικονομίας δεν εισφέρουν στα δημόσια έσοδα, ενώ εκμεταλλεύονται τον δημόσιο χώρο, αδικία που γίνεται ακόμη πιο ενοχλητική μετά την «έκρηξη» της ψηφιακής οικονομίας κατά την πανδημία της Covid-19.
Αυτή η αδικία εις βάρος των Ευρωπαίων πολιτών πρέπει να σταματήσει.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η προσπάθεια δημιουργίας επαρκούς πλαισίου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, επαρκέστερης προστασίας των προσωπικών δεδομένων, ρύθμισης της τηλεργασίας, αλλά και των εργασιακών δικαιωμάτων στις ψηφιακές πλατφόρμες.
Η ψηφιακή οικονομία είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αφήνεται να ζει παρασιτικά και εις βάρος των πολλών. Στην Ε.Ε. έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας.
