Γιατροί και νοσηλευτές, ειδικά στη βόρεια Ελλάδα, δεν έβλεπαν το σπίτι τους, δούλευαν χωρίς ωράρια, εξουθενώθηκαν, ενώ πολλοί νόσησαν και κάποιοι έχασαν τη ζωή τους ή διασωληνώθηκαν επειδή έφτασαν σε κατάσταση «burn out» για να καλύπτουν τις τρύπες που άφηνε η κυβέρνηση στο σύστημα Υγείας.
Κι όμως, κινδυνεύουν να κατηγορηθούν ως υπαίτιοι για τους θανάτους ασθενών με Covid εκτός ΜΕΘ κατά την έξαρση του δεύτερου πανδημικού κύματος, παρότι το ποσοστό αυτό υπολογίζεται σε 80% (άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για... περιπτώσεις ιατρικού λάθους).
Σύμφωνα με πληροφορίες της ΑΥΓΗΣ, ήδη έχουν κατατεθεί τουλάχιστον δύο αγωγές για θανάτους ασθενών εκτός ΜΕΘ στις αρχές του φθινοπώρου.
Η ΑΥΓΗ απευθύνθηκε στον δικηγόρο Νίκο Διαλυνά, ο οποίος έχει γίνει γνωστός από υποθέσεις «ιατρικής αμέλειας» και δηλώνει σε τηλεοπτικούς σταθμούς ότι «ανήκει σε δεξιό κόμμα» και ότι η κόρη του «ήταν δύο φορές υποψήφια βουλευτής με τη Ν.Δ.». Μας είπε ότι έχει ήδη ζητήσει από το ΑΧΕΠΑ ιατρικό φάκελο ασθενούς προκειμένου οι συγγενείς να αναζητήσουν ευθύνες μέσω της δικαστικής οδού. Υποστήριξε ότι ο ίδιος έχει «πέντε συνολικά υποθέσεις σε εξέλιξη εναντίον νοσοκομείων (Παπαγεωργίου, ΑΧΕΠΑ) για θανάτους ασθενών με Covid και μέσα στο ιστορικό αναφέρονται και τα ονόματα γιατρών (αλλά και στοιχεία, όπως τα sms που αντάλλαξαν)». Τονίζει ότι ακόμα δεν έχουν κατατεθεί μηνύσεις γιατί δεν διαθέτει επαρκή δεδομένα.
Στην επισήμανση της ΑΥΓΗΣ ότι, στην κορύφωση της πανδημίας, το κριτήριο εισαγωγής ασθενών με Covid-19 σε MΕΘ ήταν η επάρκεια ή όχι των κρεβατιών, ο κ. Διαλυνάς αρκέστηκε να απαντήσει: «Αν το νοσοκομείο δεν είχε ελεύθερες κλίνες, ο ασθενής έπρεπε να διακομιστεί σε άλλο νοσοκομείο». Δείχνοντας εμμέσως ως υπεύθυνους τους γιατρούς και όχι το Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο δεν φρόντισε να εξοπλίσει και να στελεχώσει τα νοσοκομεία προκειμένου να αντιμετωπίσει την πανδημία.
«Καθόλου τυχαία η διατύπωση Κοντοζαμάνη»
«Το ‘κυνηγητό’ κατά γιατρών δεν είναι τωρινό φαινόμενο, είναι βιομηχανία ολόκληρη εδώ και 20 χρόνια - στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ακόμα και Σύλλογος Θυμάτων Ιατρικών Λαθών», σχολιάζει στην ΑΥΓΗ ο γ.γ. της ΟΕΝΓΕ Πάνος Παπανικολάου. «Οι πρόσφατες δηλώσεις Κοντοζαμάνη δίνουν δικονομικά επιχειρήματα σε δικηγορικά γραφεία που ίσως ετοιμάζουν μηνύσεις και αγωγές για λογαριασμό συγγενών θυμάτων», τονίζει.
Εννοεί την απάντηση του αναπληρωτή υπουργού Υγείας (8.1.21), η οποία προκάλεσε κύμα αντιδράσεων καθώς ο υγειονομικός κόσμος την ερμήνευσε ως απόδοση ευθυνών στους γιατρούς (και όχι στις ελλείψεις σε μονάδες εντατικής θεραπείας) για τους θανάτους ασθενών με Covid-19 εκτός ΜΕΘ.
Σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου, δεν πρόκειται για φραστική αστοχία, διότι οι ερωτήσεις αυτές υποβάλλονται τουλάχιστον μία ώρα πριν από την καθιερωμένη ενημέρωση. Όπως εξηγεί ο γ.γ. της ΟΕΝΓΕ, «η απάντηση Κοντοζαμάνη ήταν εξαιρετικά δομημένη. Ενώ η ερώτηση του iatronet.gr είχε να κάνει με το τραγικό δίμηνο Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 2020 στη βόρεια και κεντρική Ελλάδα, ο κ. Κοντοζαμάνης μίλησε γενικώς περί ιατρικών κριτηρίων διασωλήνωσης βαρέως πασχόντων και γενικώς περί ιατρικών κριτηρίων εισόδου ασθενών στην ΜΕΘ σε όλες τις περιόδους και για όλα τα νοσήματα! Γενικολόγησε δήθεν αθώα, όπως θα έκανε αν υπήρχε πλήρης στελέχωση με αρκετούς γιατρούς και νοσηλευτές ανά ασθενή και ανά βάρδια, με υπεραφθονία διαθέσιμων ανά πάσα στιγμή κλινών ΜΕΘ σε κάθε νοσοκομείο κ.λπ.».
Κρίσιμα στοιχεία μένουν στο σκοτάδι από το υπουργείο Υγείας
Γιατί όμως η κυβέρνηση επέλεξε να φέρει στο προσκήνιο τις «ιατρικές ευθύνες» για τις ΜΕΘ;
Όπως φαίνεται, θέλει να στρέψει την προσοχή μακριά από σημαντικά ερωτήματα και προβληματικές καταστάσεις.
Συγκεκριμένα:
- Οι νοσηλείες σοβαρών περιστατικών εκτός ΜΕΘ φαίνεται πως ήταν στην ημερήσια διάταξη, ειδικά στη Θεσσαλονίκη, όπου οι μονάδες εντατικής θεραπείας λειτουργούσαν για μεγάλο διάστημα με πληρότητα 99%.
Στην ΑΥΓΗ της 3ης Ιανουαρίου («Η ‘προσχηματική νοσηλεία’, οι ανεπαρκείς ΜΕΘ και τα αναπάντητα ερωτήματα») καταδείξαμε πως, λόγω των σοβαρότατων ελλείψεων του ΕΣΥ σε προσωπικό και εξοπλισμό, ήταν έντονο το φαινόμενο της υποθεραπείας των ασθενών. «Φτάσαμε ένας γιατρός και δυο νοσηλευτές να φροντίζουν για 35, 50 ή και 60 ασθενείς. Όταν ένας ασθενής μένει χωρίς νερό επειδή δεν υπάρχει κανείς να του φέρει, είναι σίγουρο ότι η κατάστασή του θα επιδεινωθεί», σημειώνει στην ΑΥΓΗ η πρόεδρος της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Θεσσαλονίκης (ΕΝΙΘ) Δάφνη Κατσίμπα.
- Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει γνωστό από την κυβέρνηση το περιβόητο σχέδιο της επιτροπής για τον σχεδιασμό κλινών ΜΕΘ στην επικράτεια (η σύσταση της επιτροπής είχε ανακοινωθεί την άνοιξη του 2020).
- Υπάρχουν καταγγελίες γιατρών ότι, στη διάρκεια του δεύτερου κύματος, το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) πέταξε το μπαλάκι στους ίδιους τους γιατρούς για τη διακομιδή ασθενών σε κλίνες ΜΕΘ και την αναζήτηση κενών κρεβατιών σε άλλα νοσοκομεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι απ’ όλη τη βόρειο Ελλάδα μόνο δύο περιστατικά από τη Δράμα διακομίστηκαν στην Αθήνα. Το υπουργείο Υγείας μέχρι σήμερα δεν έχει απαντήσει πόσα αιτήματα δέχτηκε το ΕΚΕΠΥ για διακομιδή ασθενών σε κλίνες ΜΕΘ, πόσες διεκπεραίωσε και πόσες έμειναν σε εκκρεμότητα λόγω έλλειψης κλινών ΜΕΘ.
- Σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΝΙΘ, δεκάδες ασθενείς παρέμεναν για μέρες διασωληνωμένοι σε αυτοσχέδιες ΜΕΘ σε χειρουργεία και χώρους ανάνηψης, ακόμα και σε απλούς θαλάμους, ΜΕΘ στελεχωμένες με το υπάρχον προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων χωρίς την αναγκαία εξειδίκευση στην εντατικολογία. Ωστόσο, δεν υπάρχουν διαθέσιμα επίσημα στοιχεία για τη νοσηλευτική κίνηση, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Δεν γνωρίζουμε πόσοι ασθενείς νοσηλεύονται κάθε μέρα σε απλές κλίνες Covid-19 ούτε και πόσες κλίνες ΜΕΘ υπάρχουν ανά νοσοκομείο. Ούτε ξέρουμε πόσες από αυτές είναι παλιές ΜΕΘ και πόσες προέκυψαν από την αναγκαστική μετατροπή άλλων κλινών. Δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία ανά μονάδα για το προσωπικό (γιατρούς, νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές κ.ο.κ.) που καλύπτουν αυτές τις κλίνες, καθώς και τη σχέση εργασίας τους.
Υπάρχει «φάρμακο» απέναντι στις διώξεις και την «αμυντική ιατρική»;
Η μη εξαίρεση των γιατρών από τον καταλογισμό ευθυνών βάσει του άρθρου 38 του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα αφήνει εκτεθειμένους τους γιατρούς, με το «Μέτωπο Νοσοκομειακών Γιατρών» να προτείνει τη δημιουργία επιτροπής εσωτερικού ελέγχου κατά τα γαλλικά πρότυπα
Το ενδεχόμενο να θεωρηθεί ο ιατρικός κόσμος υπεύθυνος για την τραγωδία του κορωνοϊού παραπέμπει σε ένα ευρύτερο ζήτημα, αυτό του καταλογισμού των ευθυνών σε περιπτώσεις ιατρικού λάθους.
Σήμερα, σε περίπτωση που επιδικαστούν αποζημιώσεις μετά από μηνύσεις συγγενών ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους από Covid-19, η αστική ευθύνη βαραίνει τους γιατρούς, αν τυχόν αποδειχθεί βαριά αμέλεια ή δόλος.
Η ΟΕΝΓΕ στρέφει τα πυρά της κατά της «εγκυκλίου Χουλιαράκη», η οποία εκδόθηκε το 2018 (η σημερινή κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να την καταργήσει από το τέλος του ‘19) για να γνωστοποιήσει απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η απόφαση ρυθμίζει τη διαδικασία καταλογισμών, σε εφαρμογή των διατάξεων του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα (Δ.Κ.).
Το ζήτημα δηλαδή έχει προκύψει από το 2007, από τον Δ.Κ. και συγκεκριμένα από το άρθρο 38, το οποίο προβλέπει ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο μπορεί να καταλογίσει σε δημόσιο υπάλληλο μέρος της ζημιάς την οποία προξένησε σε αυτό από δόλο ή βαρεία αμέλεια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.
Στα τέλη του 2019, η εισήγηση για καταλογισμό 850.000 ευρώ σε νοσοκομειακό γιατρό της Λάρισας και 588.000 ευρώ σε γιατρό της Πρέβεζας αναστάτωσε τους γιατρούς της χώρας. Σε άλλη περίπτωση (πριν την εγκύκλιο Χουλιαράκη), γιατρός σε νοσοκομείο της Αχαΐας, στον οποίο καταλογίστηκαν 400.000 ευρώ, αθωώθηκε ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απαλλάχθηκε από τον καταλογισμό.
Η μη εξαίρεση των γιατρών από το άρθρο 38 του Δ.Κ. και ο φόβος ότι θα κληθούν να πληρώσουν δαπάνες αστικής ευθύνης μπορεί να τους οδηγεί πολλές φορές να ασκούν τη λεγόμενη αμυντική ιατρική ώστε να αποφύγουν μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες με ασθενείς.
Στην Αγγλία, για να αποφευχθεί αυτό το φαινόμενο, το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΝΗS) παρέχει πλήρη κάλυψη της αστικής ευθύνης των γιατρών, λειτουργώντας ουσιαστικά σαν ασφαλιστική εταιρεία.
Στη χώρα μας, αντίδοτο μπορεί να αποτελέσει, σύμφωνα με πηγές από τον νομικό χώρο, η θεσμοθέτηση μίας Προδικαστικής Επιτροπής Γνωμοδότησης (την έχει προτείνει η παράταξη του «Μετώπου Νοσοκομειακών Γιατρών»), που παραπέμπει περισσότερο στο γαλλικό σύστημα.
Η Επιτροπή αυτή θα συγκροτείται με απόφαση του εκάστοτε υπουργού Υγείας ή του διοικητή μίας Υγειονομικής Περιφέρειας και θα στελεχώνεται από έναν ήδη υπάρχοντα κατάλογο έγκριτων εμπειρογνωμόνων (θα επιλέγονται όσοι έχουν ειδικότητα σχετική με την ιατρική πράξη που εξετάζεται κάθε φορά). Η Επιτροπή θα συντάσσει ένα πόρισμα το οποίο θα είναι υποχρεωτικό προκειμένου κάποιος να προσφύγει δικαστικά (είτε αστικά είτε ποινικά) για να αναζητήσει ευθύνες έναντι του γιατρού.
Με το μοντέλο αυτό θα δημιουργηθεί ένα δίχτυ ασφαλείας για τον γιατρό, ο οποίος θα μπορεί να εισφέρει στη διαδικασία και να έχει επαρκή υπεράσπιση. Το δικαστήριο δεν θα επαφίεται πλέον σε έναν μόνο πραγματογνώμονα / ιατροδικαστή, ο οποίος σήμερα συνήθως πληρώνεται από τον «επιμελέστερο διάδικο», εν προκειμένω την πλευρά του ασθενούς (ή των συγγενών του). Στο προτεινόμενο μοντέλο, οι δαπάνες της πραγματογνωμοσύνης θα καλύπτονται από το κράτος και ο γιατρός θα μπορεί να υπερασπιστεί επιστημονικά τις θέσεις του σε σχέση με τις πράξεις του.
Σήμερα, την υπόθεση αναλαμβάνει το νοσοκομείο (αφού ενάντια σε αυτό στρέφεται ο ασθενής ή ο συγγενής του και όχι ενάντια στον γιατρό), το οποίο σπάνια εξασφαλίζει επαρκή υπεράσπιση - πολλές φορές δεν γνωστοποιεί καν στον εμπλεκόμενο γιατρό τη δικαστική αντιπαράθεση.
Αν εφαρμοστεί το προαναφερθέν μοντέλο, δεν θα παραπέμπονται συλλήβδην στις αίθουσες των δικαστηρίων όλοι οι γιατροί, είτε είναι ένοχοι είτε κατηγορήθηκαν αδίκως για σωματική βλάβη ή θάνατο ασθενούς.
