Το πολεοδομικό κεκτημένο, από τη δεκαετία του’80, για τη χωροθέτηση βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων με τα κριτήρια της όχλησης κατεδαφίζει η κυβέρνηση και ταυτόχρονα «πειράζει» στο σύνολό της την κατάταξη των εν λόγω δραστηριοτήτων που υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, ακριβώς για να εξαιρεθεί μεγάλος αριθμός τους από αυτήν, χωρίς καμία αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον.
Στον κατ’ ευφημισμόν Αναπτυξιακό Νόμο 4635/2019 περιελήφθη, κατά παραγγελίαν του ΣΕΒ και λοιπών επιχειρηματικών συμφερόντων, η κατάργηση των βαθμίδων όχλησης (υψηλή, μέση, χαμηλή) αφού οι προσπάθειές τους μέσω τρόικας δεν ευοδώθηκαν, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Στον ίδιο νόμο προβλέφθηκε η Έκδοση Κοινής Υπουργικής απόφασης η οποία θα εξομοιώνει τις τρεις κατηγορίες όχλησης με αυτές της περιβαλλοντικής κατάταξης. Ήτοι, Α1 για δραστηριότητες που ενδέχεται να έχουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, Α2 με σημαντικές επιπτώσεις και Β για όσες δραστηριότητες θεωρείται ότι προκαλούν τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για την Κατηγορία Α απαιτείται περιβαλλοντική αξιολόγηση αφού πρώτα εκπονηθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και στη συνέχεια έγκριση περιβαλλοντικών όρων και περιορισμών, τόσο για την κατασκευή της εγκατάστασης όσο και για τη λειτουργία της δραστηριότητας (το ΥΠΕΝ αδειοδοτεί τις Α1 και η αποκεντρωμένη Διοίκηση τις Α2). Η κατηγορία Β δεν αξιολογείται παρά εντάσσεται στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, όπου ο ενδιαφερόμενος δηλώνει... υπευθύνως τα στοιχεία της δραστηριότητας και του ιδίου προσκομίζοντας και κάποιες βεβαιώσεις από δασική, αρχαιολογική υπηρεσία κ.λπ. Άρα εκλείπει και η δημοσιότητα αλλά και η συμμετοχή φορέων κ.ά. μέσω γνωμοδότησης, όπως γίνεται επί της ΜΠΕ. Στις 9 Σεπτεμβρίου, εντέλει, εκδίδεται η ΚΥΑ 3833, ΦΕΚ Β, η οποία διαγράφει όλες τις προηγούμενες που κατέγραφαν την αντιστοίχιση των κατηγοριών των βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων με τα κριτήρια των οχλήσεων των πολεοδομικών διαταγμάτων και τα εξομοιώνει με την περιβαλλοντική κατάταξη...
Τα πάντα... παντού
Με αυτήν, συρρικνώνεται σε 28 ο αριθμός των δραστηριοτήτων που υπάγονται στην Α1 κατηγορία (πρώην υψηλή όχληση), σπρώχνεται ένα πλήθος 129 στην Α2 (πρώην μεσαία) και ο κύριος όγκος 180 στη Β (πρώην χαμηλή όχληση). Περιλαμβάνει δε συνολικά 223 είδη μεταποιητικών και συναφών δραστηριοτήτων, τα οποία ομαδοποιούνται ως εξής: βιομηχανία τροφίμων, παραγωγή προϊόντων καπνού, παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών και προϊόντων, βιομηχανία δέρματος και δερμάτινων ειδών, βιομηχανία ξύλου και προϊόντων ξύλου, παραγωγή χαρτοπολτού, χάρτου και προϊόντων από χαρτί, εκδοτικές και εκτυπωτικές δραστηριότητες, παραγωγή οπτάνθρακα, προϊόντων διύλισης πετρελαίου και καυσίμων, παραγωγή χημικών ουσιών και προϊόντων, παραγωγή προϊόντων από ελαστικό και πλαστικές ύλες, κατασκευή προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά, κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού, παραγωγή και επεξεργασία μετάλλων, κατασκευή εξοπλισμού μεταφορών, συντήρηση και επισκευή οχημάτων, συλλογή, καθαρισμός και διανομή νερού, εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων και χημικών ουσιών και προϊόντων, λοιπές βιομηχανίες, κατασκευή ηλεκτρικού εξοπλισμού και οπτικών συσκευών.
Το πρώτο «θύμα» της κατάργησης των οχλήσεων είναι η Αττική και το πολεοδομικό συγκρότημα Αθήνας-Πειραιά, όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας, αφού επανέρχονται οι ρυπογόνες δραστηριότητες (η υψηλή όχληση υπό τον μανδύα της Α2 κατηγορίας) και ενισχύεται ο υδροκεφαλισμός της. Οι επιπτώσεις, βέβαια, αφορούν όλη την επικράτεια καθώς δυναμιτίζεται η ποιότητα ζωής μέσω ανταγωνιστικών και ασύμβατων χρήσεων, αφού, λόγου χάρη, θα επιτρέπεται η χωροθέτηση βιομηχανικών χρήσεων σε απόσταση αναπνοής από περιοχές κατοικίας. Πόσο μάλλον όταν οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπου απαιτούνται πλέον, αδυνατούν να αποτυπώσουν επακριβώς προβλήματα δυσοσμίας, θορύβου, κυκλοφοριακής συμφόρησης που συνδέονται με τη λειτουργία πόλεων και οικισμών και αφορούν την αξιοπρεπή διαβίωση των κατοίκων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η καταργηθείσα Κοινή Υπουργική Απόφαση (1048,ΦΕΚ Β) του 2012 με την αντιστοίχιση των οχλήσεων, όπως και άλλες 4-5 που την συμπλήρωναν ή την εξειδίκευαν και προστέθηκαν έως το 2018 στην κατηγορία της υψηλής όχλησης, περιελάμβανε 42 δραστηριότητες και αναφερόταν σε περίπου 310, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων ηλεκτρικής ενέργειας. Η νέα ΚΥΑ φέρει την υπογραφή του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδ. Γεωργιάδη και της «πράσινης» πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ (υπουργού Κ. Χατζηδάκη, υφυπουργών Δ. Οικονόμου, Ν. Ταγαρά). Αλλά και η επίσης καταργηθείσα απόφαση 37674/2016 (ΦΕΚ 2471) με την περιβαλλοντική κατάταξη 222 βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων είχε 42 είδη δραστηριοτήτων στην Α1 κατηγορία.
Μαύρη ανάπτυξη, χωρίς όρους και όρια
Η φρέσκια ΚΥΑ, στην κυριολεξία «αλλάζει τα φώτα» στην κατάταξη των έργων, αφού χαλαρώνει τα όρια ανά κατηγορία ή τα αυξάνει υπέρμετρα ακόμη και στην Α1, ενώ ένα πλήθος δραστηριοτήτων οδηγείται στη Β κατηγορία για προφανείς λόγους. Ενδεικτικά, η δευτερογενής παραγωγή αλουμινίου παραμένει στην Α1 κατηγορία αλλά το όριο πενταπλασιάζεται, από 100 τόνους την ημέρα (η δυναμικότητα αναφέρεται στο παραγόμενο τελικό προϊόν) φτάνει τους πάνω από 500, το ίδιο με τη δευτερογενή παραγωγή χαλκού, όπου διπλασιάζεται από άνω των 50 τόνων σε 100... Στις χερσαίες εγκαταστάσεις αποθήκευσης παντός είδους επικίνδυνων προϊόντων το όριο για πάνω από 1.000 τόνους αποθηκευτικής ικανότητας της εγκατάστασης τώρα τριπλασιάζεται, πάντα στην Α1. Στην Α2 κατηγορία το όριο είναι από 3.000 τόνων έως 200, ενώ πριν στην ίδια κατηγορία ήταν μεταξύ 1.000 και 200 τόνων. Οι πλωτές σταθερές εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων ή χημικών προϊόντων εντάσσονταν στην Α1 κατηγορία, τώρα μαζί με τις κινητές εγκαταστάσεις ως ενιαία δραστηριότητα μετακομίζουν στη χαμηλότερη Α2! Ο εμποτισμός ή χημική κατεργασία ξύλου στο σύνολό της ανήκε πριν στη μέση όχληση και στην Α2 κατηγορία, τώρα μοιράζεται ανάμεσα στην Α2 και τη Β. Σε αυτήν, πρώτη φορά εντάσσονται δραστηριότητες όπως -πάλι ενδεικτικά- παραγωγή βασικών φαρμάκων, παραγωγή ανόργανων ή οργανικών βασικών χημικών, δευτερογενής παραγωγή χαλκού, επεξεργασία χρωμίου, νικελίου κ.ά., χυτήρια μη σιδηρούχων μετάλλων, κατασκευή μεμονωμένων συρμάτων και καλωδίων (πριν ήταν Α2), το σύνολο της κατασκευής και επισκευής τμημάτων πλοίων και σκαφών. Η τήξη-χύτευση εμπορικώς καθαρών μετάλλων μετατάσσεται από την Α1 στην Α2, όπως και η παραγωγή κραμάτων από πολύτιμα μέταλλα που ανήκε και στην υψηλή όχληση...
Εγκαταστάσεις με χημικά χωρίς περιβαλλοντική αξιολόγηση
Το αξιοπερίεργο στην ΚΥΑ είναι ότι δεν περιέχει καμιά μεταβατική διάταξη, μετά την κατάργηση των οχλήσεων για τις θεσμοθετημένες χρήσεις γης μέσω Προεδρικών Διαταγμάτων σχεδίων πόλεων, Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου κ.ά. Αντίθετα, διευκρινίζει πως δραστηριότητες που υπάγονται στην παρούσα και εξαιρούνται από την περιβαλλοντική κατάταξη πολεοδομικά αντιμετωπίζονται ως δραστηριότητες χαμηλής όχλησης. Όπου οι δραστηριότητες αυτές αναφέρονται ως επαγγελματικά εργαστήρια, νοείται η απαλλαγή τους από υποχρέωση υπαγωγής σε περιβαλλοντική αδειοδότηση. Επίσης, σε όσες περιπτώσεις δραστηριοτήτων προβλέπεται ελάχιστο όριο υπαγωγής στην κατηγορία, αυτές οι εγκαταστάσεις με δυναμικότητα ή μέγεθος μικρότερο από το όριο αυτό «απαλλάσσονται από την υποχρέωση υπαγωγής σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, δηλαδή σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις». Οι εγκαταστάσεις που με τη νέα κατάταξη ανήκουν στην κατηγορία Β αλλά ταυτόχρονα εμπίπτουν στην Οδηγία ΣΕΒΕΖΟ 3 κατατάσσονται στην κατηγορία Α2. Άλλο ένα παράδοξο και επικίνδυνο: εγκαταστάσεις με χημικά να κατατάσσονται στη Β κατηγορία, χωρίς περιβαλλοντική αξιολόγηση! Στην αμέσως χαμηλότερη κατηγορία, από Α1 σε Α2 και από Α2 σε Β, εμπίπτουν οι δραστηριότητες εντός οργανωμένων υποδοχέων. Η μια και μοναδική μεταβατική διάταξη-δώρο λέει ότι ακόμη κι αν έχει κατατεθεί φάκελος Προκαταρκτικού Προσδιορισμού Περιβαλλοντικών Απαιτήσεων (ΠΠΠΑ) ή Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ή Μελέτη Περιβάλλοντος, με το καταργημένο καθεστώς δύναται «ο φορέας των εν λόγω δραστηριοτήτων να αιτηθεί εγγράφως την υπαγωγή του στις διατάξεις της παρούσας».
Τα καλά και συμφέροντα
Φυσικά και ο ΣΕΒ πανηγυρίζει, σε ενημερωτικό του δελτίο, με ημερομηνία 7 Οκτωβρίου, αφού κατάφερε να απαλλαγεί «από την προσέγγιση της 'όχλησης' που έχει καταστεί σταδιακά παρωχημένη και αναποτελεσματική» για τα συμφέροντά του... Και αφού εκείνος κάνει κουμάντο μαζί με το υπουργείο Ανάπτυξης, με το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να έχει αποποιηθεί το αντικείμενό του στον σχεδιασμό και στην προστασία του περιβάλλοντος χάριν του δημοσίου συμφέροντος, υποδεικνύει τι δέον γενέσθαι. Αποδέκτης είναι αποκλειστικά το ΥΠΕΝ. Θεωρεί λοιπόν ως εκκρεμότητες τα εξής: «1. Έκδοση των αναγκαίων γενικών προδιαγραφών, όρων και περιορισμών, για την αδειοδότηση των δραστηριοτήτων Κατηγορίας Β. Πρόκειται για τις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) όσων έργων και δραστηριοτήτων: α) υπάγονται για πρώτη φορά στην Κατηγορία Β στο πλαίσιο της ΚΥΑ και β) όσων έργων και δραστηριοτήτων θα υπάγονται στην Κατηγορία Β λόγω του ότι θα είναι εγκατεστημένες σε Οργανωμένους Υποδοχείς Μεταποιητικών και Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων / ΕΠ (και εφόσον ο συγκεκριμένος κωδικός δεν διαθέτει με βάση την κατάταξη Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων). 2. Επικαιροποίηση του πλαισίου αδειοδότησης όσων δραστηριοτήτων δεν περιελήφθησαν στην ΚΥΑ. Για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες θα απαιτηθεί νεότερη Υπουργική Απόφαση και ένταξη στις κατάλληλες Ομάδες (μεταξύ άλλων αφορά τις δραστηριότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, εργασίες διαρρύθμισης Οργανωμένων Υποδοχέων ΜΕΔ / Επιχειρηματικά Πάρκα κ.ο.κ.) 3. Αποσαφήνιση μέσω ερμηνευτικής εγκυκλίου ποιοι κωδικοί α/α δραστηριοτήτων εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 2 παρ. 2 της ΚΥΑ που δεν κατατάσσονται δυνάμει της νέας ΚΥΑ, καθώς οι αλλαγές στην ονοματολογία ορισμένων κατηγοριών έχουν ήδη προκαλέσει διασταλτικές ερμηνείες για το τι ισχύει».
