Επιμέλεια: Ελίνα Βέτση
Την 1η Δεκεμβρίου συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Παπούα - Νέα Γουινέα. Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι Παπούα γιόρτασαν την εθνική τους ημέρα με μελαγχολία. Ο Πόους Πάρκοπ, κυβερνήτης της πρωτεύουσας Πορτ Μόρεσμπι, κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι αγνοεί τη συνεχιζόμενη κρίση στην περιοχή της Παπούα που βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Ινδονησίας. Θύματα πολλαπλών θηριωδιών, οι κάτοικοι της περιοχής διεκδικούν σταθερά το δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση της περιοχής, δικαίωμα το οποίο τους στέρησε παρανόμως, το 1969, η δικτατορία.
Το «Πρωινό Αστέρι», η σημαία σε λευκό σε κόκκινο φόντο -σύμβολο του έτοιμου να χύσει το αίμα του λαού της Παπούα- υψώθηκε για πρώτη φορά την 1η Δεκεμβρίου 1961, όταν οι Ολλανδοί επέτρεψαν στους κατοίκους της Παπούα να υψώσουν τη σημαία τους δίπλα στη δική τους. Μια πράξη με υστερόβουλα κίνητρα: γνώριζαν πως η νεοσύστατη Δημοκρατία της Ινδονησίας, η οποία είχε διακηρύξει την ανεξαρτησία της στις 17 Αυγούστου 1945, εποφθαλμιούσε τη Δυτική Νέα Γουινέα, η οποία βρισκόταν υπό τον ζυγό της Ολλανδίας. Σήμερα η νήσος της Νέας Γουινέας είναι κομμένη στα δύο: στα δυτικά δύο επαρχίες, η Δυτική Παπούα, που καταλαμβάνει το άκρο δυτικό τμήμα της νήσου της Νέας Γουινέας, και η Παπούα, ενώ το υπόλοιπο νησί αποτελεί αυτόνομο κράτος με την ονομασία Παπούα - Νέα Γουινέα και πρωτεύουσα το Πορτ Μόρεσμπι.
Οι κάτοικοί της, σκουρόχρωμοι, εκχριστιανισμένοι, που ενδέχεται ακόμα να φορούν θηκάρια πέους, μοιάζουν με απειλή τόσο για τη θρησκευτική ηθική όσο και για την οικονομική ενότητα της Ινδονησίας. Διεκδικούν το δικαίωμά να αποφασίσουν για το μέλλον τους, σε αντίθεση με το δημοψήφισμα - παρωδία, το οποίο διενεργήθηκε πενήντα δύο χρόνια πριν, τον Απρίλιο του 1969. Κατασκευάστηκε στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι οποίες φοβόντουσαν πως η Ινδονησία, επικεφαλής του Κινήματος των Αδέσμευτων, θα στρεφόταν στους Σοβιετικούς. Για να την ικανοποιήσουν λοιπόν, εξανάγκασαν την Ολλανδία, με την υπογραφή της συμφωνίας της Νέας Υόρκης της 15ης Αυγούστου 1962, να εγκαταλείψει την κυριαρχία της στη Δυτική Νέα Γουινέα και να την παραχωρήσει στην Τζακάρτα, την 1η Μαΐου 1963. Σε αντάλλαγμα, η Ινδονησία εγγυήθηκε την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αυτοδιάθεση της περιοχής μέσα στα επόμενα έξι χρόνια. Έξι χρόνια τρόμου και καταπίεσης (30.000 θύματα), με το πέρας των οποίων περίπου 1.000 κάτοικοι της Δυτικής Παπούα (στους 800.000) ψήφισαν υπέρ της προσάρτησης στην Ινδονησία. Στις 19 Νοεμβρίου 1969, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ONU) επικύρωσε το αποτέλεσμα.
Χωρίς αμφιβολία ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προτίμησε να θυσιάσει το δικαίωμα του λαού της Παπούα στην αυτοδιάθεση στον βωμό μιας πολύ πιο σταθερής και προσοδοφόρας για τα αμερικανικά συμφέροντα λύσης. Το πλούσιο υπέδαφος της περιοχής ανασκάλεψε την επιθυμία του αμερικανικού εξορυκτικού κολοσσού Freeport Sulphur (σήμερα γνωστού ως Freeport - McMoRan), ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο σκόπελος του Προέδρου Σουκάρνο, πατέρα της ανεξαρτησίας της Ινδονησίας, απείθαρχου απέναντι στην ισχύ του χρήματος, ξεπεράστηκε στο πρόσωπο του φιλόδοξου και με ιδιαίτερη επιρροή στρατηγού Σουχάρτο, ο οποίος δυνάμωσε γρήγορα την ελπίδα των ενδιαφερομένων μερών. Με τη στήριξη των Αμερικανών αλλά και της CIA, το πραξικόπημα της 30ής Σεπτεμβρίου 1965 του επέτρεψε να ανατρέψει τον Πρόεδρο Σουκάρνο, ενώ σφαγιάστηκαν περίπου 500.000 με 2 εκατομμύρια κομμουνιστές (ή υποτιθέμενοι ως τέτοιοι). Από τον Απρίλιο του 1967, ο στρατηγός παραχώρησε στην Freeport Sulphur το δικαίωμα να διερευνήσει, με αφορμή σημαντικές επενδύσεις, τα εκπληκτικά κοιτάσματα χαλκού και χρυσού των ορυχείων του Έρτσμπεργκ και του Γκράσμπεργκ, με το δεύτερο να αποτελεί το μεγαλύτερο ορυχείο χρυσού και ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού του κόσμου - με ασύγκριτα κέρδη έως σήμερα.
Ενώ η καταστολή εντείνεται, ο λαός της Παπούα δεν τα παρατά. Οι ηγέτες των κυριότερων οργανώσεών τους συλλαμβάνονται, όπως, για παράδειγμα, ο Άνγκους Κοσέ, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής της Δυτικής Παπούα (ΚΝPB). Η πρόσβαση στο Ίντερνετ μπλοκάρεται τακτικά. Ινδονήσιοι δημοσιογράφοι παρακολουθούνται, υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων φυλακίζονται ή διώκονται. Η δικηγόρος Βερόνικα Κομάν, απειλούμενη με θάνατο, αναγκάστηκε να καταφύγει στην Αυστραλία. Σύμφωνα με τον Βίκτορ Γεϊμό, εκπρόσωπο της KNPB ,«ο λαός κατεβαίνει στους δρόμους γιατί δεν ανέχεται πλέον να είναι αποικιοκρατούμενος, περιθωριοποιημένος, με τους πολίτες να θεωρούνται στην καλύτερη των περιπτώσεων πολίτες δεύτερης κατηγορίας και στη χειρότερη υπάνθρωποι, ζώα».
Οι κάτοικοι της Παπούα δεν έχουν κανένα δικαίωμα ελέγχου στο μέλλον και στο έδαφός τους. «Θεωρείται οικονομική ανάπτυξη ο δρόμος που συνδέει το Σορόνγκ με το Μερόκε; Τα δεκατρία νέα λιμάνια; Τα επτά νέα αεροδρόμια; Μια απάτη είναι», αναφωνεί ένας κάτοικος της περιοχής της Ντούνγκα. «Οι δρόμοι αυτοί εξυπηρετούν τις εταιρείες δασοκομικής εκμετάλλευσης που αφανίζουν τα δάση μας και τις πολυεθνικές εταιρείες γεωργικών προϊόντων διατροφής που αντικαθιστούν τις καλλιέργειες που προορίζονται για εσωτερική κατανάλωση με καλλιέργειες προϊόντων που προορίζονται για εξαγωγές (φοινικέλαιο, εκτροφές βοοειδών), κάνοντάς μας να λιμοκτονούμε. To 2015, κανείς δεν είχε την οικονομική δύναμη να σταματήσει την εξάπλωση μιας επιδημίας κοκκύτη που προκάλεσε τον θάνατο 51 παιδιών στα ορεινά της Ντούνγκα. Δεν θέλουμε αυτή την ανάπτυξη! Ναι, το ορυχείο του Γκράσμπεργκ είναι πλούσιο: κάθε μέρα, μας προσφέρει πάνω από 200.000 τόνους εξορυκτικών αποβλήτων που καταστρέφουν τα ποτάμια μας!». Από τον Ιούλιο του 2018, η κυβέρνηση της Ινδονησίας έγινε η πλειοψηφική μέτοχος της εταιρείας PT Freeport Indonesia, η οποία εκμεταλλεύεται το ορυχείο του Γκράσμπεργκ. Σε κάθε περίπτωση, ο επιδιωκόμενος σκοπός ήταν απλώς η βελτίωση της αποδοτικότητας του ορυχείου.
«Θα είναι πολύ δύσκολο να επιτύχουμε ένα δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση της περιοχής», αναστενάζει ένας αγωνιστής από την Παπούα. «Όμως ποια άλλη λύση μάς μένει; Εάν αντισταθούμε, θα μας σκοτώσουν. Εάν δεν ενεργήσουμε, είμαστε καταδικασμένοι να αφανιστούμε. Δείτε τις εκθέσεις των ΜΚΟ!» Πράγματι, «η Παπούα είναι μια από τις μαύρες τρύπες της Ινδονησίας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι η περιοχή όπου εδώ και χρόνια έχει επιτραπεί στις δυνάμεις ασφαλείας να σκοτώνουν γυναίκες, άνδρες, παιδιά, χωρίς να φοβούνται πως θα τους αποδοθεί η παραμικρή ευθύνη», διαπιστώνει ο Ουσμάν Αμίντ, εκτελεστικός διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας Ινδονησίας.
* O Philippe Pataud Célérier είναι δημοσιογράφος και δημιουργός του ιστολογίου www.philippepataudcélérier.com
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση: https://monde-diplomatique.gr/exi-dekaeties-katastoli-stin-papoua/
