Ο Χέερτ Βίλντερς περίμενε την επιτυχία πολύ καιρό. Δύο δεκαετίες μετά τη δυναμική είσοδό του στην πολιτική ζωή της Ολλανδίας απέκτησε τελικά πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς το Κόμμα της Ελευθερίας ήρθε πρώτο στις πρόσφατες κοινοβουλευτικές εκλογές. Ο Χ. Βίλντερς θα δυσκολευτεί να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας και να γίνει πρωθυπουργός, παρ’ όλα αυτά σημείωσε μια πρωτοφανή επιτυχία. Η επιτυχία του εντάσσεται εν μέρει σε μια γενικότερη ευρωπαϊκή τάση. Πολιτικές ομάδες που κάποτε απορρίπτονταν ως περιθωριακά ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν δημοτικότητα - και σε ορισμένες περιπτώσεις την εξουσία.
Ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία είναι σήμερα ο μακροβιότερος ηγέτης στην Ε.Ε. Η Τζόρτζια Μελόνι μόλις συμπλήρωσε έναν χρόνο ως πρωθυπουργός της Ιταλίας. Ο Ρόμπερτ Φίτσο, ένας λαϊκιστής που φλερτάρει με ακροδεξιές ιδέες, έγινε ξανά πρωθυπουργός στη Σλοβακία. Οι Σουηδοί Δημοκράτες είναι το δεύτερο κόμμα στο Κοινοβούλιο της χώρας και μετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό. Η Ακροδεξιά κερδίζει έδαφος στη Γερμανία και στη Γαλλία. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ξεπερνά τώρα το 20% στις δημοσκοπήσεις, με αποτέλεσμα να είναι το δεύτερο κόμμα στη χώρα. Ο Φρανσουά Ολάντ, πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, μου τόνισε πρόσφατα ότι «η Ακροδεξιά έχει καταπιεί την παραδοσιακή Δεξιά» στη χώρα του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Μαρίν Λεπέν ίσως κερδίσει τελικά τη γαλλική προεδρία το 2027.
Ολα αυτά ανακαλούν αναπόφευκτα αναμνήσεις και φόβους από το πώς η Ακροδεξιά κατέστρεψε την ευρωπαϊκή Δημοκρατία στα χρόνια του Μεσοπολέμου. Όμως οι μέχρι τώρα ενδείξεις δείχνουν πως η σύγχρονη ευρωπαϊκή Ακροδεξιά μπορεί να λειτουργήσει μέσα στις Δημοκρατίες χωρίς να τις καταστρέφει. Στην Αυστρία και στην Ιταλία τα ακροδεξιά κόμματα συμμετείχαν σε κυβερνήσεις συνασπισμού και στη συνέχεια παραχώρησαν την εξουσία έπειτα από εκλογές ή σκάνδαλα. Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη στην Πολωνία χάνει έδαφος στις τελευταίες δημοσκοπήσεις και μάλλον θα αποχωρήσει από την εξουσία. Η καριέρα του Β. Όρμπαν δείχνει, ωστόσο, ότι ο εφησυχασμός για την Ακροδεξιά είναι επικίνδυνος. Επέστρεψε στην εξουσία στην Ουγγαρία το 2010 και παραμένει πρωθυπουργός, έχοντας υπονομεύσει την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και των ΜΜΕ.
Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές μπορεί, επίσης, να βάλουν την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά στον πειρασμό να μιμηθεί τη ρητορική και τις μεθόδους του Ντόναλντ Τραμπ - μεταξύ άλλων, την αμφισβήτηση των εκλογικών αποτελεσμάτων, την ενθάρρυνση ταραχών και την υποστήριξη μαζικών απελάσεων μεταναστών. Θα είναι δύσκολο, όμως, για πολιτικούς του τύπου Βίλντερς, Μελόνι και Λεπέν να ακολουθήσουν το μοντέλο Τραμπ-Όρμπαν. Ο Ούγγρος ηγέτης είχε αρκετά μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία προκειμένου να προχωρήσει τις συνταγματικές αλλαγές που έγειραν την πλάστιγγα του συστήματος υπέρ του. Η Τζ. Μελόνι, όμως, συμμετέχει σε κυβερνητικό συνασπισμό. Και ο Χ. Βίλντερς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει παρόμοια εμπόδια. Ακόμα και ένας Πρόεδρος της Γαλλίας μπορεί να δυσκολευτεί να υλοποιήσει το πρόγραμμά του χωρίς μια πειθήνια Εθνοσυνέλευση. Ωστόσο, ακόμα και αν τα ακροδεξιά κόμματα δεν μπορούν να ανατρέψουν τη Δημοκρατία, μπορούν να παρασύρουν τον πολιτικό διάλογο στην επικράτειά τους. Το πιο γνώριμο κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η εχθρότητα προς τους μετανάστες, ιδίως τους μουσουλμάνους, και η προθυμία τους να εξετάσουν μέτρα που έχουν απορριφθεί ως μισαλλόδοξα ή παράνομα. Η σημερινή άνοδος της νόμιμης και παράτυπης μετανάστευσης στην Ευρώπη αποτελεί μέρος της εξήγησης για την υποστήριξη των ακροδεξιών κομμάτων. Απαντώντας, πολλοί πολιτικοί του κυρίως ρεύματος προσθέτουν τις φωνές τους στις εκκλήσεις για δραματικές μειώσεις στις μεταναστευτικές ροές.
Η εμπειρία της Τζ. Μελόνι αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες υλοποίησης αυτού του τύπου ρητορικής. Η ίδια δεν κατόρθωσε να ανακόψει την αύξηση του αριθμού προσφύγων που φτάνουν στις ακτές της Ιταλίας με πλοία. Την ίδια ώρα υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει ότι η Ιταλία χρειάζεται την εργατική δύναμη των μεταναστών, αυξάνοντας τις βίζες για εργαζόμενους εκτός Ε.Ε. Η Τζ. Μελόνι ξεχωρίζει στην ευρωπαϊκή Ακροδεξιά για τη σθεναρή υποστήριξή της στην Ουκρανία. Αντιθέτως, ο Β. Όρμπαν, ο Χ. Βίλντερς, ο Ρ. Φίτσο, η Μ. Λεπέν, η AfD και το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας πιέζουν για κάποιου είδους συνεννόηση με τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν. Αν η επιρροή τους αυξηθεί στις Βρυξέλλες, αυτό θα αποτελεί άσχημο νέο για το Κίεβο.
Την Ακροδεξιά ενώνει, επίσης, η εχθρότητα προς την Ε.Ε. - την οποία χαρακτηρίζει έργο των ελίτ και της παγκοσμιοποίησης, επιζήμιο για την εθνική ταυτότητα και ευνοϊκό για τη μαζική μετανάστευση. Κατά το παρελθόν o Χ. Βίλντερς και η Μ. Λεπέν έχουν μιλήσει για το ενδεχόμενο απόσυρσης των χωρών τους από την Ε.Ε. και το ενιαίο νόμισμα. Οι ιδέες αυτές δεν τα πάνε, όμως, πλέον καλά στις σφυγμομετρήσεις (πιθανόν εξαιτίας του Brexit), οπότε μετριάζονται και οι υποσχέσεις για Nexit ή Frexit. Η τάση, επίσης, του Β. Όρμπαν να καταγγέλλει τις Βρυξέλλες δεν μεταφράστηκε ποτέ σε κάποια πραγματική κίνηση με στόχο την αποχώρηση από την Ε.Ε. Αντί να εγκαταλείψουν την Ε.Ε., τα ακροδεξιά κόμματα είναι πιθανότερο να προσπαθήσουν να την αλλάξουν από τα μέσα. Έχουν ήδη βάλει στο στόχαστρό τους την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δέσμευση της Ε.Ε. στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
Αν η Ακροδεξιά συνεχίσει να κερδίζει έδαφος σε εθνικές εκλογές -και στις προσεχείς ευρωεκλογές-, ίσως να είναι σύντομα σε θέση να υπονομεύσει αξίες και νομικές δεσμεύσεις που έχουν από καιρό κεντρική θέση στο πρόγραμμα της ευρωπαϊκής σύγκλισης. Η Ε.Ε. ίσως να μοιάζει με κάτι εντελώς διαφορετικό σε λίγα χρόνια από σήμερα.
