O Χαβιέρ Μιλέι κέρδισε μια ανεπάντεχα ευρεία πλειοψηφία στις προεδρικές εκλογές της Αργεντινής, όμως ο αυτοπροσδιοριζόμενος «αναρχοκαπιταλιστής» θα αντιμετωπίσει τεράστια εμπόδια στην εφαρμογή των ριζοσπαστικών προγραμμάτων με στόχο τη συρρίκνωση του κράτους και τη δολαριοποίηση της οικονομίας. Η δεινή κατάσταση της Αργεντινής -πληθωρισμός που υπερβαίνει το επίπεδο του 143%, μια μη ρεαλιστική συναλλαγματική ισοτιμία και μη βιώσιμα δημοσιονομικά- θα αποτελούσε πρόκληση για οποιονδήποτε νεοεκλεγέντα Πρόεδρο. Ωστόσο, ο Μιλέι, βουλευτής μίας θητείας, χωρίς εμπειρία στον εκτελεστικό τομέα, απέχει πολύ από την πλειοψηφία στο Κογκρέσο. Το κόμμα του La Libertad Avanza δυσκολεύτηκε στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου εξαιτίας της έλλειψης οργανωτικών δομών σε εθνικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να εκλέξει 39 βουλευτές στην Κάτω Βουλή των 257 εδρών. Στη Γερουσία, που ανανεώνει το ένα τρίτο των εδρών της κάθε δύο χρόνια, η θέση του είναι ακόμα χειρότερη: έχει μόλις 8 από τις 72 έδρες.
«Ο Μιλέι θα αναλάβει Πρόεδρος ως ο πιο αδύναμος Πρόεδρος στην Ιστορία της Αργεντινής, παρά την καθαρή νίκη του στον δεύτερο γύρο» σημειώνει ο πολιτικός αναλυτής και σύμβουλος Σέρχιο Μπέρενσταϊν. «Το πρώτο ερώτημα αφορά τις συμμαχίες που θα κατορθώσει να διαμορφώσει». Οι σφυγμομετρήσεις δείχνουν ότι πολλές από τις πιο ακραία νεοφιλελεύθερες ιδέες του Μιλέι, όπως το να επιτρέψει την πώληση ανθρωπίνων οργάνων, είναι αντιδημοφιλείς. Εκείνο που είχε αντίκρισμα ήταν η απόρριψη ολόκληρης της πολιτικής τάξης που απογοήτευσε τους ψηφοφόρους επανειλημμένα μετά την επιστροφή της χώρας στη Δημοκρατία το 1983. Το παράδοξο είναι ότι ο Μιλέι χρειάζεται τώρα την υποστήριξη τουλάχιστον μιας μερίδας της πολιτικής αυτής τάξης για να κυβερνήσει.
Ο κεντροδεξιός πρώην Πρόεδρος Μαουρίτσιο Μάκρι πρόσφερε ήδη την υποστήριξή του. Αυτό θα μπορούσε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στην Κάτω Βουλή αν όλοι οι βουλευτές του συνασπισμού Juntos por el Cambio ακολουθήσουν, κάτι για το οποίο δεν υπάρχουν εγγυήσεις. Ακόμα και τότε ο Μιλέι θα χρειαστεί μερικές ψήφους και από το στρατόπεδο των ηττημένων περονιστών ή από τους συμμάχους τους για να περάσει μέτρα στη Γερουσία. Αυτό σημαίνει ότι πολλές από τις ριζοσπαστικές προτάσεις του νεοεκλεγέντος Προέδρου, όπως το να κλείσει την Κεντρική Τράπεζα ή να αντικαταστήσει το πέσο με το αμερικανικό δολάριο, είναι απίθανο να δουν το φως της μέρας, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Στην πραγματικότητα, ο Μιλέι υπαναχώρησε τις τελευταίες εβδομάδες της προεκλογικής καμπάνιας από τις πιο αντιδημοφιλείς του ιδέες προκειμένου να εκλεγεί. Στο τελευταίο του τηλεοπτικό μήνυμα υποσχέθηκε να μην ιδιωτικοποιήσει την Παιδεία ή την Υγεία, να μην εγκαταλείψει τον έλεγχο της οπλοκατοχής και να μην επιτρέψει την πώληση ανθρωπίνων οργάνων. Με το βλέμμα στραμμένο στο εθνικό πάθος, δεσμεύτηκε επίσης να μην ιδιωτικοποιήσει το ποδόσφαιρο.
«Ο Μιλέι έχει μεγάλη ευθύνη και θα πρέπει να δούμε ποια πλευρά θα επιλέξει» τονίζει ο Κάρλος Μαλαμούντ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Elcano της Μαδρίτης. «Αυτή που πρεσβεύει σε όλη του την πολιτική καριέρα ή εκείνη που επέλεξε στον δεύτερο γύρο των εκλογών; Θα πρέπει να κάνει συμμαχίες με τον Μάκρι και άλλους». Πρόεδροι της Λατινικής Αμερικής χωρίς κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες τα πήγαν συχνά άσχημα ακόμη και σε καλύτερες οικονομικές συνθήκες από αυτές που αντιμετωπίζει ο Μιλέι. Ο εκκεντρικός χαρακτήρας του θα μπορούσε να θέσει επιπλέον εμπόδια στη διάρκεια των εβδομάδων υπομονετικών διαπραγματεύσεων που απαιτούνται για τη διαμόρφωση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι αναμφίβολα η οικονομία. Οι ψηφοφόροι σαγηνεύτηκαν από την υπόσχεση του οικονομολόγου να σκοτώσει τον πληθωρισμό και να θέσει τέλος στα προνόμια της πολιτικής τάξης. Απομένει να φανεί πόσο ενθουσιασμό θα δείξουν για τις περικοπές σε θέσεις εργασίας του Δημοσίου και τις μειώσεις στις επιδοτήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα και άλλα κοινωνικά προγράμματα. Παρά τις πεισματικά φιλικές προς τις αγορές θέσεις του Μιλέι για την περικοπή 15% των δημοσίων δαπανών, οι επενδυτές ανησυχούν για τους κινδύνους σχηματισμού βιώσιμης κυβέρνησης σε μια χώρα όπως η Αργεντινή, με ισχυρά εργατικά κινήματα και παρελθόν κοινωνικών διαμαρτυριών.
Ο Μιλέι γνωρίζει ότι θα διαθέτει πιθανότατα μόλις μία ευκαιρία να σταθεροποιήσει την οικονομία. Αν το σχέδιό του αποτύχει, ο αξιοσημείωτος πολιτικός μηχανισμός των περονιστών θα περιμένει για να κεφαλαιοποιήσει γρήγορα τις αποτυχίες του. Ο Μιλέι έχει ήδη θέσει τον πήχη ψηλά. «Θα τερματίσουμε τον πληθωρισμό για πάντα» υποσχέθηκε στο τελευταίο μήνυμα της προεκλογικής του καμπάνιας. Η άμεση πρόκληση είναι πιο πεζή: να αποτρέψει τη διολίσθηση στον υπερπληθωρισμό. Το περίπλοκο δίκτυο ελέγχου τιμών και επιδοτήσεων που διαμόρφωσε ο Μάσα για να ελέγξει την κατάσταση τελειώνει με τις εκλογές και οι περονιστές έχουν ελάχιστα κίνητρα για να εγγυηθούν τη σταθερότητα ενόψει της ορκωμοσίας του νέου Προέδρου. Ακόμα κι αν ο Μιλέι υπερβεί αυτό το εμπόδιο, θα ακολουθήσουν άλλα. Το χρέος ύψους 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Αργεντινής στο ΔΝΤ θα πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί, ενώ και η συμφωνία του 2020 με ιδιωτικούς επενδυτές μοιάζει ασταθής. Ο Μάσα κληρονομεί ένα τεράστιο χρέος, μεγάλο μέρος του οποίου με τριψήφια επιτόκια. «Μην φοβάστε» κάλεσε ο Μιλέι τους ψηφοφόρους στο τελευταίο τηλεοπτικό του μήνυμα. Οι Αργεντίνοι έκαναν ένα τολμηρό άλμα στο άγνωστο. Είναι κατανοητό να αισθάνονται κάτι περισσότερο από απλή ανησυχία γι’ αυτό που θα επακολουθήσει.
