Όταν η καταιγίδα «Daniel» μετακινήθηκε στη Μεσόγειο προς την ανατολική ακτή της Λιβύης, οι τοπικοί αξιωματούχοι είχαν ειδοποιηθεί εγκαίρως. Πριν από λίγες μέρες η καταιγίδα είχε προκαλέσει πλημμύρες στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στη Βουλγαρία, οι οποίες άφησαν πίσω τους δεκάδες νεκρούς. Στη Λιβύη όμως κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος για την κλίμακα της καταστροφής που επρόκειτο να συμβεί. Όταν καταρρακτώδεις βροχές και ισχυροί άνεμοι έπληξαν την περιοχή, δύο φράγματα σε λόφους πάνω από την Ντέρνα κατέρρευσαν, με αποτέλεσμα ένας χείμαρρος νερού να ξεχυθεί στην καρδιά της πόλης.
Ο ακριβής απολογισμός των θυμάτων παραμένει άγνωστος. Πιστοποιητικά θανάτου έχουν μέχρι στιγμής εκδοθεί για περίπου 4.000 ανθρώπους. Η καταστροφή θα έθετε προκλήσεις για οποιοδήποτε κράτος. Στη Λιβύη όμως δεν υπήρχε πια κράτος που να λειτουργεί. Στη θέση του υπάρχουν αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις, διαβόητες για τη διαφθορά τους και υποστηριζόμενες από ένοπλες πολιτοφυλακές που την τελευταία δεκαετία έχουν χωρίσει τη χώρα σε Ανατολή και Δύση. Τώρα θα πρέπει να μοιραστούν ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την τραγωδία που έπεσε στους ώμους των κατοίκων της χώρας, που υποφέρουν εδώ και καιρό.
Η βασική ζημιά προκλήθηκε από την κατάρρευση δύο γερασμένων φραγμάτων που απ’ ό,τι φαίνεται ήταν σε κατάσταση εγκατάλειψης. Ειδικοί προειδοποιούσαν εδώ και καιρό για τους κινδύνους που έθετε η παραμέλησή τους. Διαπιστώθηκε έπειτα από ειδική έρευνα ότι κανένα έργο συντήρησης δεν είχε γίνει, παρά το γεγονός ότι οι Αρχές είχαν λάβει κονδύλια άνω των 2 εκατομμυρίων δολαρίων για αυτόν τον λόγο το 2012 και το 2013. Ακόμη και τον περασμένο Νοέμβριο μελέτη πανεπιστημίου της χώρας προειδοποιούσε ότι η κατάρρευση των φραγμάτων θα είχε «καταστροφικές συνέπειες». Ελάχιστοι κάτοικοι της Λιβύης εξεπλάγησαν από την αμέλεια αυτή. Το χάος και οι συγκρούσεις μαστίζουν τη χώρα από τον φόνο του Μουαμάρ Καντάφι το 2011, όταν μια λαϊκή εξέγερση εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Η Λιβύη ήταν η μοναδική χώρα της Μέσης Ανατολής όπου η Δύση -υπό την αμφίεση του ΝΑΤΟ- επενέβη στρατιωτικά για να υποστηρίξει μια εξέγερση εναντίον ενός αυταρχικού καθεστώτος στη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης του 2011. Η ελπίδα ήταν ότι η Δημοκρατία θα ευημερούσε. Αντίθετα, η Λιβύη μετατράπηκε σε μάθημα για τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης μιας χώρας στο κενό που δημιούργησε η εγκατάλειψη της διακυβέρνησης από έναν άνθρωπο επί δεκαετίες.
Επειτα από 42 χρόνια βάναυσης, ιδιότυπης δικτατορίας του Καντάφι, οι κρατικοί θεσμοί είχαν αδειάσει από περιεχόμενο, η Κοινωνία των Πολιτών απουσίαζε και οι περισσότεροι Λίβυοι δεν είχαν καμία εμπειρία πολιτικών διαδικασιών. Οι δυτικές χώρες που συμμετείχαν στην επέμβαση του ΝΑΤΟ δεν έδωσαν προσοχή στη διαδικασία ανοικοδόμησης. Οι ΗΠΑ έβλεπαν κυρίως τη Λιβύη μέσα από το πρίσμα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Αυτό άλλαξε το 2019, όταν οι μισθοφόροι της ρωσικής Wagner Group αναπτύχθηκαν στη χώρα για να υποστηρίξουν τον Καλίφα Χάφταρ, τον πολέμαρχο που ελέγχει την Ανατολή, η οποία συμπεριλαμβάνει και την Ντέρνα. Όμως η Λιβύη ήταν καιρό πριν ένα διαλυμένο κράτος. Η Γαλλία και η Ιταλία, οι βασικοί ευρωπαϊκοί παράγοντες, έχουν συχνά ανταγωνιστικούς στόχους. Περιφερειακοί παράγοντες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, η Τουρκία και το Κατάρ, υποστήριξαν αντιμαχόμενες παρατάξεις για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Οι προσπάθειες του ΟΗΕ να ενθαρρύνει εκλογές που θα οδηγούσαν σε μια ενωμένη, κεντρική κυβέρνηση βάλτωσαν.
Σε έναν ιδανικό κόσμο, η τραγωδία της Ντέρνα θα αφύπνιζε την κυρίαρχη ελίτ της Λιβύης που πρέπει άμεσα να αλλάξει πορεία για το καλό της χώρας. Η απόδοση ευθυνών που ζητούν όμως σήμερα πολλοί Λίβυοι είναι μάλλον απίθανο να υλοποιηθεί την ώρα που οι αντιμαχόμενες παρατάξεις συνεχίσουν να λεηλατούν τα πετρελαϊκά κοιτάσματα της χώρας. Η καταστροφή θα έπρεπε τουλάχιστον να κάνει τις δυτικές κυβερνήσεις να ανανεώσουν τις προσπάθειές τους να σταθεροποιήσουν τη χώρα πιέζοντας τους τοπικούς ηγέτες να προχωρήσουν σε εκλογές. Το να επιτρέπουν να υπάρχει ένα αποτυχημένο κράτος στη Νότια Μεσόγειο δεν προδίδει μόνο τις φιλοδοξίες των Λίβυων που ξεσηκώθηκαν εναντίον του Καντάφι, αλλά απειλεί και τη σταθερότητα σε ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική. Και αν η Ρωσία, οι διακινητές ανθρώπων και οι εξτρεμιστές καταφέρουν να εκμεταλλευτούν το χάος, τα συμφέροντα της Δύσης θα τεθούν επίσης σε κίνδυνο.
