Από τον Κίσινγκερ στον Κάρτερ και από τον Κλίντον στον Κούσνερ, η τάση για διαμεσολάβηση σε ειρηνευτικές συμφωνίες στη Μέση Ανατολή αποτελεί συνεχές της αμερικανικής διπλωματίας. Τώρα έρχεται η σειρά της κυβέρνησης Μπάιντεν να βαδίσει σε αυτό το καλά περπατημένο μονοπάτι. Ο Λευκός Οίκος εργάζεται πάνω σε μια «μεγάλη ευκαιρία» για τη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Για να το κατορθώσουν, οι ΗΠΑ εμφανίζονται διατεθειμένες να προσφέρουν εγγυήσεις για την ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας καθώς και βοήθεια για ένα πυρηνικό πρόγραμμα που θα χρησιμοποιείται για ειρηνικούς σκοπούς. Το Ισραήλ θα πρέπει επίσης να κάνει κάποιες παραχωρήσεις προς τους Παλαιστινίους.
Για τους υποστηρικτές της, η συμφωνία προσφέρει μερικά σαγηνευτικά οφέλη. Θα επέκτεινε την ειρήνη, την ευημερία και την ασφάλεια στη Μέση Ανατολή. Θα ενίσχυε τις ΗΠΑ στον αγώνα τους για παγκόσμια επιρροή απέναντι στην Κίνα. Και θα προσέφερε στον Μπάιντεν ένα διπλωματικό επίτευγμα για το οποίο θα μπορούσε να υπερηφανεύεται τις παραμονές των προεδρικών εκλογών του 2024. Δυστυχώς, η πραγματικότητα πίσω από τη συμφωνία είναι πολύ λιγότερο ελκυστική. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταλήξουν στη δέσμευση υπεράσπισης ενός απρόβλεπτου αυταρχικού καθεστώτος στη Σαουδική Αραβία, ενισχύοντας παράλληλα μια ισραηλινή κυβέρνηση που διαβρώνει με ταχείς ρυθμούς τη δημοκρατία στη δική της χώρα. Και στο μεταξύ, τα προσδοκώμενα οφέλη -η ανάσχεση της Κίνας και η πρόοδος για τους Παλαιστινίους- μπορεί να μην υλοποιηθούν ποτέ. Η μεγάλη ευκαιρία μπορεί απλώς να αποδειχθεί μεγάλη χίμαιρα.
Οι σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και ΗΠΑ ήταν ταραγμένες στη διάρκεια της διακυβέρνησης Μπάιντεν. Ο ντε φάκτο ηγέτης του βασιλείου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν εξοργίστηκε από έκθεση της αμερικανικής κυβέρνησης που τον κατηγορούσε για άμεση εμπλοκή στη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι. Η υποδοχή του Σι Τζινπίνγκ όταν επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία ήταν σαφώς θερμότερη από εκείνη που επιφυλάχθηκε στον Μπάιντεν. Ήταν η Κίνα, όχι οι ΗΠΑ, που βοήθησε στην υπογραφή συμφωνίας μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας τον περασμένο Μάρτιο. Και οι Σαουδάραβες μόλις ανακοίνωσαν ότι προτίθενται να ενταχθούν στην ομάδα των BRICS, που όλο και περισσότερο μοιάζει με την απάντηση του Πεκίνου σε εκείνη του G7.
Ολα αυτά ενέτειναν την ανησυχία στην Ουάσιγκτον. Η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλησε να απεμπλακεί από τη Μέση Ανατολή ώστε να επικεντρωθεί στην άνοδο της Κίνας. Το φλερτ, όμως, μεταξύ Ριάντ και Πεκίνου βοήθησε να πειστεί ο Λευκός Οίκος ότι η επανεμπλοκή στη Μέση Ανατολή ήταν αναγκαία, ως μέρος του παγκόσμιου ανταγωνισμού απέναντι στην Κίνα. Τα πιθανά οφέλη μιας ισραηλοσαουδαραβικής συμφωνίας είναι προφανή. Το ίδιο όμως είναι και οι κίνδυνοι. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που η Αμερική υπόσχεται να υπερασπιστεί -όπως η Ιαπωνία και η Γερμανία-, η Σαουδική Αραβία δεν αντικατοπτρίζει την ιδέα κανενός για τη δημοκρατία. Οι επιδόσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ζοφερές. Η οργάνωση Human Rights Watch πρόσφατα δημοσιοποίησε έκθεση που κατηγορεί το βασίλειο για την εκτέλεση εκατοντάδων προσφύγων από την Αιθιοπία. Ακόμη και στενοί σύμμαχοι του Μπάιντεν, όπως ο γερουσιαστής Κρις Μέρφι, εκφράζουν την ανησυχία τους. Ο γερουσιαστής πιστεύει ότι η μάχη για παγκόσμια επιρροή απέναντι στην Κίνα αφορά, τελικά, τη μορφή διακυβέρνησης που θα επικρατήσει παγκοσμίως. «Ο εναγκαλισμός βάναυσων δικτατοριών καθιστά πολύ πιο δύσκολο να πουλήσεις την ιδέα της δημοκρατίας» επισημαίνει. Από τη στιγμή που ο Μέρφι ηγείται της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας, οι απόψεις του έχουν σημασία. Θα ήταν πραγματικό αυτογκόλ για την κυβέρνηση Μπάιντεν να καταλήξει σε μια τέτοια συμφωνία μόνο και μόνο για να τη δει να μην εγκρίνεται από το Κογκρέσο.
Ομως και η ισραηλινή πλευρά της συμφωνίας μοιάζει προβληματική. Η σημερινή κυβέρνηση, υπό τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατηγορείται για την υπονόμευση της ισραηλινής δημοκρατίας. Ο συνασπισμός του Νετανιάχου περιλαμβάνει «τρομακτικά ρατσιστικά κόμματα» - σύμφωνα με τα λόγια του επικεφαλής των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών Ταμίρ Πάρντο, που διορίστηκε από τον ίδιο τον Νετανιάχου. Τα κόμματα αυτά βοηθούν την εξάπλωση των ισραηλινών εποικισμών σε βάρος των Παλαιστινίων. Και η βία στα κατεχόμενα αυξάνεται. Ο Νετανιάχου διώκεται από την ισραηλινή δικαιοσύνη κατηγορούμενος για διαφθορά και αυτό θα έπρεπε να προβληματίζει σοβαρά τον Λευκό Οίκο. Ένα πράγμα, όμως, που θα μπορούσε να διασώσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό από τη δεινή του θέση θα ήταν η συμμετοχή του σε μια ιστορική ειρηνευτική συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία.
Οι υποστηρικτές της συμφωνίας υποστηρίζουν ότι η αυτή θα προβλέπει πως το Ισραήλ θα πρέπει να κάνει παραχωρήσεις προς τους Παλαιστίνιους. Αυτές θα μπορούσαν να αναβιώσουν τη λύση των δύο κρατών, αναγκάζοντας παράλληλα τον Νετανιάχου να σχηματίσει νέο κυβερνητικό συνασπισμό με μετριοπαθή κόμματα. Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί τρόποι με τους οποίους ο Νετανιάχου θα μπορούσε να ξεγλιστρήσει από οποιεσδήποτε θεωρητικές παραχωρήσεις. Και είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι είτε οι Σαουδάραβες είτε οι Αμερικανοί θα είχαν τα μέσα ή τη βούληση να εξαναγκάσουν μια αυθεντική διαδικασία με στόχο τη λύση των δύο κρατών. Η μεγάλη συμφωνία της κυβέρνησης Μπάιντεν για τη Μέση Ανατολή μπορεί να ακούγεται ελκυστική. Απειλεί όμως να ανταμείψει τους λάθος ανθρώπους, τη λάθος στιγμή, για λάθος λόγους.
