Με την οικονομία στα τάρταρα, την ισοτιμία της λίρας σε ελεύθερη πτώση, τον πληθωρισμό στα ύψη -σε επίπεδο σχεδόν 70%- και με την Τουρκία ουσιαστικά σε πρώιμη προεκλογική περίοδο, ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενο ότι ο Ερντογάν θα κατάφευγε στο γνωστό παιχνίδι του: την απόσπαση της προσοχής από τα μεγάλα εσωτερικά αδιέξοδα και την επίδειξη ηγετικής πυγμής. Διάλεξε μάλιστα μια συμβολική ημερομηνία για να το κάνει: την 9η επέτειο της λαϊκής εξέγερσης στο πάρκο Γκεζί, τη μαζικότερη μέχρι στιγμής πρόκληση που γνώρισε η 21χρονη εξουσία του, συγκλονίζοντας την Κωνσταντινούπολη και ολόκληρη τη χώρα.
Έτσι, την ώρα που οι άνδρες των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας όρθωναν τις ασπίδες τους για να εμποδίσουν τους διαδηλωτές να διασχίσουν την κεντρική λεωφόρο Ιστικλάρ και να κινηθούν προς την πλατεία Ταξίμ, ο Τούρκος Πρόεδρος ξεδίπλωνε στο Κοινοβούλιο, ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός του, το σχέδιο για μια νέα τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία με πρόσχημα τους Κούρδους «τρομοκράτες». Είναι η επιχείρηση για την οποία η Ουάσιγκτον έχει ήδη εκφράσει τη δυσφορία της και έχει στείλει ξεκάθαρο μήνυμα στην Άγκυρα ότι δεν πρόκειται να την ανεχθεί.
Αυτό βέβαια δεν πτοεί τον Ερντογάν, που επιμένει να μιλά για ένα «νέο στάδιο» των τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή, στο πλαίσιο του οποίου επανέρχεται ο «αντικειμενικός σκοπός» της δημιουργίας «ζώνης ασφαλείας» πλάτους 30 χιλιομέτρων εντός της συριακής επικράτειας.
Περιφερειακή ηγεμονία
Η σπουδή και η χρονική συγκυρία κατά την οποία επανέρχεται στο προσκήνιο ένα αποτυχημένο έως τώρα σχέδιο εγείρει εύλογα ερωτήματα και υποψίες, αλλά για τους αναλυτές δεν υπάρχει κάτι ανεξήγητο στις επιλογές του Τούρκου Προέδρου.
Εκμεταλλευόμενη οποιαδήποτε διεθνή κρίση για να υλοποιήσει τους γεωπολιτικούς στόχους της στη βάση της επιδίωξης της για περιφερειακή ηγεμονία, η ερντογανική Τουρκία σπεύδει να «αξιοποιήσει» την κρίση στην Ουκρανία για να πραγματώσει τα όνειρά της στη Συρία. Η Άγκυρα έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να δημιουργήσει «ζώνη ασφαλείας» στη βόρεια Συρία τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν το κατάφερε, κυρίως λόγω της αντίθεσης των μεγάλων δυνάμεων.
Όμως τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία και η άγρια κόντρα Δύσης-Ρωσίας ωθούν το τουρκικό κατεστημένο να προσπαθήσει εκ νέου. Η σχεδιαζόμενη στρατιωτική δράση αποτελεί παραβίαση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, η οποία θα μπορούσε να έχει ανεπανόρθωτες συνέπειες για την ίδια την πολύπαθη χώρα και την ευρύτερη περιοχή, ενώ θα μπορούσε να λειτουργήσει παραινετικά και για άλλες μικρές, επεκτατικές δυνάμεις να παραβιάσουν ευκολότερα την κυριαρχία των γειτόνων τους.
Ο Ερντογάν έκανε αναφορά σε δύο συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες θα εστιάσουν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις τους οι τουρκικές δυνάμεις: τις πόλεις Ταλ Ριφάτ, 40 χλμ. βόρεια του Χαλεπιού, και την ιστορική Μανμπίτζ, 30 χλμ. δυτικά του Ευφράτη. Συμπλήρωσε ωστόσο ότι η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση θα προχωρήσει «βήμα-βήμα και σε άλλες περιοχές» της βόρειας Συρίας.
Ο Τούρκος Πρόεδρος απειλεί εδώ και μία εβδομάδα να εξαπολύσει επιχείρηση κατά των Κούρδων μαχητών του PKK, το οποίο έχει χαρακτηριστεί «τρομοκρατική οργάνωση» τόσο από την Άγκυρα όσο και από τους Δυτικούς συμμάχους της. Παράλληλα, στοχοποιεί εκ νέου τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), την κουρδική πολιτοφυλακή της βόρειας Συρίας, η οποία υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και τη Δύση στον «διά αντιπροσώπων» πόλεμό τους κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Ξεδιπλώνοντας το σχέδιο
«Ποιος θα υποστηρίξει αυτές τις νόμιμες επιχειρήσεις ασφαλείας της Τουρκίας και ποιος θα προσπαθήσει να αντιταχθεί σ’ αυτές θα το δούμε» πρόσθεσε σκωπτικά ο Ερντογάν. Πριν μερικές ημέρες είχε διαμηνύσει στην Ουάσιγκτον ότι δεν θα περιμένει την «άδεια» των ΗΠΑ για να εξαπολύσει νέα επίθεση στη Συρία. Επίσης, υπενθύμισε στον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν ότι η συμφωνία που υπογράφηκε το 2019 μεταξύ της Άγκυρας και της Μόσχας προέβλεπε τη δημιουργία μιας τέτοιας ζώνης «απαλλαγμένης από την τρομοκρατία» κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων.
Η Τουρκία θεωρεί τους Κούρδους της Συρίας ως μέρος της «ευρύτερου» PKK και εκλαμβάνει την άνοδό τους στην εξουσία ως απειλή για την ασφάλεια στα νότια σύνορά της. Ως εκ τούτου, πραγματοποίησε αρκετές επιθέσεις εναντίον τους τα τελευταία χρόνια. Καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις έχουν εμπλακεί στον πόλεμο στην Ουκρανία, η Άγκυρα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το μομέντουμ για να απωθήσει μια και καλή τους Κούρδους της Συρίας από τα σύνορά της - σ’ αυτό αποσκοπεί άλλωστε η δημιουργία της «ζώνης ασφαλείας».
Όπως υπογραμμίζει χαρακτηριστικά σε ανάλυσή του το δίκτυο Alwaght News, «αφού η Άγκυρα δεν κατάφερε να ανατρέψει τον Μπασάρ Αλ Άσαντ, τουλάχιστον θα μπορεί να δημιουργήσει μια ουδέτερη ζώνη μεταξύ αυτής και της συριακής κυβέρνησης».
Από την άλλη πλευρά, η «ζώνη ασφαλείας» ενδεχομένως να διευκολύνει την προσπάθεια των Τούρκων να επαναπατρίσουν εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που ζουν εντός της τουρκικής επικράτειας εδώ και μια δεκαετία, μειώνοντας έτσι το οικονομικό κόστος της προσφυγικής ροής που διαχειρίζονται. Για ορισμένους αναλυτές, ο απώτερος στόχος μπορεί να μην είναι άλλος από τη σταδιακή αλλοίωση της δημογραφικής σύνθεσης του συριακού Βορρά με τη μετεγκατάσταση προσφύγων και στη συνέχεια την επανεγκατάσταση ορισμένων Τούρκων, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για μελλοντικές εδαφικές διεκδικήσεις.
