Πολλά ερωτήματα ως προς το ρεαλιστικό ενδεχόμενο η μετα-Brexit Βρετανία να γίνει ένας άκρως ελκυστικός φορολογικός προορισμός για τις μεγάλες πολυεθνικές και δη εκείνες της Ε.Ε., δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού ανάμεσα στις δύο πλευρές, γεννά η χθεσινή αιφνίδια απόφαση του αγγλο-ολλανδικού πετρελαϊκού κολοσσού της Shell να μεταφέρει την έδρα του από τη Χάγη στο Λονδίνο.
Προφανώς πρόκειται για απόφαση που υπαγορεύτηκε από το ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς που προσφέρει η Βρετανία στις πολυεθνικές. Απαλλαγμένη από το αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. στον τομέα της εταιρικής φορολόγησης, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον δεν έχει κρύψει την επιθυμία της να δει τη χώρα να γίνεται, αν όχι φοροπαράδεισος, σίγουρα ένα φορολογικό “Ελ Ντοράντο” για πολλές μεγάλες εταιρείες.
Ο φόβος των Βρυξελλών ότι η Βρετανία του Brexit θα “κλέψει” από την Ε.Ε. εταιρείες, κεφάλαια και επενδυτές προσφέροντάς τους ανοιχτό πεδίο δράσης στο φορολογικό είναι σήμερα και σε κάθε περίπτωση ρεαλιστικός. Αρκετοί αναλυτές έχουν επισημάνει άλλωστε ότι η ανταγωνιστική αυτή τακτική του Λονδίνου ενδεχομένως να αναγκάσει την Ε.Ε. να αναθεωρήσει στο μέλλον το ρυθμιστικό πλαίσιο της νομοθεσίας της προχωρώντας σε σταδιακές “απελευθερώσεις” στους τομείς της εταιρικής φορολόγησης ή των εργασιακών σχέσεων προκειμένου να είναι σε θέση να ανταγωνιστεί τη Βρετανία. Το ζήτημα του ισότιμου ανταγωνισμού είχε κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για το Brexit και οι δύο πλευρές συνομολόγησαν ότι δεν θα “ρίξει” η μία την άλλη, ωστόσο απομένει να φανεί στο μέλλον κατά πόσο θα ισχύσει αυτή η δέσμευση.
Για την ώρα, η Shell μεταφέρει την ιστορική έδρα της από τη Χάγη στη βρετανική πρωτεύουσα και η κίνηση αυτή φαίνεται πως έπιασε στον ύπνο τη συντηρητική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, που, διά στόματος του υπουργού Οικονομικών και Κλίματος Στεφ Μπλοκ, δήλωσε ότι "εξεπλάγη δυσάρεστα".
Από την πλευρά του, ο αγγλο-ολλανδικός κολοσσός ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να μεταφέρει την έδρα του προκειμένου να απλοποιήσει την εταιρική του δομή και να καταστήσει ευκολότερη τη διανομή κέρδους στους μετόχους. Για την ασυνήθιστη φορολογική δομή και το διττό σύστημα κατηγοριοποίησης των μετοχών της Shell, που ισχύει από το 2005, έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς πολλές ενστάσεις τόσο στην Ολλανδία όσο και στις Βρυξέλλες.
Ενώ η Ολλανδία κατακρατεί φόρο 15% στα μερίσματα μετοχών εταιρειών με έδρα στην ολλανδική επικράτεια, η Βρετανία δεν έχει τέτοιο φόρο. Βάσει του διττού φορολογικού συστήματος, οι κάτοχοι μετοχών "Α" λαμβάνουν κανονικά μερίσματα και υπόκεινται στον ολλανδικό φόρο. Ωστόσο οι πληρωμές για τις μετοχές "Β" διανέμονται μέσω ενός "Μηχανισμού Πρόσβασης Μερισμάτων", ουσιαστικά μέσω ενός καταπιστεύματος καταχωρισμένου στο νησί Τζέρσεϊ της Μάγχης, το οποίο απολαμβάνει ειδικό φορολογικό καθεστώς, αποφεύγοντας έτσι την ολλανδική παρακράτηση φόρου.
Αν και η κατ’ εξαίρεση αυτή διευθέτηση εγκρίθηκε από τις ολλανδικές φορολογικές αρχές με μια εμπιστευτική συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τη Shell, η νομιμότητά της, βάσει του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αμφισβητήθηκε από ειδικούς σε φορολογικά θέματα.
Φυσικά, η αναγγελία της μεταφοράς της έδρας της εταιρείας έγινε δεκτή με τυμπανοκρουσίες από την κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον. Για "ψήφο εμπιστοσύνης στη βρετανική οικονομία, καθώς εργαζόμαστε για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την προσέλκυση επενδύσεων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας”, έγραψε στο Twitter ο Βρετανός υπουργός Επιχειρηματικότητας Κουάσι Κουάρντενγκ.
Ο βρετανικός “ενθουσιασμός” μάλλον δεν είναι υπερβολικός. Η Shell είναι η δεύτερη ολλανδικών “καταβολών” μεγάλη πολυεθνική που αποφασίζει να μεταφέρει τη φορολογική έδρα της στη Βρετανία. Είχε προηγηθεί, σχεδόν ενάμιση χρόνο πριν, τον Ιούνιο του 2020, η μεταφορά στο Λονδίνο της έδρας της Unilever.
