ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Αναστασία Παπανικολάου
Ο «Σκοτεινός Ιππότης» της γαλλικής λογοτεχνίας ταξιδεύει, μέσα από τις λέξεις, σε μακρινούς, μαγικούς και μυστηριώδεις πολιτισμούς και αφηγείται ιστορίες σκληρές, ωμές και βίαιες, με μια απροσδόκητα τρυφερή ματιά. Κι εκεί, ανάμεσα σε πόρνες, διεφθαρμένους αστυνομικούς και αμετανόητους δολοφόνους, βρίσκει το έδαφος για να φυτέψει έναν σπόρο αγάπης, αφού πιστεύει πως «μια ζωή χωρίς αγάπη είναι μια ζωή χωρίς ενδιαφέρον». Είναι πανκ, ζει ροκ, γράφει μαύρη λογοτεχνία σαν ένας σύγχρονος ποιητής ή σαν ένας ρομαντικός εραστής, ταξιδεύει σαν εξερευνητής, λατρεύει την Ελλάδα, μισεί την αδικία, στηρίζει τις μειονότητες, συνεχίζει να αμφισβητεί την όποια εξουσία σαν αιώνιος έφηβος και δεν αλλάζει με τίποτα τις καλοκαιρινές του διακοπές στην Αστυπάλαια.
Οι αρχές μιας αιώνιας εφηβείας
Γεννημένος την 1η Ιουνίου του 1967 στην Καέν της Γαλλίας, παίρνει το όνομά του από τον Αμερικανό θανατοποινίτη συγγραφέα Καρίλ Τσέσμαν. Από μικρός ανακαλύπτει την αγάπη του για τη λογοτεχνία. Στο σχολείο δεν τα πήγαινε καλά. Μετά από αποβολή του από το σχολείο, συνέχισε τα μαθήματα διά αλληλογραφίας και πήρε το απολυτήριό του. Κατά την περίοδο εκείνη έγραψε περίπου 4.000 σελίδες, με πρώτους αναγνώστες τους φίλους του. Πολιτικοποιημένος από τότε, η θεματολογία ακόμη και του πρώιμου συγγραφικού του έργου ακροβατούσε ανάμεσα στον ανθρώπινο ψυχισμό και στις κοινωνικές αδικίες. «Όταν ήμουν έφηβος, ήμουν αυτοκαταστροφικός. Ήθελα προσοχή» μας εκμυστηρεύτηκε σε μια συνάντηση που είχαμε μαζί του στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας.
«Σ’ αυτή την ηλικία συγκλονίστηκα από τις θηριωδίες των ναζί, έβλεπα παιδιά να παίζουν στη λάσπη και ανθρώπους να υποφέρουν. Υπήρχαν πολλές αρρώστιες παντού. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα ότι εκείνοι είναι σε χειρότερη μοίρα από μένα και δύσκολα... θα την έβγαζαν καθαρή. Είσαι καλά εσύ, έλεγα στον εαυτό μου, με τα ασήμαντα προβλήματά σου. Εκείνοι πεθαίνουν γρηγορότερα και με βάναυσο τρόπο. Η εφηβεία μου ήταν ένα πολύ καθοριστικό στάδιο. Έγραφα ήδη. Ήθελα να κάνω τον γύρο του κόσμου ώστε να δω καινούργια πράγματα. Ήθελα οι εμπειρίες από τα ταξίδια μου να γίνουν το έναυσμα και το βασικό θέμα για γράψιμο, σε αντιστοιχία πάντα και με τις σπουδές μου».
Οι ροκ μελωδίες των λέξεών του
Μεγαλώνοντας στην εποχή που πολλοί έφηβοι βρίσκουν καταφύγιο στις νότες των Clash, ο Φερέ ανακαλύπτει τη δεύτερή του αγάπη, τη μουσική. «Όταν ήμουν 17, άρχισα να γράφω και να παίζω κιθάρα... πολύ άσχημα. Έγραφα κακά και έπαιζα χειρότερα. Και είπα στον εαυτό μου: ‘Είσαι πολύ κακός μουσικός και το ίδιο κακός συγγραφέας’». Αργότερα, «ακολουθεί» κι αυτό του το όνειρο μέσω του καλύτερού του φίλου Μπερτράν Καντά, τραγουδιστή του γνωστού γαλλικού ποστ πανκ συγκροτήματος Noir Desir. Δουλεύουν σε παράλληλα πρότζεκτ με ίδιες θεματικές, ο ένας στη συγγραφή και ο άλλος στη μουσική. Ο Καντά εκφωνεί πάντα μια μουσική ανάγνωση για κάθε καινούργιο έργο του Φερέ, ενώ το τελευταίο βιβλίο του συγγραφέα «ΠΑΣ» ενέπνευσε ένα ολόκληρο άλμπουμ του καλλιτέχνη.
«Η μουσική είναι πολύ σημαντική για εμένα» εξηγεί ο λογοτέχνης. «Ακούω μουσική από το πρωί μέχρι το βράδυ. Γι’ αυτό και ο τρόπος που γράφω είναι πιο ροκ. Μου αρέσει η ροκ, η ποστ ροκ, η ίντι, η ποστ πανκ, γιατί μου δίνουν ενέργεια και η ενέργεια αυτή είναι ξεκάθαρη στα έργα μου. Αποτελεί έναν ηλεκτρισμό που νιώθω μέσα μου και τον βάζω και στα βιβλία μου. Η μουσική για μένα είναι το ντοπάρισμά μου».
Η τέχνη ενάντια στη βία και στις κοινωνικές αδικίες
Το πτώμα της γυμνής και ευνουχισμένης τρανς στο Μπουένος Άιρες του «Μαπούτσε», οι γειτονιές γεμάτες ναρκωτικά και βία στη Χιλή του «Κόνδορα» και τα μαρτύρια των προσφύγων που πνίγονται μαζί με τα όνειρά τους για μια καλύτερη ζωή στα νερά της Μεσογείου στο «Ποτέ πια μόνος» είναι ωμές, σχεδόν αποκρουστικές εικόνες οι οποίες, δυστυχώς, δεν είναι κάποιο αποκύημα της άρρωστης φαντασίας του συγγραφέα, αλλά γεγονότα της σκληρής καθημερινότητας που ζούμε. «Θεωρώ πως ο κόσμος είναι υπερβολικά βίαιος. Η υπερβολική βία του κόσμου είναι πραγματικότητα, δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι εγώ. Το να τα ζεις όλα αυτά είναι βίαιο, ψυχοφθόρο. Γι’ αυτό δίνω τον λόγο στα θύματα, χωρίς να επεμβαίνω. Η βία έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο στο έργο μου, αλλά και στην ίδια την πραγματικότητα που ζούμε».
Μια δολοφονημένη τρανς, μια ιθαγενής που προσπαθεί να βρει την άκρη, ένα έφηβο κορίτσι που μπλέκεται σε μια περιπέτεια σχεδόν άθελά της. Κάθε ιστορία έχει την υπογραφή μιας γυναίκας δυναμικής, που με την παρουσία της αλλάζει τις καταστάσεις ενώ η ίδια μπορεί να υποφέρει από τις αδικίες και τη βία που της ασκεί η κοινωνία «Είμαι πάντα με το μέρος των καταπιεσμένων... Ζώα εναντίον ανθρώπων, μαύροι εναντίον άσπρων και, βέβαια, γυναίκες εναντίον αντρών. Γιατί, όπως γνωρίζετε κι εσείς η ίδια, αρκετές φορές στην αγορά εργασίας πρέπει εσείς οι γυναίκες να είστε καλύτερες από τους άντρες για να διεκδικήσετε την ίδια θέση για την οποία πληρώνεστε και λιγότερο. Δεν αντέχω τη βία και τις διακρίσεις εναντίον σας, όπως και εναντίον όλων των καταπιεσμένων. Συνήθως διαλέγω μια νέα γυναίκα ως ‘θύμα’ γιατί το θεωρώ την υπέρτατη αδικία. Αν βρισκόταν ένας γέρος φασίστας νεκρός..., θα λυπόμασταν, έτσι δεν είναι;» μας εξομολογείται γελώντας. «Εντάξει, δεν θα ήταν κάτι σημαντικό ο θάνατός του. Όμως, όταν κάποιος πεθαίνει νέος, δεν μπορούμε να το αντέξουμε γιατί είναι απίστευτα άδικο. Μου αρέσει να αφιερώνω χρόνο από το γράψιμό μου στο να σκιαγραφώ το πορτρέτο μιας γυναίκας. Αν έγραφα μόνο για άντρες, τα κείμενά μου θα γίνονταν πιο σκληρά, πιο... μάτσο. Δεν μου αρέσει να γράφω ούτε για πιστολίδι, ούτε για ξύλο, ούτε τύπου γουέστερν στην Άγρια Δύση, δεδομένου ότι δεν ξέρω τίποτα από αυτά. Ναι μεν γράφω πολλές σκηνές βίας και τρόμου, αλλά εκείνες που αφιερώνω στις γυναίκες είναι αυτές στις οποίες καταναλώνω τον περισσότερο χρόνο μου».
Η αγάπη για τη ζωή και η ποίηση
Δίπλα ακόμη και στα πιο σκληρά σκηνικά, τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα, πάντοτε δύο άνθρωποι θα γνωριστούν, θα αγαπηθούν και με τον πιο ποιητικό τρόπο θα μας κάνουν να ξεχάσουμε έστω και για λίγο την ωμότητα της κοινωνίας. Όπως αναφέρει και ο ίδιος, «μια ζωή χωρίς αγάπη είναι μια ζωή χωρίς ενδιαφέρον. Η αγάπη, η φιλία, ο έρωτας, αυτό που ζούμε είναι οι παράγοντες της ευτυχίας μου. Γι’ αυτό και στα βιβλία μου συνδυάζω αυτές τις σκληρές εικόνες βίας με τον ποιητικό λόγο που εξυμνεί την αγάπη. Η Αργεντινή, η Χιλή αλλά και η Ελλάδα έχουν ανάγκη από ανθρώπους γεμάτους όρεξη για ζωή, που αγαπιούνται είτε ερωτικά, είτε φιλικά, που αγαπούν την ίδια τη ζωή. Για παράδειγμα, η δημοσιογραφική γραφή -και μην με παρεξηγήσετε, αγαπώ τους δημοσιογράφους- εστιάζει στα μαρτύρια και τα άσχημα. Στην ποίηση, όμως, για να κάνουμε τις εικόνες αυτές πιο υποφερτές, χρησιμοποιούμε αυτόν τον πιο λυρικό τρόπο γραφής και έκφρασης. Ας μην ξεχνάμε ότι το άλλο άκρο της βίας είναι η ποίηση».
«Η αγαπημένη μου Ελλάδα»
Στο βιβλίο του «Ποτέ πια μόνος», ο πρωταγωνιστής Μακ Κας ταξιδεύει στην Ελλάδα για να εξιχνιάσει ένα έγκλημα που τον αφορά προσωπικά. Πηγαίνει από την Αθήνα στον Πειραιά και έπειτα στην Αστυπάλαια, όπου ανακαλύπτει τις δυσκολίες των προσφύγων, οι οποίοι παλεύουν με ό,τι έχουν με την ελπίδα για κάτι καλύτερο, μαζί με τη διαφθορά και τα παράνομα «παιχνίδια» που παίζουν οι εφοπλιστές για «λίγο περισσότερο χρήμα». Όπως και ο πρωταγωνιστής του, έτσι και ο Φερέ ερωτεύεται την Ελλάδα και δεν το κρύβει, ενώ η θάλασσα και τα τοπία γίνονται πηγή έμπνευσης αλλά και το κατάλληλο σκηνικό για μια τέτοια ιστορία.
«Πας – Ειρήνη»
Σε μια Κολομβία η οποία ακρωτηριάζεται από τον εμφύλιο πόλεμο ενώ στον πυρήνα της διασταυρώνονται αντάρτες, ακροδεξιοί, έμποροι ναρκωτικών, αλλά και sicarios της ζούγκλας, δύο αδέλφια, ο Λαουτάρο και ο Άνχελ, έρχονται απέναντι μέσα σε ένα παιχνίδι εξουσίας. Ο ένας πρώην παραστρατιωτικός και ο άλλος πρώην μαχητής των FARC, αλλά και οι δύο απόλυτα καθορισμένοι από έναν πατέρα αυταρχικό, με σκοτεινό παρελθόν και παρόν. Ό,τι συμβαίνει στην οικογένειά τους θυμίζει σε τρομακτικό βαθμό αυτό που συμβαίνει και έξω από αυτή. Η ακραία βία και τα στυγερά εγκλήματα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου δίνουν εικόνες απάνθρωπες από διαμελισμένα σώματα και πολύ αίμα στην πρωτεύουσα Μπογκοτά, η οποία πλέον μετράει τα θύματα και τις πληγές της. Ένα έργο γεμάτο ένταση. Ανάκληση στη μνήμη μιας τρομακτικής ιστορίας, αλλά και ένα επικό πολάρ μυθιστόρημα, με σθένος και συναίσθημα, του είδους που μας έχει συνηθίσει ο Καρίλ Φερέ. Το βιβλίο μόλις κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Άγρα (Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ).
«Ζουλού - Το ακρωτήρι της βίας»
Ένα βιβλίο για το απαρτχάιντ που έγινε κινηματογραφική ταινία
Το 2011 ο Καρίλ Φερέ εκδίδει το βιβλίο του «Ζουλού». Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη, σε μετάφραση του Γιώργου Καλαμάντη. Το αστυνομικό αυτό μυθιστόρημα ακολουθεί τον Ζουλού, επικεφαλής της εγκληματολογικής υπηρεσίας στο Κέιπ Τάουν. Με βαθιά τραύματα από την εποχή του απαρτχάιντ, καλείται να εξιχνιάσει τη δολοφονία μιας λευκής κοπέλας. Στη Νότια Αφρική, όπου το απαρτχάιντ υποτίθεται πως είναι παρελθόν, πολλά σκηνικά ακόμη το θυμίζουν: φτώχεια, εξαθλίωση, κοινωνικές διακρίσεις, συμμορίες, ναρκωτικά και AIDS πλαισιώνουν μια ιστορία που ξετυλίγει το κουβάρι μιας καταδικασμένης περιοχής. Το 2013 το έργο του Φερέ μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη με τίτλο «Το ακρωτήρι της βίας», σε σκηνοθεσία Ζερόμ Σαλ, με πρωταγωνιστές τους Ορλάντο Μπλουμ και Φόρεστ Γουίτακερ.
