Ευγενής, άμεσος, καταπέλτης. «Η κυβέρνηση της Ν.Δ. θα κλείσει και τους δύο φορείς δίχως τύψεις, βάζοντας σε ομηρία και μεγάλη περιπέτεια τον καλλιτεχνικό χώρο και τη βιομηχανία των media» λέει ορθά - κοφτά ο Λευτέρης Κρέτσος προσθέτοντας τις διαπιστώσεις του για όσα επιδιώκει η κυβέρνηση με το σχέδιο νόμου για τη συγχώνευση του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και του ΕΚΟΜΕ. Αποδομώντας πλήρως το γαλάζιο αφήγημα για στήριξη του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών, επισημαίνει ότι «αν θέλει η κυβέρνηση να φτιάξει έναν νέο φορέα, οφείλει να εργαστεί μεθοδικά πάνω σε αυτό διατηρώντας σε λειτουργία το Κέντρο Κινηματογράφου και το ΕΚΟΜΕ». Δεν μιλάει στο κενό ο λέκτορας στο Brunel University και διευθυντής Διδακτορικών Σπουδών Ahlia University στο Μπαχρέιν. Στη θητεία του ως υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρόσφερε ωφέλιμα εργαλεία για την ανάπτυξη του οπτικοακουστικού τομέα στη χώρα, τέτοια που θα μπορούσαν να προσθέσουν αναπτυξιακό κεφάλαιο και εργασιακά οφέλη. Πλην όμως η κυβέρνηση Μητσοτάκη, από την πρώτη της θητεία, άρχισε να ξηλώνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο και μια εφαρμοσμένη πολιτική με έμπρακτα αποτελέσματα. Η χαριστική βολή ετοιμάζεται να δοθεί με το εν λόγω σχέδιο νόμου, το οποίο προκαλεί τις σφοδρές αντιδράσεις της κινηματογραφικής κοινότητας και των κλάδων των οπτικοακουστικών. Συζητώντας για το επίμαχο νομοσχέδιο, ο πρώην υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής μάς βοηθάει να κατανοήσουμε τις κυβερνητικές επιδιώξεις και τις αρνητικές τους διαστάσεις. Ωστόσο δεν περιορίζεται σ' αυτό. Εξηγεί με κάθε λεπτομέρεια πώς και γιατί μπορεί να συμβάλει η στήριξη του οπτικοακουστικού τομέα ειδικά σήμερα στο βιομηχανικό και αναπτυξιακό τοπίο της χώρας, ακόμα και στην εξωτερική πολιτική. Ενεργός πολίτης και πολιτικό ον, ο Λευτέρης Κρέτσος, εκτός από τα ακαδημαϊκά του καθήκοντα και την εμπεριστατωμένη γνώση στα ζητήματα οπτικοακουστικών, διατηρεί πάντα ανοιχτές τις κεραίες στα πολιτικά και κοινωνικά επίδικα των ημερών μας. Παρακολουθώντας όσα συμβαίνουν σήμερα στη χώρα, διαπιστώνει ότι «η Δημοκρατία μας αξίζει πολύ καλύτερα».
Η κυβέρνηση ευαγγελίζεται ότι το σχέδιο νόμου που βρίσκεται στη διαβούλευση για τη συγχώνευση του ΕΚΟΜΕ με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου επιδιώκει τη δημιουργία και τη στήριξη μιας συνεκτικής εθνικής πολιτικής για τους τομείς της οπτικοακουστικής και κινηματογραφικής πολιτικής. Ωστόσο η κινηματογραφική κοινότητα και οι κλάδοι των οπτικοακουστικών είναι ανάστατοι. Υπερβάλλουν;
Οχι μόνο δεν υπερβάλλουν, αλλά θεωρώ ότι θα πρέπει να υπάρξει και πιο δυναμική παρέμβαση. Και αυτό γιατί με το νέο νομοσχέδιο η κυβέρνηση καθιστά την Ελλάδα μια χώρα δίχως δημόσιες πολιτικές για τη στήριξη της οπτικοακουστικής παραγωγής και δημιουργίας. Θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας και πολλές επενδυτικές ευκαιρίες. Επιστρέφουμε στην εποχή όπου η διεθνής βιομηχανία θα γυρίζει την πλάτη στην Ελλάδα και όπου η εγχώρια μυθοπλασία και κινηματογραφική παραγωγή θα συνοδεύεται από περικοπές, επενδυτική άπνοια και χαμηλά μεροκάματα και μισθούς. Πρόκειται για μία ακόμη συγκάλυψη ενός ακόμη πολιτικού εγκλήματος και μία ακόμα επίδειξη αλαζονείας με τον φθαρμένο τσαμπουκά του 41% στους ανθρώπους του Πολιτισμού.Η άποψη ότι οι βασικοί φορείς της οπτικοακουστικής και κινηματογραφικής πολιτικής μπαίνουν στο ψυγείο για λίγους μόνο μήνες φοβάμαι ότι δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Η κυβέρνηση έχει μάλλον εξαντλήσει τους πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ή τους προορίζει σε παροχές pass για ψηφοθηρικούς και επικοινωνιακούς λόγους λίγο πριν τις εκλογές ή όταν η οργή θα ξεχειλίσει. Σε κάθε περίπτωση, η μη ύπαρξη δημόσιων πολιτικών στήριξης της οπτικοακουστικής βιομηχανίας θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά στη φήμη της χώρας ως φιλικού προορισμού εγκατάστασης αντίστοιχων επενδύσεων. Φτιάξαμε κίνητρα και η κυβέρνηση Μητσοτάκη δημιουργεί αντικίνητρα.
Διαφωνείτε δηλαδή με την ύπαρξη του νέου φορέα; Ποια είναι τα δικά σας πρώτα συμπεράσματα απ' αυτό το νομοσχέδιο;
Η συνένωση του Κέντρου Κινηματογράφου με το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων Επικοινωνίας με βρίσκει σύμφωνο επί της αρχής. Δεν πρόκειται, όμως, για μια προσπάθεια να αποκτήσει η χώρα μια ενιαία εκπροσώπηση και χάραξη εθνικής οπτικοακουστικής πολιτικής. Πρόκειται για την απόπειρα μιας κυβέρνησης που εργαλειοποίησε το ΕΚΟΜΕ και την επιτυχία του για να εξυπηρετήσει φίλους και γνωστούς και για να κρύψει τις ευθύνες της για τις τεράστιες καθυστερήσεις στις πληρωμές, την επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων στον κλάδο και τις σοβαρές ενδείξεις αδιαφάνειας στον τρόπο λειτουργίας των κινήτρων για την ενίσχυση της οπτικοακουστικής δημιουργίας. Χρησιμοποιούν την ανάγκη να έχουμε μια εθνική οπτικοακουστική πολιτική ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ για να ξεπλύνουν τις αμαρτίες τους για τα λάθη, τις παραλείψεις και τις απρονοησίες τους. Τα βρήκαν όλα έτοιμα, αλλά όταν προεξάρχει η επικοινωνία αντί της ουσίας δεν μπορείς να περιμένεις τη συνέχεια.
Τί θα έπρεπε δηλαδή να κάνουν για να σταματήσουν την αρρυθμία και τα προβλήματα του ΕΚΟΜΕ που παρουσιάζονται όλο και πιο έντονα τα τελευταία δύο χρόνια;
Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα δημιουργώντας ένα άλλο ή περισσότερα. Η κυβέρνηση οφείλει να στείλει σήμερα το μήνυμα εντός και εκτός Ελλάδας ότι η χώρα στηρίζει έμπρακτα τον Πολιτισμό και την οπτικοακουστική δημιουργία κλείνοντας εκκρεμότητες οικονομικού και διοικητικού χαρακτήρα. Το επιχείρημα ότι υπάρχει περιορισμός 50 εκατομμυρίων κατ’ έτος δεν ισχύει. Το ΕΚΟΜΕ και το cash rebate δεν πρέπει επ’ ουδενί να κλείσει ούτε μισή ημέρα. Θα είναι εθνική αποτυχία. Θα είναι ήττα για τη χώρα και οι άνθρωποι του χώρου θα καταλάβουν καλύτερα αυτό που λέω όταν θα επισκεφθούν το αντίστοιχο φεστιβάλ στις Κάννες τον Μάιο. Αν θέλει η κυβέρνηση να φτιάξει έναν νέο φορέα, οφείλει να εργαστεί μεθοδικά πάνω σε αυτό διατηρώντας σε λειτουργία το Κέντρο Κινηματογράφου και το ΕΚΟΜΕ. Σε εμάς πήρε περίπου δύο χρόνια για να μπορέσει το ΕΚΟΜΕ να ανοίξει τα φτερά του με στιβαρό θεσμικό πλαίσιο, κανονισμούς λειτουργίας, προμηθειών, τα απαραίτητα ΦΕΚ και φυσικά επαρκείς πόρους. Τώρα η κυβέρνηση της Ν.Δ. θα κλείσει και τους δύο φορείς δίχως τύψεις, βάζοντας σε ομηρία και μεγάλη περιπέτεια τον καλλιτεχνικό χώρο και τη βιομηχανία των media, οι οποίοι θα πρέπει να περιμένουν τουλάχιστον την υπογραφή επτά Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων και πολλών διοικητικών πράξεων, όπως και άλλες ενέργειες, για παράδειγμα την κατάλληλη στελέχωση. Και όλα αυτά για να γυρίσουμε στο 2017, με τραυματισμένο το γόητρό μας ως χώρα; Και αυτό βέβαια θα γίνει υπό την αίρεση ότι θα βρεθούν χρήματα για να στηριχθεί ο κλάδος από μια κυβέρνηση που οδηγεί την οικονομία και κυρίως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στα βράχια.
Γιατί χρειάζεται στήριξη ο οπτικοακουστικός τομέας, ειδικά σε μια περίοδο σαν τη σημερινή;
Νομίζω, το ερώτημα σας είναι πολύ σημαντικό. Και αυτό γιατί σε μια χώρα όπου βρίσκονται σε κατάρρευση τα δημόσια συστήματα Υγείας και Παιδείας και όπου η παραμέληση των υποδομών οδηγεί σε τραγωδίες όπως αυτή στα Τέμπη, είναι απολύτως λογικό να διερωτάται ο μέσος πολίτης γιατί πρέπει να δίνουμε λεφτά στα κανάλια και στους παραγωγούς για τηλεοπτικές σειρές και ταινίες. Αυτό βέβαια πόρρω απέχει από την αλήθεια. Η τηλεόραση, ο κινηματογράφος, τα video games δεν αποτελούν μόνο προϊόντα σύνθετης διανοητικής και φυσικής προσπάθειας και δεν αφορούν μόνο στη διασκέδαση. Πρόκειται για πολύ σημαντικές βιομηχανίες, που προσδιορίζουν τη θέση της Ελλάδας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Βιομηχανίες με σοβαρές οικονομικές και γεωπολιτικές απολήψεις, βιομηχανίες που επηρεάζουν τον τουρισμό και τις επενδύσεις και το ίδιο μας το μέλλον. Οι πιο αναπτυγμένες χώρες και πόλεις του πλανήτη είναι αυτές που διαθέτουν ισχυρές δημιουργικές και πολιτιστικές βιομηχανίες. Σε αυτές τις χώρες και τις πόλεις μεταναστεύουν οι πιο καταρτισμένοι και ταλαντούχοι άνθρωποι και οι άνθρωποι με τη μεγαλύτερη επιρροή. Εκεί ταξιδεύουν εκατομμύρια τουρίστες και εκεί πραγματοποιούνται οι μεγαλύτερες επενδύσεις και λειτουργούν τα πιο βιώσιμα οικοσυστήματα καινοτομίας. Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν όλες οι χώρες είχαν επενδύσει στην οπτικοακουστική βιομηχανία πολλά χρόνια πριν το 2017 και τη θεσμοθέτηση του cash rebate στην Ελλάδα. Η στήριξη στον κινηματογράφο δεν είναι επιδότηση, όπως αναφέρει το νέο νομοσχέδιο, αλλά επένδυση για το μέλλον της χώρας και την τοπική ανάπτυξη. Για εμάς είναι ακόμη πιο αναγκαία για τη διάσωση της ελληνικής γλώσσας και γιατί η Ελλάδα εκτός από δημοφιλής τουριστικός προορισμός είναι η χώρα που γέννησε τη μυθοπλασία και το θέατρο. Και, τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι η δημιουργική βιομηχανία είναι ένα ισχυρό εργαλείο soft power άσκησης της εξωτερικής πολιτικής μας.
Σε ποιες κατευθύνσεις θα έπρεπε να κινείται, κατά τη γνώμη σας, ένα νομοθετικό πλαίσιο ώστε να διασφαλίζονται οφέλη και για την ανάπτυξη και για τους εργαζόμενους και για την κινηματογραφική δημιουργία, αλλά και για την αξιοποίηση των σπουδαίων μνημείων και αρχαιολογικών χώρων της χώρας;
Υπήρχαν πολλά εχέγγυα διαφάνειας, αλλά και ευελιξίας στο θεσμικό πλαίσιο που άφησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., τα οποία δεν άφηναν υπόνοιες για εικονικά τιμολόγια και τριγωνικές συναλλαγές. Δεν πρόκειται για πυρηνική φυσική, είναι απλό, αρκεί βεβαίως να υπάρχει πολιτική βούληση.
Εσείς με το cash rebate είχατε δημιουργήσει ένα εργαλείο ενίσχυσης της οπτικοακουστικής παραγωγής στη χώρα, η φιλοσοφία του οποίου πλέον αποδομείται ή τουλάχιστον δεν διασαφηνίζεται. Καταρχάς θέλετε να θυμηθούμε τα οφέλη που είχατε προβλέψει για τον οπτικοακουστικό τομέα;
Τα αποτελέσματα του ΕΚΟΜΕ και του cash rebate ξεπέρασαν τις προσδοκίες των περισσότερων. Υποστήριζα και το πίστευα ακράδαντα από την αρχή ότι ο συγκεκριμένος κλάδος μπορεί να γίνει ατμομηχανή οικονομικής ανάπτυξης και πολιτιστικής δημιουργίας. Οφείλουμε δε να αναγνωρίσουμε την προσπάθεια των Ελλήνων δημιουργών και όλων των ανθρώπων του χώρου, οι οποίοι έφεραν μεγάλες διεθνείς διακρίσεις και ανταποκρίθηκαν με επιτυχία στις απαιτήσεις και των πιο σύνθετων παραγωγών. Η Ελλάδα το 2020 ήταν πρώτη σε επενδύσεις στον οπτικοακουστικό τομέα στην Ευρώπη και αυτό είναι τεράστιος άθλος για μια χώρα που δεν είχε κανένα επενδυτικό κίνητρο σε λειτουργία μέχρι και το 2017. Ας το σημειώσουμε αυτό: πρώτη στην Ευρώπη. Σε πόσους άλλους τομείς μπορούμε να υπερηφανευτούμε για πρωτιά;
Εξακολουθείτε να θεωρείτε ότι η διασφάλιση της παροχής κινήτρου είναι κομβική και για την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας και για την εξασφάλιση ελληνικών θέσεων εργασίας;
Απολύτως ναι και μάλιστα θεωρώ ακόμη πιο επιβεβλημένη τη γενναία στήριξη της Πολιτείας γι' αυτό το σκοπό. Η Ελλάδα έχει τις τουριστικές υποδομές, τη γεωγραφική θέση, την ποικιλομορφία του τοπίου, τους ανθρώπους για να γίνει μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη στον χώρο των media. Χρειαζόμαστε όμως σχέδιο, επένδυση σε δεξιότητες, απλούς κανόνες και σταθερότητα στη χρηματοδότηση. Το νέο νομοσχέδιο μας πάει πίσω στο 2017, στο τίποτα, και θα χρειαστεί πολλή δουλειά πλέον για να σηκωθούμε πάλι. Μην ξεχνάτε ότι πρόκειται για έναν διεθνώς ανταγωνιστικό κλάδο και άλλες κυβερνήσεις συνεχίζουν τη στήριξή του με ακόμα περισσότερα μέτρα διευκόλυνσης της οπτικοακουστικής παραγωγής.
Η υπόθεση των Τεμπών, η διαρροή προσωπικών δεδομένων ψηφοφόρων του εξωτερικού, ζητήματα του Κράτους Δικαίου, οι υποκλοπές, συνθέτουν εν πολλοίς το πολιτικό σκηνικό της περιόδου. Τι σκέφτεστε για την ποιότητα της Δημοκρατίας μας;
Σημασία δεν έχει τι σκέφτομαι εγώ, αλλά τι σκέφτεται ο μέσος πολίτης. Η εποχή που τα ψίχουλα μοιράστηκαν με τα διάφορα pass έχει τελειώσει για την κυβέρνηση και ο κόσμος βλέπει καθαρά ότι το καράβι πάει στα βράχια. Το «νοικοκύρεμα» που υποσχέθηκαν ήταν μόνο για λίγους «νοικοκύρηδες», οι υπόλοιποι ως ανεπιθύμητοι μουσαφιραίοι πετάχτηκαν έξω κακήν κακώς. Ακόμα κι αυτή η μεσαία τάξη, την οποία τόσο χάιδεψε η σημερινή κυβέρνηση για να φτάσει τα ποσοστά της, που συνεχώς μας τα υπενθυμίζει αλλά δεν θα τα ξαναδεί, βλέπει τα παιδιά της να κινδυνεύουν στον δρόμο, τα μέιλ της να φτάνουν σε χέρια επιτήδειων, τα νοσοκομεία της και τα σχολεία της να διαλύονται, μέσα σ’ ένα σκηνικό πολιτιστικής και οικονομικής παρακμής αλλά και δημοκρατικής υποβάθμισης. Οι τηλεφωνικές υποκλοπές δεν έπαιξαν τον ρόλο που τους άρμοζε στις τελευταίες εκλογές, δεν ξέρω αν είναι γιατί ο πολίτης αισθάνθηκε ότι δεν τον αφορούν ή γιατί, ακόμα χειρότερα, κυνικά πιστεύει ότι «έτσι έχουν τα πράγματα». Όσα ακολούθησαν όμως αφορούν τον καθένα από εμάς και όλους μαζί. Η Δημοκρατία μας αξίζει πολύ καλύτερα.
