Ο κόλακας είναι δεσμοφύλακας. Αυτό δεν το κατάλαβαν ποτέ όσοι επιθύμησαν να ζήσουν ανάμεσα σε κόλακες, τους οποίους και εμπιστεύτηκαν απολύτως. Πολύ περισσότερο δεν το κατάλαβαν όσοι γεννήθηκαν, έζησαν και εκπαιδεύτηκαν από κόλακες.
«Μεγάλος και τρανός, σου λένε» γράφει ο Γιάννης Ρίτσος στο ποίημα «Ο Ηρακλής κι εμείς» και συνεχίζει: «Τέκνο θεού, κι ένας σωρό δασκάλοι από πάνω: / ο γερο-Λίνος ο γιος του Απόλλωνα, ναν του μαθαίνει γράμματα· ο Εύρυτος/ την τέχνη του τοξότη· / ο Εύμολπος, γιος του Φιλάμμωνα,/ τραγούδι και λύρα· / και, το πιο σπουδαίο απ’ όλα, ο γιος του Ερμή, ο Αρπάλυκος,/ που τα παχιά, τα τρομερά του φρύδια πιάναν το μισό του κούτελο,/ του ’μαθε για καλά την τέχνη των Αργείων: - την τρικλοποδιά· - με τούτην/ κερδίζονται τα πιο πολλά, στην πυγμαχία, στην πάλη και στα Γράμματα ακόμα(...)».
Λέει κι άλλα ο Γιάννης Ρίτσος για κείνους που έγιναν αυτό που έγιναν με δική τους μόνο θέληση «μ’ επιμονή κι επιλογή και βάσανα», αλλά δεν είναι της παρούσης, επίσης και γιατί είναι ένα θέμα που -επαναλαμβάνω- δεν θα καταλάβουν ποτέ όσοι γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και ζουν ανάμεσα σε κόλακες. Οι κόλακες δεν υπάρχουν για να δείχνουν, υπάρχουν για να κρύβουν, χτίζοντας «ανεπαισθήτως» τα πανύψηλα τείχη μιας φυλακής που σε αποκλείει από την πραγματικότητα. Και μαζί, χτίζοντας έναν κόσμο ασυνάρτητο, ακατανόητο και ασυναίρετο. Έναν κόσμο άνοιας, που αδυνατεί να εξηγήσει, παρά μόνο ωθεί σε ανερμάτιστες πράξεις ανεξήγητων προορισμών.
Ναι. Οι κόλακες είναι οι δεσμοφύλακες σε μια φυλακή ευτυχίας, αλλά ευτυχίας της αλυσίδας. Μιας ασφυκτικής ευτυχίας που στο τέλος οδηγεί σε οδυνηρό πνιγμό. Αυτό δεν το κατάλαβαν ποτέ όσοι θεώρησαν πως η κολακεία είναι φυσική κατάσταση και η ισότητα αφύσικη. Ότι ο κόσμος είναι μια γραμμική αρίθμηση ποσοτήτων και συμβόλων. Δεν το κατάλαβαν ούτε πάνω στο κάρο που τους οδηγούσε στο ικρίωμα ή όταν, σπρωγμένοι από τον μεγάλο άνεμο των γεγονότων, κατρακυλούν στον γκρεμό. Αυτό ακριβώς κάνουν οι κόλακες: σε φυλακίζουν μέσα σε έναν ασφυκτικά υπερβολικό εαυτό και την ίδια στιγμή ανοίγουν και στρώνουν τον δρόμο που οδηγεί είτε στον γκρεμό είτε στο ικρίωμα.
Κι άλλες φορές, όταν όλα έχουν τελειώσει (γιατί κάποτε όλα τελειώνουν), οι κόλακες σε παρατούν χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, στη μέση της φοβερότερης ερήμου: στην έρημο της μοναξιάς. Μια έρημο όπου ποτέ δεν πάτησε πόδι άλλου ανθρώπου, ποτέ χέρι δεν σκούπισε τον ιδρώτα από το πρόσωπο της ζωής του ή της ζωής ενός άλλου. Εκεί είναι η στιγμή που καταλαβαίνεις ότι χωρίς τους άλλους, χωρίς τη γνώση των άλλων δηλαδή, χωρίς το έργο τους, αυτό το έργο «που ξεκίνησε απ’ αυτές τις ανάγκες σου/ να προσφερθεί στις ανάγκες των άλλων,/ στις αιώνιες ανάγκες του ανθρώπου - αιώνιο έργο» (Γιάννης Ρίτσος «Η γέφυρα»), χωρίς όλα τούτα, το μόνο που απομένει είναι ο θάνατος. Γιατί στον πυρήνα της η φριχτή διδασκαλία των κολάκων είναι η μοναξιά. Η ερημία ενός εαυτού πεταμένου στην απομόνωση της αλαλίας, της άγλωσσης ζωής που ποτέ δεν συνομίλησε. Βλέπεις, στις φυλακές δεν υπάρχουν καθρέφτες. Μονάχα δεσμοφύλακες.
Από τον κόλακα δεν είναι κανείς προστατευμένος. Αυτό ας το έχουμε υπόψη μας όλοι. Κυρίως όσοι νομίζουν πως δεν κινδυνεύουν. Ακριβώς εκεί, στην αμεριμνησία μπροστά στον κίνδυνο, ελλοχεύει η κολακεία. Γιατί εκεί επωάζεται η έπαρση: όταν αρχίζεις να παράγεις περισσότερο εαυτό απ’ όσο μπορείς να καταναλώσεις. Τότε είναι που αντηχούν τα ωσαννά των (βρι)κολάκων. «Τότε», γράφει στα «Στοιχεία ταυτότητος», πάλι ο Γιάννης Ρίτσος, «κατάφτασαν οι κόλακες· με προσκυνούσαν· μου περνούσαν στα δάχτυλα/ λαμπρά δαχτυλίδια. Οι ανίδεοι δεν ξέραν/ πως τα ’χα φτιάξει εγώ με τ’ άδεια τους φυσίγγια που ’χαν μείνεαι στους λόφους (...)».
Θέλει κουράγιο λοιπόν για να μην σε φυλακίσουν. Θέλει κουράγιο να φτιάχνεις το τραγούδι της πραγματικότητας από τον ήχο των πυροβολισμών. Να φτιάχνεις το κόσμημα της ύπαρξης από τα φυσίγγια που σου έχουν ρίξει οι δεσμοφύλακες. Χωρίς να μετράς, χωρίς να υποκύπτεις.
