Συναντηθήκαμε με την Κατερίνα Βρανά στο σπίτι της στο Μαρούσι. Καταγράφεται στη μνήμη μου ως μια από τις πιο σημαντικές συναντήσεις, κυρίως για τα υλικά που κατέθεσε απλόχερα στην κουβέντα μας. Με όπλο το χιούμορ, την έμφυτη κωμική γλώσσα και μια χαμογελαστή ειλικρινή διάθεση, η Κατερίνα Βρανά πέρασε τη ζωή της οριζόντια και κάθετα, εξηγώντας μας πώς ένα τραγικό περιστατικό μπορείς να το ποτίσεις με φως και να το εντάξεις δημιουργικά σε παραστάσεις, αφηγήσεις αλλά και στη συνέχεια της ζωής.
Χωρίς ίχνος διδακτισμού, μετέτρεψε τη συνέντευξη σε μια stand up συνάντηση που μαλάκωσε την οπτική μας απέναντι στα πράγματα και ιεράρχησε εκ νέου τον τρόπο που προσλαμβάνουμε τα σημαντικά πράγματα στη ζωή. Απλά, μαγικά και κωμικά. Ό,τι περίπου δηλαδή κάνει και στη σκηνή είναι και στη ζωή. Γιατί η Κατερίνα Βρανά έχει καταφέρει να κάνει την αφήγηση της ζωής της με τραγικά περιστατικά που περιλαμβάνει μια ειλικρινή κωμική στιγμή εντός και εκτός σκηνής και είναι και τα δύο εξίσου συναρπαστικά, γιατί συνθέτουν μια ευφυή και πολυδιάστατη προσωπικότητα.
Αυθεντική και μοναδική. Η αυτοβιογραφική παράσταση που μόλις (ξανα)ξεκινάει στο Anodos Live Stage, την Παρασκευή 13 Μαΐου, είναι η απόδειξη ότι η ζωή από τη σκηνή είναι μια ιστορία δρόμος. Έστω και κάπως δύσκολη. Ευτυχώς αυτή είναι η Κατερίνα Βρανά.
Πώς προέκυψε ο τίτλος της παράστασης;
Λέγεται "Staying Alive" (Σχεδόν Πέθανα). Η παρένθεση είναι για όποιον έχει ξεχάσει ή του είχε διαφύγει ότι πήγα να πεθάνω και τη γλίτωσα. Ήθελα να το ονομάσω μόνο «Σχεδόν Πέθανα» αλλά μου άρεσε πάρα πολύ το Staying Alive, επειδή το ξέρουν όλοι ως τίτλου τραγουδιού και έχει κάτι πιο θετικό από το Σχεδόν Πέθανα.
Τι θα δούμε σε αυτή την παράσταση;
Διηγούμαι την ιστορία της περιπέτειας της υγείας μου το ‘17, που πήγα tour στη Μαλαισία και σχεδόν πέθανα. Το διηγούμαι όσο πιο αστεία γίνεται, πρώτον επειδή είμαι κωμικός, οπότε όλα τα αφηγούμαι χιουμοριστικά, και δεύτερον επειδή συνέβησαν πράγματα που ήταν όντως σουρεαλιστικά. Το stand up είναι σχετικά καινούργιο στην Ελλάδα, οπότε δεν είμαι πολύ σίγουρη πώς θα το υποδεχτεί ο κόσμος. Είναι ένα είδος που δεν έχουμε πολύ σχέση και μια υπόθεση που έχει να κάνει με ένα σχεδόν θανατικό. Οπότε, επειδή οι Έλληνες είμαστε λίγο φοβιτσιάρηδες με τις αρρώστιες, δεν ήξερα ποιος θα πει «να πάμε να δούμε την κοπέλα να μας πει για τον θάνατο και να γελάσουμε".
Είναι η πιο αυτοβιογραφική σου στιγμή;
Είναι καθαρά αυτοβιογραφικό, γιατί και η πρώτη μου παράσταση, που λεγόταν «Φέτα με τη Βασίλισσα», ήταν βασισμένη σε αυτοβιογραφικές εμπειρίες ως Ελληνίδα που έχει ζήσει πολύ στο εξωτερικό και συγκεκριμένα σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Από αυτό ξεκίναγα και μετά γενίκευα λίγο. Αυτό εδώ τώρα δεν μπορεί να γενικευτεί. Δεν είναι εμπειρία που έχουν ζήσει πολλοί.
Ο αυτοσαρκασμός σου είναι συνειδητή επιλογή ή μια αντίδραση;
Είναι κάτι που έγινε φυσικά μεγαλώνοντας, γιατί και οι δυο γονείς μου έχουν πολύ χιούμορ και αυτοσαρκάζονται συνέχεια. Ήταν ένας τρόπος έκφρασης μέσα στην οικογένεια. Ο ένας κοροϊδεύει τον άλλον. Και όταν πήγα Αγγλία, πια έγινε καθημερινός τρόπος έκφρασης, γιατί είναι πολύ δυνατό στοιχείο στη βρετανική κουλτούρα. Όταν γύρισα να κάνω stand up εδώ, συνειδητοποίησα πόσο δεν το έχουμε οι Έλληνες. Οι Έλληνες έχουμε πλεόνασμα σοβαροφάνειας και έλλειμμα αυτοσαρκασμού.
Υπάρχουν και πιο δραματικές στιγμές στην αφήγηση;
Είναι η τελευταία φορά που αφηγούμαι αυτή την ιστορία. Το κλείνω για να κάνω άλλα πράγματα. Περιγράφω τι συνέβη. Όσο αστείο και να το κάνω, πολλά σημεία είναι πολύ σοβαρά. Έχω προσπαθήσει να το κάνω έτσι ώστε να μη βαραίνει και είναι επιλογή του θεατή αν θα κοντοσταθεί στα βαριά ή αν θα αφεθεί να το περάσει πιο ελαφριά. Μου έχει τύχει μια κυρία που έπαθε και αυτή σηπτικό σοκ και γέλαγε σε όλη την παράσταση. Ό άντρας της δεν άντεξε και βγήκε έξω γιατί του έφερε πίσω αναμνήσεις. Η ίδια ήταν στα πατώματα από το γέλιο. Νομίζω, έχει βοηθήσει πολύ τα άτομα που έχουν περάσει κάτι ανάλογο. Δεν ξέρω για τις οικογένειές τους.
Σε πειράζει να σε ρωτάνε γι' αυτό;
Εμένα καθόλου. Φοβάμαι μόνο μην κουράσω και πει ο κόσμος, καλά αυτή δεν έχει να μας πει τίποτα άλλο; Γιατί έχω. Αυτό που μου συνέβη ήταν πρωτοφανές και ελπίζω και μοναδικό. Όσο πλάκα και αν κάνω, δεν σημαίνει πως θέλω να περάσω ξανά κάτι τέτοιο. Έγινε σε άλλη χώρα, μακριά, και είχε μια τελείως απρόσμενη αλυσίδα αντιδράσεων. Από ό,τι ξέρω, έχω γίνει θέμα σε πολλά ιατρικά συνέδρια. Είμαι cult. Επειδή δεν έπρεπε να έχουν συμβεί τα μισά από αυτά που συνέβησαν, ήθελα πάρα πολύ να το περιγράψω - και επειδή στη δική μου ζωή είναι σταθμός. Άλλαξε η ζωή μου τελείως.
Νιώθεις ότι είσαι μια άλλη Κατερίνα;
Είμαι η ίδια Κατερίνα, αλλά ζω σε διαφορετικές συνθήκες. Ο χαρακτήρας μου θέλω να πιστεύω ότι δεν άλλαξε καθόλου. Ήταν ο φόβος μου αυτό. Ότι θα ξυπνήσω από το κώμα και δεν θα έχω χιούμορ. Ή ότι θα βγω και επειδή είμαι δίγλωσση δεν θα θυμάμαι τις δυο γλώσσες. Να έχω ξεχάσει, ας πούμε, τα ελληνικά και να αποκαλώ τους γονείς μου μόνο father και mother και εκείνοι να λένε “τι έπαθε το παιδί;”. Η κατάσταση της καθημερινότητάς μου έχει αλλάξει. Έχω περιορισμούς λόγω σωματικών βλαβών.
Έχεις καινούργιους φόβους;
Οι φόβοι μου ήταν πάντα μήπως και δεν καταφέρω να εκπληρώσω τα όνειρά μου και παραμένουν οι ίδιοι, γαμώ το. Δεν φτάνει που πήγα να πεθάνω, ακόμα φοβάμαι μην και δεν γίνω παγκοσμίως διάσημη. Ψωνάρα, παιδί μου. Έχει λιγοστέψει ο φόβος μου, που ερχόταν από τη φιλοδοξία μου. Με έτρωγε από μέσα. Έχω ηρεμήσει από αυτό. Δεν φοβάμαι τον θάνατο. Δεν τον κάνω κέφι τώρα, δεν έχω όμως αυτό τον φόβο του θανάτου. Δεν θέλω να πεθάνω. Αλλά νιώθω λίγο πιο εξοικειωμένη με την κατάσταση του θανάτου.
Η Αθήνα πώς είναι για έναν ανάπηρο άνθρωπο;
Η Ελλάδα γενικά είναι πολύ δύσκολη. Οι αρχαίες πόλεις έχουν θέμα. Τα καλντερίμια είναι δύσκολα και στη Ρώμη, αλλά το σύγχρονο κομμάτι της πόλης είναι πιο φιλικό. Εδώ, το σύγχρονο είναι το ίδιο προβληματικό με το αρχαίο. Ως χώρα, επειδή έχουμε μια άγνοια και μια έλλειψη παιδείας γύρω από ζητήματα αναπηρίας, είναι όλα πολύ δύσκολα. Για έναν αθλητή ΑμεΑ είναι πιο εύκολο να παει στο Τόκυο να πάρει μέρος στους παραολυμπιακούς παρά να πάει βόλτα στη γειτονιά του. Έχουμε πολύ άσχημα πεζοδρόμια και δρόμους, άγνοια των οδηγών σε θέματα ασφάλειας για τους ανάπηρους, δεν υπάρχει πρόσβαση πουθενά, έχουμε μανία με το σκαλοπατάκια. Σε όλα τα μαγαζιά, όπου και αν πας, έχει ένα σκαλοπατάκι. Τι το θες το γαμημένο σκαλοπατάκι; Στις τουαλέτες να δεις. Το θέμα δεν είναι οι τουαλέτες των αναπήρων. Αλλά οι τουαλέτες γενικά. Οι τουαλέτες στην Ελλάδα είναι εντελώς παράλογες. Δεν κλείνουν οι πόρτες. Είναι απαράδεκτες, ιδίως για τις γυναίκες. Φαντάσου για τους ανάπηρους.
Πριν σου συμβεί αυτό, με το χέρι στην καρδιά, σε είχαν απασχολήσει όλα αυτά;
Κοίτα, επειδή ζούσα χρόνια στην Αγγλία και είχα δει πως είναι εκεί τα πράγματα, ναι. Συναντάς άτομα με αναπηρία κάθε μέρα και παντού. Και όχι μόνο κινητικά ανάπηρους. Άτομα με αμαξίδια. Ταμίες σε σούπερ μάρκετ είναι άτομα σε αμαξίδιο. Το Λονδίνο είναι μια πόλη που περπατιέται. Και κάθε φορά που ήμουν εδώ, με εντυπωσιάζει το πόσο δεν περπατιέται η Αθήνα. Δεν κυκλοφορούν οι ανάπηροι στην Αθήνα. Αλλά και όταν περπατούσα, με δυσκόλευαν πολύ τα πεζοδρόμια εδώ. Γλιστράνε το καλοκαίρι, είναι πολύ στενά, οι ντελιβεράδες τα χρησιμοποιούν, τα σκυλιά χέζουν όπου να 'ναι. Είναι λίγο μετ' εμποδίων. Μου έκανε εντύπωση πόσο εύκολα είναι τα πράγματα σε μια πόλη 12 εκατομμυρίων όπως το Λονδίνο και πόσο δύσκολα είναι σε μια πόλη σαν την Αθήνα.
Ο χώρος τού stand up comedy είναι εξαιρετικά ανδροκρατούμενος. Έχεις κάποια εξήγηση για αυτό;
Για να κάνεις stand up, βάζεις τον εαυτό σου σε πολύ ευάλωτη θέση. Δεν κάνεις κάποιον ρόλο. Είσαι ο εαυτός σου απέναντι στο κοινό. Η απόρριψη, όταν έρχεται, είναι άμεση και απορρίπτουν εσένα. Όχι τον ρόλο. Νομίζω, ως γυναίκες έχουμε μάθει από πολύ νεαρή ηλικία να μη βάζουμε τον εαυτό μας σε τόσο ευάλωτη θέση. Να μη μας κρίνουν, τι θα πει ο κόσμος. Μήπως αν πεις ανοιχτά αυτά που σε απασχολούν και τα κωμικοποιήσεις σε πουν τσούλα, πουτάνα, πόρνη, καριόλα. Είναι μέχρι να μάθεις να είσαι τελείως ευάλωτη πάνω στη σκηνή και να είσαι άνετη με αυτό. Εμένα με βοήθησε το φυσικό μου ψώνιο. Πρέπει να είσαι έτοιμη σε περίπτωση που δεν περάσει το αστείο σου. Το πιο τρομακτικό συναίσθημα είναι η απόλυτη ησυχία από κάτω μετά από ένα αστείο σου στη σκηνή. Είναι μαχαίρι στην καρδιά. Είναι δυσκολότερο για μια γυναίκα.
Πώς ήταν η συνεργασία σου με τον Γιώργο Καπουτζίδη που έπαιξες έναν ρόλο;
Επειδή ξεκίνησα σαν ηθοποιός, γιατί έχω σπουδάσει υποκριτική στην Αγγλία, μου είχε λείψει πολύ. Είναι τόσο ωραίο να είσαι στη σκηνή με άλλους ανθρώπους και να μοιράζεσαι την εμπειρία. Αν δεν πάει κάτι καλά, δεν είσαι μόνος στη σκηνή. Ευχαριστώ το διαστροφικό μυαλό της Θέμιδας Μαρσέλλου, που το σκέφτηκε. Ο Γιώργος είναι φοβερά υποστηρικτικός και ως καλλιτέχνης φοβερά γενναιόδωρος. Και όλος ο θίασος ήταν φοβερά υποστηρικτικός. Πέρασα υπέροχα.
Ποιο είναι το αγαπημένο σου σημείο στην πόλη και τι σιχαίνεσαι;
Σιχαίνομαι τα πεζοδρόμια, όπως σου είπα. Για βόλτα μου αρέσει η Πανεπιστημίου, που είναι η Βιβλιοθήκη, το Πανεπιστήμιο τα θέατρα και μετά να φτάνεις Εξάρχεια. Μου αρέσει πολύ αυτή η εναλλαγή. Μου αρέσουν και οι μικρές πλατείες στο Παγκράτι, που έχουν ανοίξει μπαράκια και εστιατόρια. Και η Κολοκοτρώνη από πάνω μέχρι κάτω, με τα μικρά μαγαζάκια που πουλάνε κλωστές και κουμπιά. Μου αρέσουν τα μέρη που νιώθεις τον κόσμο και τον παλμό της πόλης. Σουλάτσο, κωλοβάρεμα, φαγητό και να δεις κόσμο.
Τι περιμένουμε καλλιτεχνικά από σένα το επόμενο διάστημα;
Παρασκευή και 13 είναι η πρεμιέρα του Staying Alive (σχεδόν πέθανα) και σκέφτηκα να είναι όχι σε θέατρο αλλά σε σκηνή με τραπέζια και ποτάκι. Σκέφτηκα να έχω και γαρύφαλλα αλλά ανέβαζε το κόστος. Είναι η πρώτη παράσταση στην Ελλάδα προσβάσιμη και με ελληνική νοηματική μετάφραση και υπέρτιτλους. Θα πάω περιοδεία την παράσταση όσο μπορώ το καλοκαίρι σε Ελλάδα και Κύπρο και από Σεπτέμβριο ξεκινάω την καινούργια μου δουλειά και το "Σχεδόν Πέθανα" θα το ταξιδέψω στα αγγλικά στην Ευρώπη.
Μετά από όλες αυτές τις καταγγελίες στο θέατρο, πώς νιώθεις;
Δεν είναι γαμάτο; Όταν θες να ασχοληθείς με την υποκριτική ως γυναίκα, από τα γεννοφάσκια σου ακούς ότι ο κόσμος θα θέλει να σε πηδήξει για να σου δώσει ρόλο ή θα πρέπει να κάτσεις σε κάποιον. Το ξέρεις πριν καν καταλάβεις τι πας να κάνεις. Είναι μέσα στο DNA του θεάματος, δυστυχώς. Είναι πολύ γόνιμο έδαφος για εκμετάλλευση και κακοποιητικές συμπεριφορές. Καμία έκπληξη. Το ξέρουμε όλοι. Απλώς η έκπληξη, για μένα που ζούσα σε άλλη χώρα, είχε να κάνει με κάποια από τα ονόματα. Για μερικά είπα, άντε, επιτέλους και λέγαμε πότε θα βγει αυτό. Ένιωσα ότι πάει να γίνει μια καλή αρχή. Είναι καιρός να αλλάξουν οι αντιλήψεις. Στην Ελλάδα, επειδή είμαστε πολύ μικρή και κλειστή κοινωνία, αλλάζουμε δύσκολα αντιλήψεις, ενώ θα έπρεπε να αλλάζουμε πιο εύκολα ακριβώς επειδή είμαστε λίγοι. Αλλά επειδή λειτουργούμε πολύ οικογενειακά σε όλα, μας νοιάζει πολύ τι θα πει ο κόσμος. Είναι υπέροχο που έγινε αυτό το βήμα.
