Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση για το θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων οργάνωσε το βράδυ της Δευτέρας στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών η παράταξη Εναλλακτική Παρέμβαση-Δικηγορική Ανατροπή. Στόχος, να απαντηθούν διεξοδικά όλα τα επιχειρήματα που στηρίζουν την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και να αναδειχθεί ιδιαίτερα η απροκάλυπτη παραβίαση του άρθρου 16 του συντάγματος, που κατοχυρώνει τον δημόσιο χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Τις κεντρικές εισηγήσεις, που απέσπασαν την προσοχή του κοινού και χειροκροτήθηκαν ζωηρά, έκαναν ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ Ακρίτας Καϊδατζής, η Λία Κουσκουνά, επίκουρη καθηγήτρια Ευρωπαϊκού Δικαίου στο ΕΚΠΑ, ο δικηγόρος και πρώην σύμβουλος του ΔΣΑ Δημήτρης Σαραφιανός και ο καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Δημήτρης Καλτσώνης, ενώ έγιναν και παρεμβάσεις από το κοινό.
Οχι παράκαμψη, αλλά παραβίαση του συντάγματος
Το ζήτημα της συνταγματικής νομιμότητας στη μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση ανέλυσε διεξοδικά ο Ακρ. Καϊδατζής, ο οποίος σημείωσε ότι το άρθρο 16 του συντάγματος είναι σαφές και δεν επιδέχεται καμία παρανόηση: απαγορεύει ρητά τη σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες, ενώ ορίζει ότι η Ανώτατη Εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, πλήρως αυτοδιοικούμενα, καθώς και ότι οι καθηγητές σε αυτά επιτελούν δημόσιο λειτούργημα. Οι τρεις αυτές διατάξεις, σημείωσε ο εισηγητής, διασφαλίζουν απολύτως την ακαδημαϊκή ελευθερία, η οποία σε ένα πανεπιστήμιο-επιχείρηση υπονομεύεται πλήρως από το διευθυντικό δικαίωμα. Υπό την έννοια αυτή, είπε, η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν συνιστά παράκαμψη, αλλά ευθεία παραβίαση του συντάγματος.
Ο Ακρ. Καϊδατζής στάθηκε επίσης στην επιχειρηματολογία που ισχυρίζεται πως η ελεύθερη λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων επιβάλλεται στη χώρα από το Ενωσιακό Δίκαιο. Διευκρίνισε ότι το Ενωσιακό Δίκαιο ορίζει απλώς ότι έχει δικαίωμα εγκατάστασης στη χώρα κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται σε άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε. Αυτό επιτρέπει τη λειτουργία ιδιωτικών κολεγίων εφόσον συνεργάζονται με ιδιωτικό πανεπιστήμιο άλλης χώρας. Τα κολέγια δίνουν πτυχίο Τριτοβάθμιας -δηλαδή Μεταλυκειακής- Εκπαίδευσης και επαγγελματικά δικαιώματα, δεν παρέχουν όμως ανώτατη, δηλαδή πανεπιστημιακή, εκπαίδευση. Όπως είπε ο Ακρ. Καϊδατζής, αυτό συμβαίνει στη χώρα εδώ και πάρα πολλά χρόνια και δεν ανέκυψε σήμερα για να ανοίξει τον δρόμο στα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αν ήταν τόσο απλό, αναρωτήθηκε, πώς εξηγούνται οι πολύχρονες και επίμονες κατά καιρούς προσπάθειες, σε όλες τις συνταγματικές αναθεωρήσεις, να αλλάξει το άρθρο 16; Όπως σημείωσε, η επίκληση του Ενωσιακού Δικαίου γίνεται για να παρακαμφθεί το σύνταγμα και αναρωτήθηκε μήπως οι πολυάριθμες αποφάσεις του ΣτΕ επί της λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων, που έχουν ληφθεί με βάση τα όσα ορίζει το σύνταγμα, οφείλονται στο ότι το Ανώτατο Δικαστήριο αγνοεί το Ενωσιακό Δίκαιο.
Ο ομιλητής σημείωσε επίσης ότι άρθρο 16 προβλέπει δικαίωμα ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση. Υπό την έννοια αυτή, δεν νοούνται η λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων έξω από το σύστημα των Πανελλαδικών εξετάσεων αλλά και η επιλογή διδασκόντων με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που ακολουθείται στο δημόσιο πανεπιστήμιο.
Το άρθρο 16 εγγυάται την ακαδημαϊκή ελευθερία
Στη δική της παρέμβαση, η Λ. Κουκουνά υπογράμμισε ότι το θέμα της λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι καθαρά συνταγματικό. Όπως είπε, το Ενωσιακό Δίκαιο δεν μπαίνει σε τέτοια θέματα, καθώς ασχολείται απλώς με την αμοιβαία αναγνώριση τίτλων σπουδών που οδηγούν σε κατοχυρωμένο επάγγελμα χωρίς να ενδιαφέρεται για τον τρόπο απόκτησης. Αναφέρθηκε επίσης στην καταδίκη της Ουγγαρίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο -που επίσης προστίθεται ως επιχείρημα- για παρεμπόδιση της λειτουργίας του ιδιωτικού πανεπιστημίου του Σόρος. Η ομιλήτρια επισήμανε εδώ ότι η υπόθεση αυτή είναι εντελώς διαφορετική, καθώς στην Ουγγαρία η λειτουργία ιδιωτικού πανεπιστημίου δεν απαγορεύεται και το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο λειτουργούσε ήδη.
Από την πλευρά του, ο Δ. Σαραφιανός είπε ότι η υποχρεωτική λειτουργία των πανεπιστημίων ως ΝΠΔΔ κατοχυρώνεται συνταγματικά και δεν μπορεί να παρακαμφθεί καθώς και ότι το άρθρο 16 είναι η θεσμική εγγύηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Αναρωτήθηκε δε πώς η ελευθερία αυτή διασφαλίζεται σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο, όπου τα εργοδοτικά συμφέροντα μπορούν να επιβάλουν ακόμα και χαριστικές βαθμολογίες. Ο Δ. Σαραφιανός επισήμανε ότι το ζήτημα της αναγνώρισης των εκπαιδευτικών προσόντων είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό της ακαδημαϊκής ισοτίμησης. Κατά συνέπεια, οι επιχειρήσεις επιτρέπεται να δίνουν πτυχία, όχι όμως ισότιμα με τα πανεπιστημιακά. Σημείωσε ότι αν το σύνταγμα ερμηνεύεται κατά το δοκούν, τότε δεν υπάρχει σύνταγμα, κι αυτό μπορεί να θέσει σε διακινδύνευση συνταγματικές διατάξεις, όπως η απαγόρευση των βασανιστηρίων ή το απόρρητο των επικοινωνιών. Στάθηκε επίσης στη δίωξη που έχουν ασκήσει οι Εισαγγελίες Αθηνών και Θεσσαλονίκης κατά των φοιτητικών καταλήψεων, λέγοντας ότι είναι πρωτοφανές να διωχθούν άνθρωποι που αγωνίζονται για την εφαρμογή του συντάγματος.
Απαράδεκτη η ποινικοποίηση του φοιτητικού αγώνα
Ο Δ. Καλτσώνης αναφέρθηκε στο παράδειγμα μεταδιδακτορικού ερευνητή που διδάσκει σε ιδιωτικό κολέγιο Κοινωνιολογία του Αθλητισμού και αμείβεται με 500 ευρώ τον μήνα. Εκπροσωπώντας το μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό του Παντείου Παντπιστημίου, έναν από τους οκτώ ή εννέα συλλόγους ΔΕΠ που πήραν θέση κατά του νομοσχεδίου, συνόψισε τα επιχειρήματα υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης σε δέκα σημεία. Στάθηκε ιδιαίτερα στο γεγονός ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα στηρίζονται στην κρατική χρηματοδότηση την ώρα που η χρηματοδότηση του δημόσιου πανεπιστήμιου, σε σχέση με την περίοδο 2008-2009, είναι μειωμένη στο ένα τρίτο.
Παρεμβάσεις υπήρξαν από φοιτητές τής υπό κατάληψη Νομικής, οι οποίοι σημείωσαν, μεταξύ άλλων, την παθητικότητα του διδακτικού προσωπικού απέναντι στο θέμα του άρθρου 16 αλλά και στην αδιανόητη εισαγγελική δίωξη κατά των κινητοποιήσεων. Στην προσπάθεια να ποινικοποιηθεί ο αγώνας της νεολαίας στάθηκε ιδιαίτερα και ο σύμβουλος της Εναλλακτικής Παρέμβασης Θανάσης Καμπαγιάννης, ζητώντας την αντίδραση όλου του νομικού κόσμου.
