Δεν το έχει με τη δημόσια συζήτηση και τη διαφάνεια αυτή η κυβέρνηση στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Στην καλύτερη περίπτωση στέλνει την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου στις αρμόδιες Επιτροπές της Βουλής να ενημερώσει -εκ των υστέρων- για τη στάση που τήρησε η Ελλάδα στα Συμβούλια Εξωτερικών Υποθέσεων. Εκ των προτέρων μια σοβαρή συζήτηση για το εάν και σε ποιο πλαίσιο πρέπει να αντιδρά η χώρα στους πολέμους και στις κρίσεις στη γειτονιά της δεν έγινε ποτέ. Ούτε καν για να καταλάβουν οι βουλευτές ποιο είναι εκείνο το σημείο καμπής μετά το οποίο η χώρα, «πυλώνας σταθερότητας» όπως δηλώνουν παντού και πάντα οι υπουργοί της κυβέρνησης Μητσοτάκη, γίνεται εμπόλεμο μέρος. Όταν στέλνει τεθωρακισμένα στην Ουκρανία; Όταν στέλνει αντιαεροπορικά στη Σαουδική Αραβία; Όταν στέλνει φρεγάτες στην Ερυθρά Θάλασσα; Ή σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις;
Στην περίπτωση της Ουκρανίας τα πράγματα είναι σχετικά απλά. Η ελληνική κυβέρνηση, αν και επισπεύδουσα, λειτούργησε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, σχεδόν το σύνολο του πολιτικού κόσμου στην Αθήνα θεώρησε αυτονόητο ότι πρέπει να στηριχθεί η Ουκρανία έναντι της ρωσικής εισβολής, παρά τους παραδοσιακά στενούς δεσμούς μεταξύ του ελληνικού και του ρωσικού λαού. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η αλλαγή συνόρων με τη δύναμη των όπλων.
«Μετρημένη» στάση
Στην περίπτωση της Μέσης Ανατολής τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, την οποία και καταδίκασε όλο το πολιτικό σύστημα, ακολούθησαν οι τουλάχιστον «δυσανάλογοι» ισραηλινοί βομβαρδισμοί στη Γάζα, οι οποίοι συνεχίζονται εδώ και πάνω από 100 μέρες και έχουν στοιχίσει τη ζωή σε 25.000 άμαχους, εκ των οποίων τα δύο τρίτα είναι γυναικόπαιδα. Μέχρι και ο Κυριάκος Μητσοτάκης -από τους πρώτους πρωθυπουργούς που είχαν σπεύσει να εκφράσουν τη στήριξή τους στον «φίλο Μπίμπι» Νετανιάχου- παραδέχθηκε προχθές από το Νταβός ότι θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους ο θάνατος 10.000 παιδιών. Φρόντισε, βέβαια, να προσθέσει πως «δεν λέει κάτι διαφορετικό από αυτό που λένε και οι Αμερικανοί».
Στην περίπτωση του πολέμου στη Γάζα δεν υπάρχει κοινή στάση της Ε.Ε. και η ελληνική κυβέρνηση κάνει ό,τι θέλουν οι Αμερικανοί. Δεν πιέζει για άμεση κατάπαυση του πυρός, όπως κάνουν άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Αντιθέτως, όπως είπε ο πρωθυπουργός στην -καλά σκηνοθετημένη- συνομιλία του με τον αρχισυντάκτη του περιοδικού Foreign Policy στο Νταβός, η Ελλάδα με τη «μετρημένη» στάση της προσφέρεται να παίξει ρόλο «ειλικρινούς μεσολαβητή» αφού τελειώσει ο πόλεμος. Η ελληνική γραμμή, η οποία δεν συζητήθηκε στη Βουλή και ενδεχομένως ούτε στο Υπουργικό Συμβούλιο, είναι να μην ασκείται πίεση στο Ισραήλ. Παράλληλα η κυβέρνηση εκφράζει την ελπίδα να τελειώσει γρήγορα η σύγκρουση, με τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη να οργανώνει μια μίνι περιοδεία σε χώρες-κλειδιά της Μέσης Ανατολής για να προσφέρει τις καλές υπηρεσίες της Ελλάδας στις προσπάθειες για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Και να επαναλαμβάνει στο Ριάντ, στο Κάιρο, στο Αμμάν ότι η Αθήνα στηρίζει τη λύση των δύο κρατών στην Παλαιστίνη και δεν θα αποδεχθεί εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας, όπως ακριβώς δηλώνουν και οι Άραβες ομόλογοί του. Το θέμα είναι ότι τη λύση αυτή δεν θέλει να την ακούσει το Ισραήλ του Νετανιάχου - και ότι σε πολλές περιοχές της Γάζας δεν έχει μείνει πέτρα όρθια.
Να σημειωθεί εδώ ότι δεν έχουν ακουστεί μέχρι τώρα από επίσημα χείλη της ελληνικής κυβέρνησης κλαυθμοί και οδυρμοί για τη βομβαρδισμένη πόλη της Γάζας από τις δυνάμεις του Ισραήλ, όπως είχε γίνει όταν οι Ρώσοι ισοπέδωσαν τη Μαριούπολη. Το μόνο κοινό στις δύο τεράστιες καταστροφές είναι ότι η Ελλάδα, κυρίως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει δεσμευτεί να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση.
Στην Ερυθρά Θάλασσα
Αλλο ένα θέμα που δεν συζητήθηκε επί της αρχής στη Βουλή -για τις επιχειρησιακές λεπτομέρειες είναι αυτονόητη η σιωπή- είναι η συμμετοχή της Ελλάδας στην αμερικανικής εμπνεύσεως επιχείρηση «Φρουρός της Ευημερίας» στην Ερυθρά Θάλασσα, εκεί όπου οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης χτυπούν με drones εμπορικά πλοία. Μόλις οι ΗΠΑ ζήτησαν πρόθυμους συμμάχους, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσφέρθηκε αμέσως - και με το επιχείρημα ότι η Ελλάδα, ως νούμερο ένα στην παγκόσμια ναυτιλία, έχει αυξημένη ευθύνη να φροντίζει για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Έκτοτε έχει περάσει ένας μήνας και δεν έχει γίνει καν επισήμως γνωστό ποια φρεγάτα θα στείλει το Πολεμικό Ναυτικό στην Ερυθρά Θάλασσα, ενώ κυκλοφορούν διάφορες πληροφορίες για δυστοκία και στη στελέχωση του πλοίου.
Στο μεταξύ, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάνθηκε ότι πρέπει να προστατευτούν τα εμπορικά πλοία, χωρίς ωστόσο να έχει δώσει πράσινο φως για στρατιωτικές επιχειρήσεις σε βάρος της Υεμένης. Παρά την πρώιμη προθυμία της, η ελληνική κυβέρνηση έχει τους ενδοιασμούς της για την επιχείρηση - ειδικά μετά τα αμερικανοβρετανικά πλήγματα σε στόχους στη Σαναά και σε άλλες πόλεις της Υεμένης την προηγούμενη εβδομάδα. Γι’ αυτό και θα προτιμούσε να συμμετάσχει και η Ε.Ε. σε μια ναυτική αποστολή για την προστασία των εμπορικών πλοίων. Επί πολλές ημέρες το θέμα συζητήθηκε στις Βρυξέλλες, με τα κράτη-μέλη να πείθονται το ένα μετά το άλλο για την αναγκαιότητα να δράσουν σε συντονισμό με τις ΗΠΑ, διευρύνοντας ουσιαστικά την υφιστάμενη επιχείρηση «Αγήνωρ» για την προστασία των εμπορικών πλοίων από την πειρατεία στον δρόμο προς την Ερυθρά Θάλασσα. Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί και αύριο στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων με στόχο η όποια επιχείρηση να ξεκινήσει πριν από το τέλος Φεβρουαρίου. Μέχρι τότε μπορεί να έχουν βρεθεί τόσο η φρεγάτα όσο και το πλήρωμα που θα στείλει η Ελλάδα - και να έχουν καθοριστεί οι στόχοι και τα όρια της επιχείρησης. Για το αν θα έχει ενημερωθεί και ερωτηθεί σχετικά η Βουλή δεν βάζουμε στοίχημα.
