Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήρθε χθες στην Αθήνα αποφασισμένος να δείξει το φιλικό του πρόσωπο -τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές κοινό- και έφυγε έχοντας στις αποσκευές του μια Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας, μια δέσμευση για τη χορήγηση μονοετούς βίζας στους Τούρκους πολίτες που θέλουν να επισκέπτονται τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και δύο υποσχέσεις: ότι η ελληνική κυβέρνηση θα στηρίξει κάποια τουρκικά αιτήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι θα εργαστεί για να διπλασιαστεί ο όγκος του διμερούς εμπορίου.
Ο Τούρκος Πρόεδρος ήρθε μαζί με το μισό Υπουργικό Συμβούλιό του για το 5ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, μοίρασε χαμόγελα δεξιά κι αριστερά -όπως δεν συνηθίζει- και στάθηκε στο πλάι του πρωθυπουργού για να μιλήσει για «τα προβλήματα που μπορεί να έχουν μεταξύ τους τα αδέλφια», τα οποία με καλή θέληση και από τις δύο πλευρές μπορούν να επιλυθούν. Φρόντισε, μάλιστα, να μην πει πολλές κουβέντες που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν τον οικοδεσπότη του, πέρα από το αυτονόητο που λέει κάθε Τούρκος αξιωματούχος περί «τουρκικής» μειονότητας στη Θράκη, για να το διορθώσει κάθε Έλληνας αξιωματούχος τα τελευταία χρόνια -επί Ψυχρού Πολέμου δεν το έκαναν- σε «μουσουλμανική» μειονότητα. Μόνο στο πλάι του Αλέξη Τσίπρα το 2017 ο Ρ. Τ. Ερντογάν δεν είχε μιλήσει ευθαρσώς για «τουρκική» μειονότητα, αφού είχε προηγηθεί η κόντρα του για τη Συνθήκη της Λοζάνης με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.
Ηρεμα νερά
Στη χθεσινή πρώτη επίσκεψη του Ρ. Τ. Ερντογάν στην Αθήνα -έπειτα από εκείνο το μακρινό 2017, έπειτα από τρία χρόνια έντασης κι έπειτα από δέκα μήνες ηρεμίας ελέω σεισμών και καταστροφών- συνέντευξη Τύπου δεν δόθηκε, ώστε να αποτραπεί κάθε πιθανότητα να χαλάσει το σκηνικό. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε την ημέρα «ξεχωριστή» και άφησε να εννοηθεί ότι έχει συμφωνήσει με τον Τούρκο Πρόεδρο να βαδίσουν οι χώρες μας σε ένα «ήρεμο μονοπάτι». «Αν δεν μπορούμε να γεφυρώσουμε τις διαφορές μας, τουλάχιστον οι διαφορές να μην προκαλούν κρίσεις» είπε. Με αντίστοιχα λυρική γλώσσα ο Ρ. Τ. Ερντογάν μίλησε για «ήρεμα νερά» και για το Αιγαίο, που «θέλουμε να το μετατρέψουμε σε θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας».
Διακήρυξη Φιλίας
Κορυφαία στιγμή της επίσκεψης ήταν η υπογραφή της Διακήρυξης Φιλίας μεταξύ των δύο χωρών, με την οποία Ελλάδα και Τουρκία δεσμεύονται να συμμετέχουν σε συνεχείς εποικοδομητικές διαβουλεύσεις (με πυλώνες τον πολιτικό διάλογο, τη θετική ατζέντα και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) και να απέχουν από κάθε δήλωση ή ενέργεια που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας. Πρόκειται για μια δήλωση καλών προθέσεων, που δεν είναι μεν δεσμευτική, δείχνει ωστόσο ότι το ήρεμο κλίμα στις διμερείς σχέσεις θα συνεχιστεί. Κάτι που φανερώνει άλλωστε και η πρόσκληση Ερντογάν στον Κ. Μητσοτάκη να επισκεφθεί την Άγκυρα την προσεχή άνοιξη. Οι δύο πλευρές προσπαθούν να χτίσουν μια σχέση εμπιστοσύνης - αρκεί να μην αλλάξει γνώμη ο Τούρκος Πρόεδρος, ο οποίος προς ώρας θέλει να εμφανίζεται ως καλός γείτονας.
Ας κάνουμε μπίζνες
Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φρόντισαν να αναφερθούν στο διμερές εμπόριο, που έχει φτάσει τα 5,5 δισ., και στόχος είναι να ξεπεράσει τα 10 δισ. σε πέντε χρόνια - και απέφυγαν να αναφερθούν στην προσφυγή στη Χάγη. «Όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, μπορεί να πάμε και στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ» είπε ο πρωθυπουργός, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του την προηγούμενη ημέρα διά της συνέντευξης που είχε δώσει στην εφημερίδα Καθημερινή, ότι δηλαδή πρέπει να μπουν στο τραπέζι όλα τα «αλληλένδετα προβλήματα» εκτός από την υφαλοκρηπίδα.
Αναφορικά με το μεταναστευτικό διαφάνηκε η πρόθεση συνεργασίας και από τους δύο, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος ευχαρίστησε τον Κ. Μητσοτάκη που έκλεισε έπειτα από πολλά χρόνια το προσφυγικό στρατόπεδο του Λαυρίου -«άντρο τρομοκρατίας» κατά τον Ρ. Τ. Ερντογάν- και τον προειδοποίησε να προσέξει μήπως δημιουργηθεί κάπου αλλού ανάλογος καταυλισμός.
Σαφέστατες ήταν οι αποστάσεις μεταξύ των δύο στο ζήτημα του Κυπριακού, ενώ στο θέμα του πολέμου στη Γάζα ο Ρ. Τ. Ερντογάν έβγαλε έναν πύρινο λόγο κατά των ισραηλινών επιθέσεων σε αμάχους, με τον Κ. Μητσοτάκη να λέει κάτι γενικόλογα περί προστασίας των αξιών του ανθρωπισμού, με ειδική έμφαση στην προστασία των αμάχων.
Αυστηρή χορογραφία στην άδεια πόλη
Η επίσκεψη της τουρκικής αντιπροσωπείας κράτησε συνολικά σχεδόν επτά ώρες, κατά τις οποίες η Αθήνα ήταν μια σιδερόφρακτη πόλη - και το κέντρο της αδιάβατο. Ήταν προφανές ότι οι δεκαπέντε συμφωνίες που υπογράφηκαν από τις δύο πλευρές ήταν έτοιμες από καιρό, γι’ αυτό και οι διμερείς συναντήσεις μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων υπουργών κράτησαν πολύ λίγο. Στο πλαίσιο του 5ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας υπογράφηκαν συνολικά δεκαπέντε συμφωνίες, μνημόνια και κοινές δηλώσεις-διακηρύξεις - για το εμπόριο, τις επενδύσεις, τις εξαγωγές, τον τουρισμό, την Παιδεία και την τελωνειακή συνεργασία. Για την τουρκική πλευρά ήταν σημαντικό το γεγονός ότι η Ελλάδα εξασφάλισε την έγκριση της Κομισιόν ώστε να δίνεται σε Τούρκους πολίτες μονοετής βίζα για να παραμένουν έως και επτά μέρες σε δέκα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ για την ελληνική πλευρά είναι σημαντική η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των λιμενικών για τη μείωση των μεταναστευτικών ροών.
Η υπόκλιση Γεραπετρίτη
Λίγα ήταν τα στιγμιότυπα που σχολιάστηκαν από αυτή την αυστηρά χορογραφημένη επίσκεψη: το κούνημα της ουράς του πρωθυπουργικού σκύλου Πίνατ, το βιβλίο για τη Γάζα που χάρισε ο Ρ. Τ. Ερντογάν στον Κ. Μητσοτάκη, τα χαμόγελα του Τούρκου Προέδρου στους δημοσιογράφους. Περισσότερο απ’ όλα -και με μεγάλη αυστηρότητα- σχολιάστηκε η βαθιά υπόκλιση του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη κατά την είσοδο του Ρ. Τ. Ερντογάν στο Προεδρικό Μέγαρο. Ερωτηθείς σχετικά από την ΕΡΤ, ο Γ. Γεραπετρίτης είπε ότι έκανε κίνηση ευγενείας προς την Πρόεδρο της Δημοκρατίας - και όχι υπόκλιση στον Τούρκο Πρόεδρο.
