Ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν άφησε ανοιχτό παράθυρο για αναθεώρηση του άρθρου 16 πρώτη φορά την Πέμπτη, στη συζήτηση επί των προγραμματικών δηλώσεων. Το είχε κάνει μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου.
Το γεγονός ότι άνοιγε, στην τελική ευθεία προς τις κάλπες, ένα θέμα που στο παρελθόν είχε προκαλέσει εσωκομματικές δυσκολίες στο ΠΑΣΟΚ, με αποτέλεσμα ο Γ. Παπανδρέου τότε να «υπαναχωρήσει» -όπως σχολίασε προχθές ο Κυρ. Μητσοτάκης για να πιέσει τον Ν. Ανδρουλάκη-, είχε ερμηνευτεί ως μια αμυντική κίνηση εκ μέρους του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. απέναντι στην εξαντλητική πίεση που του ασκούσε η Ν.Δ. με τη στρατηγική της για την προσέλκυση των κεντρώων και κεντροαριστερών ψηφοφόρων.
Ναι υπό όρους
Στην έναρξη της διαδικασίας για τις προγραμματικές δηλώσεις, την Πέμπτη, ο Κυρ. Μητσοτάκης πέταξε το γάντι στον Ν. Ανδρουλάκη καλώντας τον να τοποθετηθεί αν θα αφήσει να «χαθεί η ευκαιρία» και θα «υπαναχωρήσει», όπως είχε κάνει ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ή αν θα προσφέρει τη συναίνεσή του. Εκείνος σήκωσε το γάντι και, πέρα από τον τόνο της απάντησής του προς τον πρωθυπουργό, εμφανίστηκε θετικός για το ενδεχόμενο αναθεώρησης του άρθρου 16, θέτοντας όμως προϋποθέσεις. Χωρίς, προς το παρόν, να γίνεται πιο συγκεκριμένος, απάντησε ότι προτεραιότητα για το ΠΑΣΟΚ είναι η ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου, «αλλά δεν είμαστε αρνητικοί στην ουσιαστική ρύθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης με γνώμονα την αυτονομία, τη λογοδοσία και τα υψηλά στάνταρ που πρέπει να πληρούνται όπως και σε άλλες χώρες». Τόνισε ότι «σε κάθε περίπτωση το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να δεχθεί ποτέ ότι ισότιμα πανεπιστήμια θα είναι ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που θα βάλουν απλά μια ταμπέλα και θα κάνουν εμπόριο πτυχίων».
Εάν στη Χαρ. Τρικούπη ήδη έχουν αποφασίσει να ενδώσουν στα καλέσματα Μητσοτάκη για συναίνεση στην αναθεώρηση του άρθρου 16, με όποια ζημιά αυτό συνεπάγεται για την απεύθυνσή τους στο προοδευτικό αριστερό ακροατήριο, ή αν πρόκειται για κίνηση τακτικής στο πλαίσιο της «ορθολογικής» και «χωρίς τοξικότητα» αντιπολίτευσης που δηλώνει ότι θα ασκεί το ΠΑΣΟΚ, με σκοπό να μεγεθύνει την επιρροή του στο Κέντρο, είναι πολύ νωρίς για να το γνωρίζει κανείς. Άλλωστε το θέμα αυτό, την κρίσιμη ώρα, σίγουρα θα αποτελέσει αντικείμενο έντονων συζητήσεων και προβληματισμών εντός του Κινήματος. Σε κάθε περίπτωση, ο Ν. Ανδρουλάκης έχει αποφασίσει ότι το ΠΑΣΟΚ θα συζητά και θα προτείνει χωρίς να απορρίπτει εκ των προτέρων, εκτιμώντας ότι η στάση της δομικής αντιπολίτευσης απέναντι στον Κυρ. Μητσοτάκη έχει αποδοκιμαστεί στις κάλπες, στο πρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ. «Πυξίδα των συναινέσεων και των αντιπαραθέσεών μας είναι το συμφέρον του λαού και της πατρίδας», είπε ο Ν. Ανδρουλάκης, στην πρώτη ομιλία του στη Βουλή, προϊδεάζοντας ότι το κόμμα του θα προσφέρει στήριξη σε πρωτοβουλίες της κυβέρνησης κατά βούληση. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν το ΠΑΣΟΚ θέλει να διαφοροποιηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ στα έδρανα της αντιπολίτευσης, αλλά και να τον ξεπεράσει σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, θεωρεί ότι αυτός είναι και ο δρόμος για την προσέγγιση μεγαλύτερων ακροατηρίων.
Η μάχη του Κέντρου
Ο ανταγωνισμός του ΠΑΣΟΚ με τη Ν.Δ. (και αντίστροφα) για τον χώρο του Κέντρου δεν παύει να υφίσταται μετά τις εκλογές, ίσα-ίσα ενισχύεται. Σύμφωνα με την ανάλυση των δημοσκοπήσεων αμέσως μετά τις δεύτερες εκλογές, στους κεντρώους η Ν.Δ. ήρθε πρώτο κόμμα με 37,1%, όμως και το ΠΑΣΟΚ κέρδισε κεντρώο ακροατήριο κατά 31,7%.
Στην ένταση της μετεκλογικής διαμάχης που θα ακολουθήσει για τον χώρο, παίζει κομβικό ρόλο η συνέχιση από τον Κυρ. Μητσοτάκη της στρατηγικής διεύρυνσης της Ν.Δ. προς το «εκσυγχρονιστικό Κέντρο» σε επίπεδο στελεχών. Με την προσθήκη, αυτή τη φορά, στο κυβερνητικό σχήμα και του Γιώργου Φλωρίδη. Η τοποθέτησή του στο υπουργείο Δικαιοσύνης -που άπτεται του πεδίου επί του οποίου προεκλογικά συντελέστηκε όλη η αντιπαράθεση για το σκάνδαλο των υποκλοπών- ήρθε να συμπληρώσει τη λεγόμενη «μεταρρυθμιστική» τριπλέτα του Κυρ. Μητσοτάκη που προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ. Η τοποθέτηση του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη στο υπουργείο Υγείας μοιάζει και με κίνηση αφαίρεσης επιχειρημάτων από τη Χαρ. Τρικούπη, που άσκησε έντονη κριτική στην κυβέρνηση για την πολιτική της στην Υγεία και μπορεί να επικαλείται την κληρονομιά του ΠΑΣΟΚ στη δημιουργία του ΕΣΥ. Αντίστοιχα, ο Κυριάκος Πιερρακάκης τοποθετήθηκε στο άλλο κρίσιμο υπουργείο, της Παιδείας. Η αποχώρηση του Ανδ. Λοβέρδου από το ΠΑΣΟΚ θα λειτουργήσει, υπό αυτό το πρίσμα, προς όφελος του εγχειρήματος Μητσοτάκη. Όπως, αντίστοιχα, λειτουργούν επί σειρά ετών και παρεμβάσεις της Ά. Διαμαντοπούλου, η οποία πάντως δεν επελέγη για να συμμετάσχει στην κυβέρνηση.
Υπό τα παραπάνω δεδομένα, πέρα από την απάντηση που έδωσε για το άρθρο 16 στην ομιλία του στη Βουλή, δεν ήταν τυχαία και η αμυντική -πλην ορθή- επισήμανση που έκανε ο Ν. Ανδρουλάκης ότι «η Νέα Δημοκρατία, όσo και αν αυτοπροβάλλεται ως φορέας εκσυγχρονισμού, είναι μια δύναμη βαθιά υπερσυγκεντρωτική και πελατειακή». Ακόμα πιο χαρακτηριστική της πίεσης που δέχεται το ΠΑΣΟΚ από τη Ν.Δ. ήταν η δήλωση του Δ. Μάντζου: «Εφόσον εμπιστευόμαστε εκείνους που ήταν κάποτε στο ΠΑΣΟΚ να κάνουν τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις με άλλα “χρώματα”, μου φαίνεται κάπως αντιφατικό να μην εμπιστευόμαστε αυτούς που είναι σήμερα στο ΠΑΣΟΚ να κάνουν τη δουλειά όπως πρέπει με τα “χρώματα” του ΠΑΣΟΚ».
