Η σύλληψη της πολιτικής διεύρυνσης επιβεβαιώνει αναμφίβολα την έκφραση της διαλεκτικής σχέσης που η Αριστερά οφείλει να έχει με την κοινωνία. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, νέες αντιθέσεις εμφανίστηκαν στο εσωτερικό του συλλογικού διανοούμενου, οι οποίες τροφοδοτήσαν εκ νέου με ενέργεια την ενότητα και τη μεταξύ τους πάλη. Όπως θα επαναλάμβανε ο Λένιν, «η κίνηση είναι αντίθεση, είναι η ενότητα των αντιθέτων». Η δε ακινησία σημαίνει θάνατος.
Στη μαρξική διαλεκτική, όλα τα αντικείμενα και φαινόμενα κλείνουν μέσα τους πληθώρα εσωτερικών αντιθέσεων. Το θετικό και το αρνητικό, την πάλη ανάμεσα στο παλιό και στο καινούργιο, το παρελθόν και το μέλλον.
Είναι ο νόμος της ενότητας και της πάλης των αντιθέτων, ο οποίος αποτελεί την πηγή κάθε ανάπτυξης. Είναι το πέρασμα από τις ποσοτικές αλλαγές στις ποιοτικές, αλλά και αντίστροφα. Κι ενώ οι ποσοτικές αλλαγές εκφράζουν τη βαθμιαία μορφή τής ανάπτυξης, οι ποιοτικές αλλαγές εκφράζουν την επαναστατική μορφή της. Όμως η ανάπτυξη απαιτεί την ενότητα των δύο μορφών αλλαγής!
Ετσι, η οργάνωση χιλιάδων νέων μελών στο κόμμα αποτελεί έκφραση αυτής της ποσοτικής αλλαγής. Κι αφού η ποσότητα έχει την ιδιότητα να περνά σε ποιότητα, η συμπερίληψη στο πολιτικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. των διεκδικήσεων και ιδεών που έφεραν μαζί τους τα νέα μέλη αποτελεί σίγουρα στοιχείο ποιοτικής αλλαγής. Ένα άλλο στοιχείο δε είναι χωρίς αμφιβολία η ισόποση συμμετοχή των φύλων στα πολιτικά όργανα του κόμματος αλλά και στα ψηφοδέλτια των επικείμενων εκλογών, η οποία ακολούθησε την εμπέδωση της ίσης συμμετοχής.
Ισως σκεφτεί κανείς ότι η ανάπτυξη αυτή επήλθε βίαια. Μήπως όμως δεν είναι κι αυτό ένα στοιχείο της; Είναι το άλμα που απαιτείται για το πέρασμα από την παλιά ποιότητα στην καινούργια. Το άλμα αυτό αποτελεί μορφή της πιο επιτακτικής αλλαγής την ύστατη στιγμή της ανάπτυξης, όπου το ξεπερασμένο συντρίβεται και αντικαθίσταται από την πιο προοδευτική και βιώσιμη εκδοχή του, εξασφαλίζοντας τη συνέχεια στην κίνηση.
Τα κόμματα της Αριστεράς αποτελούν, ιστορικά, κοινωνική ανάγκη. Οφείλουν, λοιπόν, να υπάρχουν για την κοινωνία και όχι για να αναπαράγουν τον εαυτό τους. Ειδάλλως περνούν στην ακινησία, στον δογματισμό και τελικά στον πολιτικό θάνατο. Στη χώρα μας, πολλά από τα κόμματα αυτά οδηγήθηκαν στον αυτοπεριορισμό σε μειοψηφικές πολιτικές λογικές λόγω της προβληματικής ανάλυσής τους για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Για δεκαετίες εγκλωβίστηκαν σε διανοητικά εξαμβλώματα που διαστρεβλώνουν την κοινωνική πραγματικότητα. Η φαντασιακή πρόσληψη της κοινωνίας και της ταξικής της δομής τούς έδινε την εντύπωση πως αυτή είναι σχεδόν έτοιμη να κάνει το επαναστατικό άλμα προς τον σοσιαλισμό με ένα ισχυρό προλεταριάτο, του οποίου την καθοδήγηση διεκδικούν. Όμως η πραγματικότητα τους διαψεύδει και εκείνα όλο και περισσότερο απομονώνονται κοινωνικά και πολιτικά, αφού στον πραγματικό κόσμο είναι το στρώμα των μικρομεσαίων, και ιδίως των αυτοαπασχολούμενων και μικρών ιδιοκτητών, το οποίο αποτέλεσε τον πυρήνα της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας. Έτσι, τα κόμματα αυτά, ουσιαστικά, κατέστησαν εαυτούς αποστασιοποιημένους παρατηρητές των πολιτικών εξελίξεων.
Το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στην κοινωνία είναι η ιστορική απάντηση της Αριστεράς στην ιδεολογική δυστοκία της προηγούμενης περιόδου. Ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε σε λειτουργία και πάλι τη μηχανή του ιδεολογικού αναστοχασμού του συλλογικού διανοούμενου. Έθεσε σε κίνηση τα αντίθετα. Πυροδότησε ιδεολογικά την ενότητα και τη μεταξύ τους πάλη.
Ωστόσο, εκτός από τις εσωτερικές αντιθέσεις, υπάρχουν και οι εξωτερικές. Αν και πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξη έχουν οι εσωτερικές, υπό ορισμένες συνθήκες η λύση των εξωτερικών αντιθέσεων προωθείται συχνά στην πρώτη γραμμή. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση αποτελούν οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες, όπου οι αντιθέσεις μεταξύ των ανταγωνιστικών τάξεων δεν εξαφανίζονται, αλλά απωθούνται προς τα πίσω. Στη φάση αυτή, για την ανάπτυξη της χώρας πρωταρχικής σημασίας είναι η λύση των εξωτερικών αντιθέσεων. Έτσι λαμβάνει χώρα η ενότητα των πιο ετερογενών κοινωνικών δυνάμεων.
Ιδια συνθήκη επέβαλε και τη συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, ίδια συνθήκη επέφερε και τη λύση της. Εδώ το στοιχείο της ισορροπίας αποτελεί μόνο ένα στοιχείο της κίνησης. Αυτή είναι απόλυτη και κάθε φορά καταργεί κάθε προηγούμενη ισορροπία, η οποία είναι σχετική και πρόσκαιρη. Έτσι καταργήθηκε νομοτελειακά και η συνεργασία με το κόμμα του Π. Καμμένου, όταν πια αποτέλεσε εμπόδιο στην περαιτέρω προοδευτική ανάπτυξη της αριστερής διακυβέρνησης.
Μπροστά στις εκλογές του Μαΐου, όλες οι πολιτικές δημοκρατικές δυνάμεις θα κληθούν να πάρουν θέση. Το επίδικο θα είναι και πάλι η εμπέδωση της δημοκρατίας στην ελληνική κοινωνία, η δικαιοσύνη και η διαφάνεια στους θεσμούς, το κοινωνικό κράτος, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Οι ιδέες θα αποτελέσουν το κύριο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Στο πεδίο αυτό, τα κόμματα των προοδευτικών δυνάμεων, ανάλογα με την επιλογή συνεργασίας τους απέναντι στον κοινό πολιτικό αντίπαλο, θα κριθούν για τη διαλεκτική τους σχέση με την κοινωνία. Αν, δηλαδή, αποτελούν τελικά δυνάμεις κοινωνικής προοδευτικής αλλαγής ή παρηκμασμένους εμπόρους ιδεών.
Ο Πέτρος Γαλιατσάτος είναι κοινωνιολόγος
