Μετά τη χούντα και τις πολλές δεκαετίες διώξεων, η Αριστερά έγινε σχεδόν μόδα. Ήταν σικ να είσαι σε κάποια από τις εκδοχές της. «Κουκουές», «εσωτερικάκιας», «μαοϊκός», «τρόσκας» κ.λπ., ένα εικονοστάσιο υποδιαιρέσεων. Βοήθησε ίσως και η εικόνα, η παράσταση των παιδιών, αγωνιστών του Πολυτεχνείου, στα media της εποχής. Διαφορετική ενδυματολογία και αισθητική, πιο θελκτική πρόταση από τα κουρεμένα στερεότυπα και τις ποδιές του ελεγχόμενου μαθητικού κόσμου. Φοιτητής και μη αριστερός ήταν σχετικά δυσεύρετο είδος. Υπήρχε βέβαια η μεγάλη σιωπηλή μάζα (συντηρητική ή αυτοσυντηρητική), αλλά στον χώρο, στις πλατείες, στις σχολές, στα καφενεία, στις ταβέρνες, στα σινεμά κυριαρχούσε το αριστερό «τυπικό».
Εδώ και μερικά χρόνια η Αριστερά είναι «ντεμοντέ». «Κάτω το απλυταριό». Για κάποιο διάστημα μάλιστα έγινε μόδα ο «συντηρητικός ανθρωπότυπος». Πολιτική ορθότητα, λόγος κατηχητικός, εθιμικές αναβιώσεις, νεοκλασικισμός, ενδυματολογία υποθηκοφύλακα της δεκαετίας του 1950. Είναι ενδιαφέρον ότι, παράλληλα με την ενδυματολογική και συμπεριφορική αναβίωση του παλαιού υποθηκοφύλακα, γίνεται και μια προσπάθεια ερμηνευτικής αναθεώρησης (ή αναπαλαίωσης;) πολλών ιστορικών - ερευνητικών παραδοχών (δημοσίευσε ο Α. Λιάκος στην ΕφΣυν, 31.12.21, ένα περιεκτικό κείμενο με τίτλο «Η διαμάχη των ερμηνειών», όπου ακτινογραφεί το φαινόμενο).
Η Ιστορία πέρα από το αρχείο είναι οι ερμηνείες της, είναι η ενεστωτική διάστασή της, οι τωρινές πολιτικές, αισθητικές, ιδεολογικές ανάγκες που την ανασκευάζουν. Που σημαίνει ότι ένας γενικός νεοσυντηρητισμός οργανώνει σήμερα τις πολιτικές «μόδες» ή μάλλον τις πολιτικές και πολιτιστικές δεσπόζουσες. Δεν εξυπακούεται βέβαια ότι το casual σημαίνει πάντα προοδευτισμό και η «κλασικούρα» συντηρητισμό. Απλώς από ορισμένα think tanks, ΜΜΕ και κρατικούς διανοούμενους προτείνεται μια τέτοια κατηγοριοποιητική πατέντα.
Εντούτοις υπάρχει, ούτως ή άλλως και πέρα από πολιτικο-ιδεολογικές προθέσεις και στοχεύεις, ένα υπόκωφο, λαϊκό κύμα αναδίπλωσης, που υπερβαίνει τεχνοτροπίες ή πολιτικές στρατηγικές. Αυτό ίσως ενεργοποιεί και μια συγγραφική προσαρμοστικότητα, νεοκλασικής κατεύθυνσης. Το κύμα είναι προς τα «πίσω». Μετά από πολλά χρόνια επαρχιώτικης «νεωτερικότητας», ας συμφιλιωθεί η Ελλάδα με το κλασικό «πάθος» και την πιο οπισθοδρομική εκδοχή της πειθαρχίας.
Πόρτες εμποδίων, για παράδειγμα, ωσάν τα πανεπιστήμια να είναι αεροδρόμια και έλεγχος χειραποσκευών. Που σημαίνει ότι μια μακρά παράδοση ιδεολογικών διασταυρώσεων, αντιμαχιών, δικαιώματος και της μειοψηφικής σκέψης και της ετερότητας (βεβαίως και με αντιδραστικές παραμορφώσεις) μπαίνει σε μια νέα φάση, που υποδηλώνει ένα νέο επίπεδο ανεκτικότητας. Ο κατηχητικός λόγος για τον οποίο μίλησα πριν διαμορφώνει έναν κανονιστικό, επιτακτικό λόγο κοινοτοπιών και στερεοτύπων, αλλά και έναν χώρο περίκλειστο. Ο χώρος αντανακλά τον λόγο. Η χωρική αποτροπή, φοβάμαι, αντανακλά τη λογική, ιδεολογική, αισθητική συμμόρφωση.
Η μόδα λοιπόν, τα πρότυπα που αναπαράγονται ή διακινούνται, είναι τμήματα μιας βαθύτερης μετατόπισης. Και αυτό καμιά Αριστερά (συνεπής, ρητορική, αναφορική) δεν μπορεί μόνη της να το αποτρέψει ή να το εξορθολογίσει. Χρειάζεται σύζευξη με ποικίλες δυνάμεις αντίρρησης και κριτικής, συνδυασμό με όλες τις γλώσσες, τις πολιτικές και θεωρητικές ερμηνείες, που είναι επιφυλακτικές, κριτικές προς τα συστημικά προτάγματα. Που, σημειωτέον, τα τελευταία ως προς την οικονομική βάση τους είναι μάλλον αστεία (το ξανάγραψα για τις εργολαβίες). Ούτε στις ιδεολογικές διατυπώσεις τους είναι ιδιαίτερων αξιώσεων (συνήθως καταλήγουν σε έναν θεωρητικό ευπρεπισμό).
Κάποιος θα πει: Και ποιον ενδιαφέρει ένα τέτοιο μέτωπο; Ποιον αφορά η θεωρητική ακυρολεξία, η ερευνητική χασμωδία, το εκβιασμένο συμπέρασμα ή η αισθητική που «τρέχει» στα ΜΜΕ και συστημικά επιβάλλεται; Εδώ ο κόσμος καίγεται με τις ΜΕΘ, με την ακρίβεια, την εμπορική αισχροκέρδεια, με το γεγονός ότι όλη η ζωή είναι τα «πάγια» και οι ΔΕΚΟ. Ποιον νοιάζει κάτι τόσο έμμεσο, όπως η ιδεολογική σύγκρουση;
(Συνεχίζεται)
