Του Τάσου Εγγλέζου*
Οι ιδεολογικές αντιλήψεις του κόσμου της εργασίας και της δημιουργικής έμπνευσης και απόλαυσης και ο καθημερινός κοινωνικοοικονομικός μετασχηματισμός της αλληλεγγύης είναι οπωσδήποτε πιο κοινωνικά αναγκαίος από τον εθνικοκεντρικό εγωισμό της καπελωμένης φιλοπατρίας, του παρασιτισμού, της δυσπιστίας, της εχθρότητας και της ναζιστικής θηριωδίας. Σε μέρες έξαρσης του αρρωστημένου εθνικισμού και απομονωτισμού των εταίρων χωρών της Ε.Ε, που εκφράζεται πανηγυρικά με τις εκλογικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων τους, συμβαίνουν παράλληλα αξιόλογες αλλαγές που φέρνουν θετικό αποτέλεσμα όσο να μοιάζουνε σε στάλες αλληλεπίδρασης και μετατροπής.
Οι αλλαγές αυτές προβάλλουν, αν τις προσέξουμε, σε συναρτήσεις που συνεχίζονται και αναπτύσσονται αισιόδοξα σε κατευθύνσεις που καθορίζονται από τη δική τους δύναμη και όχι από τον ανύπαρκτο κοινωνικό χαρακτήρα του κεφαλαίου του πολυεθνικού μονοπωλιακού και χρηματοπιστωτικού κέρδους, της υπεραξίας, της εκμετάλλευσης της εργασίας, αλλά και των στρατιωτικοπολιτικών κέντρων του διεθνούς παρεμβατισμού.
Μια πρώτη σημαντική αλλαγή είναι η μείωση της φτηνής εργατικής δύναμης διεθνώς, παρόλες τις ροές των μεταναστών. Αυτό σημαίνει πως οι δυνάμεις της Εργασίας ισχυροποιούνται στην ατέλειωτη αντιπαράθεσή τους με το κεφάλαιο κι αυτό σημαίνει δύναμη στις διεκδικήσεις τους. Αυτό το προβλέπουν και το πιστοποιούν ακόμα και οι οικονομικοί σύμβουλοι της Μorgan Stanley Finansing (όπως οι Charles Goodhart, Pratyancha Pardeshi και ο Manoj Pradhan), ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας παγκόσμιας αλλαγής των μισθοδοτικών καταστάσεων και μισθολογικών προσαρμογών.
Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση, που υποσχέθηκε η τελευταία συνάντηση του Davos, δεν θα κατορθωθεί αν οι εξειδικευμένοι και καλοπληρωμένοι εργάτες δεν αντικατασταθούν με ρομπότ εργασίας, γιατί ο κόσμος του κεφαλαίου δεν σώζεται να πληρώνει υψηλόμισθους εργαζόμενους, τώρα μάλιστα που η φτηνή εργασία θα εξαφανίζεται. Αν είχαμε μια έξαρση των κερδών του κεφαλαίου τις δεκαετίες πριν από την τελευταία οικονομική κρίση, αυτό οφειλόταν στην εσωτερική μετανάστευση και αστυφιλία, αλλά και την παρουσία της γυναικείας εργατικής δύναμης στην παραγωγή.
Η ισχύς της εργασίας θα δυναμώσει ως προς το κεφάλαιο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα πλησιάσει αμέσως την ισοβάθμιση. Τώρα, αν αυτή η αλλαγή φέρει και την αύξηση της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως ευελπιστούντες στη συνάντηση του Davos πανηγυρικά εξέφρασαν, οψόμεθα. Εμείς ωστόσο είμαστε επιφυλακτικοί.
Το ερώτημα παραμένει: Θα αλλάξει συγχρόνως και η κοινωνική συνείδηση των πολιτικών και πολλών εργατοπατέρων, αλλά και της διευθυντικής ηγεσίας των εταιριών και του κεφαλαίου, που συχνά σε πολλές χώρες των εταίρων εισπράττουν μισθούς 54 φορές μεγαλύτερους από αυτούς των απλών εργατών και όταν οι εταιρείες ακριβώς τώρα την άνοιξη μοιράζουν κέρδη εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ στους επενδυτές και τα χρηματιστήρια στους μετόχους;
Αφού τα κέρδη του κεφαλαίου λογαριάζονται για παράδειγμα με τόκο από 5% μέχρι 25%, ενώ αν δοθεί κάποια αύξηση στους μισθούς των εργαζομένων θα είναι ανάλογη του βαθμού ανάπτυξης της οικονομίας, που ως γνωστόν, αν είναι θετική, θα κυμαίνεται από 0,5% μέχρι το πολύ 2,5%, σύμφωνα με το εθνικό εισόδημα της εργασίας. Δεν αναφέρομαι μόνο στην ελληνική εμπειρία των σχέσεων κεφαλαίου και εργασίας, αλλά μια κατά συνθήκη ευέλικτη εργατική δύναμη, που θέλει το κεφάλαιο, προϋποθέτει και μια αυξημένη επιβλέπουσα διοικητική αρχή και αυξημένη ελέγχουσα γραφειοκρατία που κοστίζει.
Η δεύτερη στάλα αισιοδοξίας είναι η μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου με 0,6 %, του διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με τις μελέτες του Global Carbon Project, παρόλη την αύξηση της παγκόσμιας οικονομίας. Το θέμα αυτό της σωτηρίας του πλανήτη μέσα σε ένα κόσμο επικίνδυνων αναταραχών μάς δίνει στάλες αισιοδοξίας, αλλά γι' αυτό θα μιλήσουμε προσεχώς.
* Ο Τάσος Εγγλέζος είναι συγγραφέας
