Στο εξώφυλλο του γερμανικού περιοδικού "Spiegel" που κυκλοφόρησε χθες ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφεται ως "geisterfahrer", ως οδηγός που τρέχει ανάποδα σε μονόδρομο. Και στο εξαιρετικά αναλυτικό άρθρο του για το πού πάει η νέα ελληνική κυβέρνηση και πώς την αντιμετωπίζουν οι εταίροι της στην Ευρώπη, το "Spiegel" κάνει μια εύστοχη παρατήρηση: «η Ευρώπη παρακολουθεί με ένα μείγμα έλξης και φρίκης τον νέο ισχυρό άνδρα στην Αθήνα».
Πράγματι, από τις -περιορισμένες- δηλώσεις Ευρωπαίων πολιτικών και αξιωματούχων και τον καταιγισμό των δημοσιευμάτων στον ευρωπαϊκό Τύπο γίνεται εμφανής αυτή η αμφίσημη αντίδραση των εταίρων. Πίσω από τη μονότονη δήλωση όλων ότι «οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται», κρύβονται όλες οι πιθανές και απίθανες αποχρώσεις, ανάλογα με τα συμφέροντα και τα ζόρια κάθε χώρας σ' αυτό το σκληρό ευρωπαϊκό πόκερ για το μέλλον της πολιτικής της λιτότητας.
Δύο είναι αυτή τη στιγμή τα μεγάλα αινίγματα. Πρώτον, εάν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα παίξει μόνη της ενάντια στη γερμανική δημοσιονομική ορθοδοξία, με τους δυνάμει συμμάχους της θεατές ή εάν η Γαλλία και η Ιταλία που «ενδόμυχα εύχονται να καταφέρει η Ελλάδα να ταράξει τον σημερινό συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη», όπως γράφει το "Spiegel", θα βρουν μια φόρμουλα για να τη στηρίξουν.
Και, δεύτερον, εάν θα καταφέρει η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί το μικρό «παράθυρο ευκαιρίας» που έχει ανοίξει τώρα που η Ευρωζώνη προσπαθεί να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό για το ποια πολιτική θα ακολουθήσει - όπως έδειξαν οι σκληρές κόντρες των προηγούμενων μηνών τόσο για το επενδυτικό σχέδιο Γιούνκερ όσο και για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης του Μάριο Ντράγκι- ή όχι.
Μέχρι στιγμής δεν είναι ορατή η λύση σ' αυτά τα αινίγματα, θα ήταν άλλωστε υπερβολικά νωρίς, αφού αφενός η νέα κυβέρνηση μετρά μόνο λίγες μέρες στην εξουσία, αφετέρου οι μόνοι άνθρωποι που συναντήθηκαν μαζί της ήταν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, και ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ.
Ποντάρει ψηλά το Βερολίνο
Πάντως, ο ισχυρός παίκτης αυτού του πόκερ, το Βερολίνο, φρόντισε ήδη να ανεβάσει το ποντάρισμα, με ένα είδος τελεσίγραφου - αν και χωρίς καταληκτική ημερομηνία. Το μήνυμα που στέλνει εδώ και μέρες ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι «κλείστε πρώτα το τρέχον πρόγραμμα με τους υφιστάμενους κανόνες και μετά συζητάμε». Και καθημερινά γίνεται πιο αυστηρός, επαναλαμβάνοντας ότι «εμείς αυτά δίνουμε, με αυτούς τους όρους, εάν δεν τα θέλετε, δεν θα σας πιέσουμε, βρείτε άλλη λύση».
Το ότι προχτές χρησιμοποίησε και μια λέξη, την οποία μέχρι τώρα απέφευγε να βάλει στο στόμα τους, το «δεν μπορείτε να μας εκβιάσετε», μπορεί να εκληφθεί είτε ως απόλυτη σιγουριά ότι έχει όλα τα ατού στα χέρια του είτε ως μπλόφα. Άλλωστε με το ίδιο ερώτημα αντιμετώπισαν το απόγευμα της Παρασκευής τις δηλώσεις του νέου υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη στο πλάι του Ντάισελμπλουμ οι Γερμανοί αναλυτές: μετωπική σύγκρουση ή μπλόφα;
Το Βερολίνο θεωρεί ότι όλα θα παιχτούν μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες - ή τουλάχιστον αυτό θέλει. Και θα προσπαθήσει να μην αφήσει την ελληνική κυβέρνηση να μπει σφήνα στη δύσκολη σχέση του με το Παρίσι. Μέχρι τώρα, οι υποχωρήσεις που έκανε η Γερμανία στη Γαλλία ήταν σιωπηρές. Επισήμως, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δήλωνε ότι οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας για το δημόσιο έλλειμμα είναι αδιαπραγμάτευτοι, ανεπισήμως όμως μοιραζόταν την ανοχή της Κομισιόν στις καθυστερήσεις της Γαλλίας -και της Ιταλίας- στην εξυγίανση των δημοσιονομικών της. Και, όσο περνάει από το χέρι της, θα θελήσει να αποτρέψει κάθε κλονισμό αυτής της εύθραυστης ισορροπίας, από τον «άπειρο ριζοσπάστη» πρωθυπουργό της Ελλάδας, που επιμένει να ξεφορτωθεί την πολιτική της λιτότητας και που «θέλει να κάνει κοινωνική πολιτική με τα δικά μας λεφτά», όπως λένε πολλοί στο Βερολίνο.
Η πρώτη παρτίδα του πόκερ θα παιχτεί, λοιπόν, με έπαθλο την παράταση του υφιστάμενου προγράμματος με τους υφιστάμενους όρους -για το Βερολίνο- ή τη συμφωνία για ένα πρόγραμμα -γέφυρα με νέους όρους- για την Αθήνα. Ή με μια τρίτη λύση, αμοιβαία αποδεκτή ισοπαλία και για τις δύο πλευρές, που θα δίνει χρόνο μέχρι το καλοκαίρι για να στηθεί η δεύτερη και μεγαλύτερη παρτίδα, για κάποιο είδος αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, χωρίς να γίνει κάποιο «ατύχημα», που φαίνεται να το φοβούνται και οι δύο πλευρές - το Βερολίνο πρωτίστως πολιτικά κι όχι τόσο οικονομικά.
Ο άλλος φόβος του ντόμινο
Βέβαια είναι λίγο δύσκολο να ορίσει κανείς πώς μπορεί να μοιάζει αυτή η αμοιβαία αποδεκτή ισοπαλία. Όπως είναι δύσκολο να προβλέψει ποιος φόβος θα βαρύνει περισσότερο στη γερμανική πλάστιγγα: να μην κάνει καμία υποχώρηση στη νέα ελληνική κυβέρνηση, με το ρίσκο μια σύγκρουση που θα οδηγήσει την Ελλάδα στη χρεοκοπία και θα υποχρεώσει τη γερμανική κυβέρνηση κατ' αρχάς να παραδεχτεί στους πολίτες της ότι τα δάνεια χάθηκαν και να αντιμετωπίσει μια αναζωπύρωση της ευρωκρίσης, έστω χωρίς φαινόμενο ντόμινο για τις άλλες χώρες του Νότου; Ή να κάνει «υπερβολικές» υποχωρήσεις και να πάρουν θάρρος και άλλες χώρες ζητώντας τα ίδια και θάβοντας οριστικά το δόγμα της σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας;
Το βέβαιο είναι ότι η Μέρκελ δεν βιάζεται να πάρει αποφάσεις - ενίοτε καθυστερεί επικίνδυνα, όπως έχει δείξει η μέχρι τώρα προϊστορία της ευρωκρίσης.
Τα σημεία προσέγγισης
Υπάρχουν, πάντως, και μερικές προεκλογικές υποσχέσεις της νέας κυβέρνησης, που ακούγονται εξαιρετικά καλά στα αυτιά ακόμη και της γερμανικής κοινής γνώμης, που βγάζει σπυράκια και μόνο στη σκέψη ότι μπορεί να υποστεί ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Οι υποσχέσεις για πραγματική μάχη ενάντια στη διαφθορά, στη φοροδιαφυγή, στο πελατειακό κράτος, στη γραφειοκρατία. Σχεδόν όλες οι πολιτικές εκπομπές την τελευταία εβδομάδα στη Γερμανία ασχολούνται με την Ελλάδα και τη νέα της κυβέρνηση - και το μόνο θετικό που βρίσκουν να της πιστώσουν οι υπερασπιστές του γερμανικού δόγματος της λιτότητας είναι το ότι δεν αποτελεί μέρος της «διεφθαρμένης πολιτικής ελίτ, που έφερε την Ελλάδα σ' αυτό το χάλι». Αλλά αυτό το χειροκρότημα είναι μάλλον υποκριτικό - με εξαίρεση ίσως το κομμάτι της γραφειοκρατίας, που πάντα αποθάρρυνε τις σοβαρές γερμανικές εταιρείες οι οποίες θα ήθελαν να επενδύσουν στην Ελλάδα.
Όπως υποκριτική είναι η κατανόηση για τις «τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού», εν μέρει διότι κανείς στη Γερμανία δεν μπορεί να αντιληφθεί τι έχει συμβεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, παρά τα αμέτρητα ρεπορτάζ στην τηλεόραση και τις εφημερίδες. Όσο κι αν έχει ξηλωθεί το κοινωνικό κράτος στη Γερμανία, κανείς δεν μπορεί να διανοηθεί ότι ο μακροχρόνια άνεργος δεν θα έχει καμία οικονομική στήριξη και καμία ασφάλιση, όπως στην Ελλάδα.
