Δεκαπέντε χρόνια μετά το παιδικό πρόσωπο του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου συνεχίζει και συγκινεί. Η εικόνα ενός αγοριού που δεν μεγάλωσε ποτέ συνεχίζει να θρέφει το «γιατί» που ξεπήδησε από τα χείλη πολλών τις πρώτες στιγμές μετά τα γεγονότα. Να θυμίζει ότι η νεολαία μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθεί στο στόχαστρο της κρατικής βίας. Άλλωστε, δεν είναι και λίγα τα ονόματα που προστέθηκαν στα πανό δίπλα στο δικό του και του Μιχάλη Καλτεζά τα χρόνια που ακολούθησαν.
Ο κόσμος που πηγαίνει στο μνημείο αφήνει ένα λουλούδι και κοντοστέκεται για λίγα δευτερόλεπτα απέναντι σε μια πραγματικότητα που δεν αλλάζει. Μπορούν όμως να τη μπολιάσουν με ελπίδα για ένα άλλο αύριο τα λόγια σε ένα πανό που κρέμεται δίπλα. «Αλέξη, ζεις εκεί που πολεμάνε και πεθαίνουν οι άνθρωποι για έναν καινούργιο κόσμο». «Εκεί θα σε περιμένω…» όπως θα συμπλήρωνε ο Τάσος Λειβαδίτης.
Οι ημέρες που δεν γύριζαν σπίτι τους το βράδυ
Οσο πλησιάζουν στο μνημείο, τα πρόσωπα των ανθρώπων γίνονται κόκκινα. Τα μάτια τους βουρκώνουν. Σ’ αυτά καθρεφτίζονται οι δικές τους μνήμες. Μια γυναίκα θυμάται να βγαίνει έξω στα δακρυγόνα με το μωρό στην αγκαλιά της. Ο δρόμος έγινε ο χώρος που αισθάνθηκε ότι μπορούσε να βρίσκεται στην προσπάθειά της να διαφύγει από ένα άλλο τραύμα, αυτό που προκάλεσε η ενδοοικογενειακή βία του συντρόφου της. «Τον έναν πόνο τον ένιωθα στο κορμί μου. Είχα φύγει απ’ το σπίτι χτυπημένη. Τον άλλον πόνο τον ένιωθα μέσα μου για το παιδί που σκότωσαν».
Οι μέρες του Δεκέμβρη ήταν οι μέρες που οι νέοι δεν γύριζαν σπίτι το βράδυ. Στο σχολείο που πήγαινε μια κοπέλα αρνούνταν να συζητήσουν στην τάξη για τη δολοφονία. Ήταν ένα από τα λίγα Λύκεια που δεν έγινε κατάληψη. Παρ’ όλα αυτά, εκείνη με δύο συμμαθήτριές της αψήφησαν τα στερεότυπα, κατέβηκαν στα Εξάρχεια και έγιναν ένα με τα παιδιά από τα υπόλοιπα σχολεία. «Θυμάμαι ότι υπήρξε η πλήρης ένωση. Υπήρχε ένα συναίσθημα που μας συνέδεε». Στο σπίτι τους επέστρεψαν για πρώτη φορά έπειτα από τρεις μέρες. «Δεν ήταν ότι πηγαίναμε σε κάποιο άλλο φιλικό μέρος, να ξαπλώσουμε σε ένα πάτωμα ή σε έναν καναπέ. Καθόμασταν έξω» περιγράφει η κοπέλα, που σήμερα έχει μια ηλικία στην οποία δεν μπόρεσε να φτάσει ο Αλέξης. Η σκέψη αυτή απασχόλησε μια μητέρα που είδε φέτος τον γιο της να κλείνει τα δικά του 15 χρόνια. «Περνούσαν από χθες μπροστά μου οι φωτογραφίες του παιδιού μου και έλεγα “αυτή η μάνα του δεν κατάφερε να βγάλει άλλες”». Άφησε κι εκείνη ένα λουλούδι.
Η δολοφονία Γρηγορόπουλου δεν ήταν απλώς μια δολοφονία
Δεκαπέντε χρόνια μετά δεν είναι εύκολο να βρεις πράγματα που άλλαξαν προς το καλύτερο. Η αστυνομική βία συνεχίστηκε και φοράει πλέον περισσότερα ρούχα, όσες οι στολές των νέων Σωμάτων Ασφαλείας που δημιουργήθηκαν. Τα θύματα αυξήθηκαν. Με τους νέους είτε να δολοφονούνται γιατί γεννήθηκαν Ρομά (Κώστας Φραγκούλης, Μιχάλης Σαμπάνης και Χρήστος Μιχαλόπουλος) είτε να ξυλοφορτώνονται γυρνώντας σπίτι από αντιφασιστικές συναυλίες, όπως η 16χρονη στο Νέο Ηράκλειο.
Οσο για λόγους πιο καθημερινούς, που συμβάλλουν σε ένα καθεστώς ασφυξίας, μπορεί κανείς να μιλήσει για μηδενική προοπτική, ανεξαρτήτως αριθμού μεταπτυχιακών, και για υψηλότερα ενοίκια από τα μεροκάματα. Για μια κρίση που δεν βρίσκεται στο ξεκίνημά της, αλλά έχει αφήσει πίσω της μια ζωή όπου βασικά αγαθά, όπως η στέγη και η ανεξαρτησία, ισοδυναμούν με αδύνατη προσδοκία για οποιονδήποτε 20άρη ή 30άρη.
Δεκαπέντε χρόνια μετά βρίσκεται όμως εκεί και το βλέμμα των μαθητών. Πίσω από τα πανό της πορείας είναι σαν να βλέπεις τα ίδια εκείνα πρόσωπα. Με όλη τους τη θλίψη και με όλη τους την οργή, με μάτια που το δηλώνουν πάνω από το μαντίλι που καλύπτει συμβολικά τα χαρακτηριστικά τους ως τη μύτη.
«Έχουμε έρθει στην επετειακή διαδήλωση για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο μαζί με το σχολείο μας και πολλά άλλα σχολεία. Είναι μια εξαιρετικά σημαντική ημέρα για όλη τη μαθητική κοινότητα. Η δολοφονία του Αλ. Γρηγορόπουλου το 2008 δεν ήταν απλώς μια δολοφονία. Το 2008, σε συνθήκες σφοδρές για τον λαό, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Αποδείχτηκε ότι το κράτος όχι μόνο φτωχοποιεί τον λαό, αλλά φτάνει στο σημείο και να τον δολοφονήσει» λέει ο Θοδωρής, μαθητής της Β΄ Λυκείου.
Στη συνέχεια εντοπίζεται η ίδια ανάγκη για αγώνα όπως τότε: «Είμαστε εδώ πάρα πολλοί μαθητές για να πούμε ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Να σταματήσει η καταστολή και η αστυνομία να πυροβολεί μαθητές στον δρόμο». Άλλωστε, το σύνθημα που κυριάρχησε χθες στον δρόμο ήταν κοινό με την πιο γνωστή απάντηση εκείνων των ημερών, με μια μικρή όμως παραλλαγή-μήνυμα για το μέλλον: «Δεν είπαμε ακόμα την τελευταία λέξη. Αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη».
