Η καταπράσινη Στενή, σκαρφαλωμένη στα 450 μέτρα στους πρόποδες της Δίρφυος, αποτελεί για τους περισσότερους Αθηναίους μια εύκολη, τούτη την περίοδο, απόδραση λίγων ωρών. Ή αφορμή για μια στάση σε κάποια ψησταριά, στον δρόμο για τις πολυσύχναστες παραλίες της Κεντρικής Εύβοιας. Για κάποιους άλλους όμως, ολοένα και λιγότερους (όλοι κι όλοι 400 ζουν πια μόνιμα εκεί), είναι το σπίτι τους. Και η συντήρησή του καθίσταται διαρκώς δυσκολότερη με το πέρασμα των χρόνων, όπως σε κάθε περιοχή της ελληνικής περιφέρειας.
«Οι επισκέπτες που παρκάρουν τα σαββατοκύριακα εδώ, στο σχολείο, για να ψάξουν τραπέζι στις ταβέρνες, πιθανότατα δεν ξέρουν ότι από 200 παιδιά τη δεκαετία του ’70, στο φετινό πρώτο κουδούνι έχουν απομείνει 32 μαθητές στο Δημοτικό και 16 στο Γυμνάσιο. Ούτε γνωρίζουν ότι πλέον δεν έχουμε μόνιμα γιατρό και νοσοκόμα και οι γείτονες φωνάζουν συχνά εμένα, συνταξιούχο νοσηλεύτρια».
Η Βάσω Μελά μας υποδέχτηκε την Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου στον χώρο που λίγες ώρες μετά θα ξεκινούσε το πρώτο ΣΑΠΑΝ Festival (https://www.facebook.com/events/202614095901308?active_tab=about&locale=el_GR). Πρόεδρος του Φυσιολατρικού Συλλόγου Στενής, από την πρώτη στιγμή καταλαβαίνεις ότι είναι η ψυχή του πολύβουου μελισσιού με τις πορτοκαλί μπλούζες που κάνει τα τελευταία μερεμέτια στο στήσιμο.
Σε βαρύ κλίμα λόγω των εικόνων από τις φονικές πλημμύρες, που ακόμα δεν είχαν ολοκληρώσει το καταστροφικό τους έργο. «Δεν μας πέρασε από το μυαλό να το ακυρώσουμε, μολονότι κι εμείς θρηνούμε, διότι το ΣΑΠΑΝ δεν είναι γιορτή, αλλά κομμάτι του αγώνα για μην βιώσουμε και εδώ τέτοιες ή άλλες καταστροφές» μας λέει. Ένας από τους στόχους είναι να συγκεντρωθούν χρήματα για να δημιουργήσουν αυτόνομο δίκτυο ραδιοσυχνοτήτων, σε συνεργασία με τους συλλόγους όλου του ορεινού όγκου, ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της πυροπροστασίας, «καθώς δεν αρκούν τα πυροφυλάκια της Πυροσβεστικής» σημειώνει η Β. Μελά. Διακόπτει γιατί πρέπει να βρει λύση την τελευταία στιγμή για το αγροτικό που θα μεταφέρει τις μπίρες. Καθώς ο αέρας προβλέπεται να δυναμώσει και το βουνό δεν αστειεύεται, οι διοργανωτές αποφασίζουν να ανοίξουν και τον χώρο του δημαρχείου για όσους διστάσουν να κατασκηνώσουν για το τριήμερο στο γήπεδο, το οποίο ήδη έχει καθαριστεί και εφοδιαστεί με χημικές τουαλέτες.
«Αν και είναι το πρώτο ΣΑΠΑΝ Festival, έχουμε εμπειρία από εκδηλώσεις και χρόνια διαδρομής στα τοπικά κινήματα» εξηγεί την αξιοπρόσεκτη έλλειψη άγχους η Β. Μελά, μολονότι σε λίγο θα ξεκινήσουν τριήμερες συναυλίες με πλήθος καλλιτεχνών και θα μείνουν στην περιοχή εκατοντάδες άνθρωποι.
Κρίσιμη μάχη ενόψει
Η Μάρθα Φριντζήλα τσεκάρει τον ήχο με το «Αχ, Ευρώπη» του αείμνηστου Τζίμη Πανούση, κατάλληλη πάσα στον Τάσο Μπαλτά, πρόεδρο του Ορειβατικού Συλλόγου Χαλκίδας: «Ενώ οι κυβερνώντες προτάσσουν την υποχρέωση της Ελλάδας “να γίνει Ευρώπη” ως προς την πράσινη μετάβαση, λησμονούν ότι στην πράξη η χώρα μας ουδέποτε υλοποίησε, μολονότι ήταν υποχρεωμένη, την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές. Τα έσοδα του φεστιβάλ, δεδομένου ότι οι καλλιτέχνες συμμετέχουν ακτιβιστικά, θα αξιοποιηθούν κυρίως για τη νομική υποστήριξη του αγώνα μας ενάντια στην καταστροφή της Κεντρικής Εύβοιας από τις συνολικά 183 ανεμογεννήτριες που απειλούν να εγκαταστήσουν οι εταιρείες ΕΛΛΑΚΤΩΡ και ΤΕΡΝΑ».
Επόμενη «κρίσιμη μάχη», η εκδίκαση στις 20 Σεπτεμβρίου της προσφυγής στο ΣτΕ, την οποία έχουν καταθέσει 24 περιβαλλοντικές οργανώσεις και σωματεία (ορειβατικοί και πεζοπορικοί σύλλογοι) κατά του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «για την παράλειψή του να λάβει τα μέτρα που απαιτούνται για την αποτελεσματική προστασία των περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών Natura 2000».
Δύο μήνες μετά θα εκδικαστεί η προσφυγή συλλόγων και φορέων της περιοχής για τις 51 ανεμογεννήτριες που σχεδιάζει να εγκαταστήσει η ΕΛΛΑΚΤΩΡ σε Ξηροβούνι και Δίρφυ.
Ο Τ. Μπαλτάς μαζί με τη Β. Μελά αλώνισαν το καλοκαίρι του 2020 όλα τα χωριά των Μεσσαπίων και της Δίρφυος -«Δεν προλάβαμε ούτε να δούμε τη θάλασσα!» λένε- για να ενημερώσουν τον κόσμο για την «απειλή ολοκληρωτικής καταστροφής από τα τρία αιολικά πάρκα», για την υλοποίηση των οποίων «προβλέπεται να κατασκευαστούν 108 χιλιόμετρα νέων δρόμων, πλάτους 10 έως 30 μέτρων -ενώ η νομοθεσία επιτρέπει μέχρι 5- και να αφαιρεθούν από το βουνό 47.000 φορτηγά περίσσειου χώματος, αλλά και να κοπούν χιλιάδες δέντρα από το τελευταίο συμπαγές δάσος της Εύβοιας».
Το φεστιβάλ ΣΑΠΑΝ («ίσα πάνω») είναι ακόμα ένα μέσο ώστε να απλωθεί η φωνή του κινήματος για τα περιβαλλοντικά ζητήματα της περιοχής. Κάθε κάτοικος και σύλλογος βάζουν κι από μια πινελιά στον καμβά της αυτοοργάνωσης. Με εξαιρέσεις: η εταιρεία εμφιάλωσης νερού Δίρφυς, που κατοικοεδρεύει στην είσοδο του χωριού, «δεν δέχτηκε να στηρίξει το φεστιβάλ, ενώ αρκετοί θεωρούν μάταιο τον αγώνα ενάντια σε τόσο ισχυρούς αντιπάλους».
Καθώς ο κόσμος συρρέει για την πρώτη συναυλία, ο αέρας που θεριεύει ξυπνάει στον Τ. Μπαλτά μνήμες από τις πρόσφατες πυρκαγιές στη Βόρεια Εύβοια. «Ο κίνδυνος είναι μόνιμος και στην περιοχή μας, ειδικά στο κατάφυτο από πεύκα κομμάτι των Μεσσαπίων, στον Άγιο, στη Βλαχιά και αλλού. Πρόληψη δεν υπάρχει. Επειδή ζήσαμε το 2021 τη φωτιά στη Βόρεια Εύβοια -άνθρωποι του Ορειβατικού Συλλόγου Χαλκίδας ήμασταν καθημερινά στη μάχη μέχρις εξαντλήσεως-, προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τι φταίει και πέφτουμε πάνω σε τεράστια θεσμικά κενά και υποχρηματοδοτούμενες υπηρεσίες. Σκεφτείτε ότι καθάρισαν τον δρόμο προς Δίρφυ τώρα, αρχές Σεπτεμβρίου, ενώ η αντιπυρική περίοδος ξεκινάει την 1η Μαΐου! Ήρθαν επίσης να καθαρίσουν το καταφύγιό μας, στα 1.100 μέτρα, που… παρακαλάμε να φυτρώσει κανένα δέντρο λόγω του αέρα!»
